Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên Đỗ Mạnh Hùng phát biểu ý kiến tại hội trường ngày 25/5/2013. Ảnh: Quỳnh Trang

Theo báo cáo của Chính phủ, tổng số thu cân đối NSNN năm 2011 là 962.982 tỷ đồng (bao gồm cả thu chuyển nguồn từ năm 2010 sang năm 2011, thu kết dư ngân sách địa phương năm 2010, thu hồi vốn ngân sách cho vay, thu huy động đầu tư của ngân sách địa phương theo quy định của Luật NSNN). Trong đó, thu theo dự toán Quốc hội giao năm 2011 là 721.804 tỷ đồng, vượt 126.804 tỷ đồng (21,3%), tăng cao hơn nhiều so với mục tiêu tại Nghị quyết 11/NQ-CP của Chính phủ (tăng thu NSNN 7 - 8% so với dự toán đã được Quốc hội phê duyệt). Tổng số chi cân đối NSNN theo báo cáo của Chính phủ là 1.034.244 tỷ đồng (bao gồm cả chi chuyển nguồn từ năm 2011 sang năm 2012).
 

Về bội chi và quản lý nợ công, nhờ tăng thu NSNN nên Chính phủ đã giảm bội chi từ 5,3% GDP theo Nghị quyết của Quốc hội xuống còn 4,4% (giảm 8.566 tỷ đồng).

Tổng chi NSNN vượt 8,5% so với dự toán

Thẩm tra về quyết toán NSNN năm 2011, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhận thấy, bên cạnh kết quả đạt được, qua giám sát thực tế còn một số tồn tại, hạn chế cần rút kinh nghiệm như: Một số địa phương, bộ, ngành hạch toán thu, chi chưa đúng chế độ; lập và gửi báo cáo quyết toán không kịp thời; việc thẩm định báo cáo quyết toán còn chậm so với thời gian quy định, chất lượng thẩm định quyết toán NSNN chưa cao, chấp hành NSNN còn nhiều sai phạm đã được các cơ quan kiểm tra, kiểm toán, thanh tra phát hiện và kiến nghị xử lý, khắc phục.
 

Về kết quả thu NSNN vượt cao so với dự toán, tăng gấp 3 lần so với mục tiêu phấn đấu tăng thu của Chính phủ, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, điều này thể hiện công tác lập dự toán chưa sát. Bên cạnh nguyên nhân lập và giao dự toán thu bảo đảm tính an toàn trong điều hành ngân sách còn do công tác dự báo chưa tốt, làm ảnh hưởng nhất định tới công tác chỉ đạo, điều hành NSNN. Đây là hạn chế mà Quốc hội đã có ý kiến nhưng chưa khắc phục được.

Ngoài ra, số thu NSNN vượt dự toán chủ yếu bắt nguồn từ yếu tố khách quan, chiếm tỷ trọng lớn là do giá cả tăng, điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng không khuyến khích nhập khẩu, tăng thu từ tài nguyên (dầu thô) và các khoản về nhà, đất. Yếu tố tăng thu do sản xuất kinh doanh chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng số tăng thu. Điều đó phản ánh thu NSNN tuy tăng cao nhưng thiếu vững chắc, chưa bắt nguồn từ nội lực của nền kinh tế.

Đánh giá về chi cân đối NSNN, Ủy ban Tài chính - Ngân sách  nhận thấy, việc chi cân đối NSNN năm 2011 đã bảo đảm các yêu cầu chi theo dự toán, đáp ứng nhiệm vụ quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề nổi lên. Đó là, tổng chi cân đối NSNN vẫn tăng lớn (61.954 tỷ đồng), vượt 8,5% so với dự toán, trong đó chủ yếu là do tăng chi đầu tư phát triển (56.306 tỷ đồng).

Kết quả kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát cho thấy, số dự án triển khai dở dang, chậm tiến độ khá nhiều, gây lãng phí, khối lượng nợ đọng đầu tư xây dựng tăng cao, các vi phạm trong đầu tư XDCB xảy ra ở tất cả các khâu từ quy hoạch cho đến quyết toán công trình, hiệu quả chi đầu tư XDCB hạn chế, gây thất thoát, lãng phí lớn cho NSNN. Ngoài ra, kết quả giám sát thực tế cho thấy, số lượng dự án đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành nhưng chưa hoàn tất thủ tục để quyết toán còn khá lớn. Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, Chính phủ khẩn trương có biện pháp hữu hiệu để chấn chỉnh vấn đề này.  

Không được tạo điều kiện cho tham nhũng phát triển

Thảo luận về quyết toán NSNN, đa số các đại biểu đều đồng tình với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách và khẳng định công tác hạch toán, kế toán, quyết toán NSNN năm 2011 của các bộ, ngành và địa phương được thực hiện tốt hơn các năm trước đây.

Đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu) hoan nghênh việc thu ngân sách năm 2011 vượt dự toán rất lớn, nhưng cũng băn khoăn vì con số này cho thấy, việc tăng thu chủ yếu dựa vào tăng giá (CPI tăng trên 18%). Nếu loại trừ yếu tố giá thì số thu sẽ tương đối sát với dự toán. Về chi ngân sách năm 2011, đại biểu Thụ nhấn mạnh tới việc chi chuyển nguồn còn lớn, tăng 23,9% và tăng 24.900 tỷ so với năm 2010. Theo ông, việc gần 1/4 ngân sách phải chuyển nguồn qua năm sau là vấn đề cần rút kinh nghiệm

Đại biểu Võ Thị Dung (TP HCM) thẳng thắn cho rằng, trách nhiệm trong quản lý sử dụng ngân sách chưa nghiêm minh, thất thoát ngày càng tăng trong xây dựng cơ bản, đầu tư dàn trải chưa được khắc phục. Đại biểu Dung đề nghị, Chính phủ cần xác định địa chỉ cụ thể để xử lý nghiêm minh những ai làm thất thoát nguồn lực quốc gia. Đồng thời, Báo cáo quyết toán cần chỉ rõ trách nhiệm những cơ quan, tổ chức sử dụng không hiệu quả ngân sách. Năm 2011 là năm khó khăn, việc sử dụng ngân sách vẫn còn lãng phí là không thể hiện đầy đủ trách nhiệm với nhân dân.

Đại biểu Nguyễn Văn Phúc (Hà Tĩnh) đặt vấn đề: Năm 2011 tập trung kiềm chế lạm phát ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng chi đầu tư phát triển tăng 37%, chi xây dựng cơ bản tăng 34%? Vậy chính sách tài khóa để thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô có phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ hay không? Tăng chi như vậy, hiệu quả của nó như thế nào, có tác động đến năm 2012 không mà GDP năm 2012 chỉ tăng 5,03%?

Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên) cho rằng, công tác quyết toán nên đóng góp nhiều hơn nữa vào công tác phòng chống tham nhũng. Vì, những hạn chế trong thu - chi ngân sách của Chính phủ như không đúng thời gian, không phân bổ hết vốn được giao, không đủ thủ tục, không đúng cơ cấu chương trình được duyệt, không đúng đối tượng mục tiêu, không sát thực tế... chính là mảnh đất tạo điều kiện cho tham nhũng, tiêu cực phát triển. Đại biểu Hùng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội nên xem xét để phiên thảo luận về ngân sách được truyền hình trực tiếp để người dân giám sát, bởi ngân sách là tiền của dân - đại biểu Hùng nhấn mạnh.

Quỳnh Trang