(Thanh tra) - Cải cách hành chính mở lối cho robot công nghiệp tăng tốc tại Việt Nam và Robot công nghiệp và xu hướng tự động hoá thông minh tại Việt Nam. Sự bùng nổ của robot công nghiệp đang tạo ra bước ngoặt lớn trong nhiều lĩnh vực sản xuất tại Việt Nam.
Trước đây, robot chỉ xuất hiện tại các nhà máy quy mô lớn của doanh nghiệp FDI, nhưng ngày nay, robot đã được sử dụng rộng rãi trong cả các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhờ chi phí đầu tư giảm, khả năng vận hành linh hoạt và công nghệ điều khiển ngày càng thân thiện.
Theo Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR), Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng robot công nghiệp nhanh nhất Đông Nam Á, với mật độ robot tăng gần 6 lần trong vòng 5 năm. Điều này phản ánh rõ nhu cầu tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm phụ thuộc vào lao động thủ công.
Trong lĩnh vực điện tử, ngành dẫn đầu về mức độ tự động hóa, các doanh nghiệp tại Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên đã triển khai hàng chục nghìn robot gắp - đặt, robot hàn và robot lắp ráp. Việc sử dụng robot không chỉ giúp rút ngắn chu kỳ sản xuất mà còn tăng độ ổn định trong các công đoạn đòi hỏi độ chính xác cao.
Dữ liệu cho thấy, nhiều doanh nghiệp tiết kiệm tới 40-70% chi phí nhân công và giảm đáng kể lỗi sản phẩm sau khi triển khai robot. Robot cũng giúp đảm bảo an toàn lao động trong các môi trường độc hại, nhiệt độ cao hoặc có nhiều rủi ro về hóa chất.
Một xu hướng nổi bật là sự gia tăng nhanh chóng của robot hợp tác (cobot). Khác với robot công nghiệp truyền thống, cobot có kích thước nhỏ, dễ lập trình, có thể làm việc trực tiếp với con người và phù hợp với các doanh nghiệp nhỏ, vốn chiếm đa số tại Việt Nam.
Nhiều doanh nghiệp may mặc, da giày đã thử nghiệm cobot trong các khâu đóng gói, vận chuyển nhẹ và gắp - đặt linh hoạt. Bên cạnh robot cơ khí, các hệ thống tự động hóa sử dụng AI và thị giác máy (machine vision) đang trở thành “trợ thủ đắc lực” trong sản xuất.
Công nghệ thị giác máy cho phép phát hiện lỗi vi mô chính xác hơn con người, phân loại sản phẩm theo tiêu chuẩn định sẵn và đánh giá chất lượng theo thời gian thực.
Nhiều nhà máy linh kiện điện tử, nhựa kỹ thuật và kim loại đã giảm tỷ lệ lỗi từ 5% xuống còn 1% nhờ ứng dụng công nghệ này. AI cũng giúp tối ưu hóa lịch trình sản xuất, dự báo bảo trì và phân tích hiệu quả vận hành để giảm thời gian dừng máy.
Tự động hóa thông minh còn mở rộng sang logistics.
Các trung tâm kho vận hiện đại tại Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương sử dụng robot tự hành (AGV), hệ thống phân loại tự động và phần mềm tối ưu luồng hàng hóa, giúp thời gian xử lý đơn hàng rút ngắn từ 24 giờ xuống còn 6-12 giờ.
Trong thương mại điện tử, mức độ tự động hóa tăng nhanh nhằm đáp ứng nhu cầu đơn hàng lớn và tốc độ giao nhận cao.
Mặc dù tiềm năng lớn, thị trường robot Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức: chưa chủ động được công nghệ lõi; chi phí đầu tư ban đầu cao; kỹ sư điều khiển robot còn thiếu; và tiêu chuẩn an toàn chưa được đồng bộ. Để khắc phục, Việt Nam cần xây dựng chiến lược quốc gia về robot, thúc đẩy phát triển robot “Make in Vietnam”, đầu tư nghiên cứu cảm biến, chip điều khiển và phần mềm điều phối. Việc đào tạo 50.000 kỹ sư cơ, điện tử, tự động hóa và AI đến năm 2030 sẽ đóng vai trò then chốt nhằm bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực này.
Cùng với đó, những nỗ lực cải cách thủ tục hành chính của Bộ Khoa học và Công nghệ đang tạo môi trường thông thoáng hơn cho đổi mới sáng tạo.
Việc cải cách hành chính mạnh mẽ, đơn giản hóa hồ sơ đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích, mở rộng dịch vụ công trực tuyến trong kiểm định - đo lường - chất lượng, cũng như triển khai cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho công nghệ mới giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian đưa robot vào sản xuất, giảm khâu trung gian và nâng cao khả năng thương mại hóa sản phẩm.
Robot công nghiệp đang mở ra thời kỳ sản xuất thông minh, nơi dữ liệu, tự động hoá và trí tuệ nhân tạo kết hợp tạo thành sức mạnh mới cho doanh nghiệp Việt Nam.
