Không gian hè phố tại ngã tư Nguyễn Xiển - Nguyễn Trãi (Thanh Xuân) bị “băm nát” bởi xe máy leo lên hè và hàng quán lấn chiếm. Ảnh: Hữu Oanh

Ngay tại một đô thị đặc biệt như Hà Nội, cơ sở hạ tầng giao thông mặc dù đã được đầu tư xây dựng ngày một đồng bộ, thế nhưng, vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân, đặc biệt là đối tượng người đi bộ.

Ngay cả những tuyến phố lớn như Giải Phóng, đường Hoàng Quốc Việt, cũng mới chỉ có 1 cây cầu đi bộ bắc qua, chủ yếu là phục vụ người dân đi lại khu vực Bệnh viện Bạch Mai và một số trường đại học, cao đẳng.

Bên cạnh đó, với nhiều tuyến phố ở các quận nội thành, khu trung tâm, hệ thống vạch kẻ sơn dành riêng cho người đi bộ mặc dù đã khá đầy đủ nhưng có nơi chưa được hợp lý. Đặc biệt, có khá ít những tuyến đường có thiết kế phần đường, lối đi riêng cho người khuyết tật có thể tự tham gia giao thông chủ động như người bình thường...

Trong khi hạ tầng dành riêng cho người đi bộ chưa thực sự đồng bộ, đầy đủ ở tất cả các tuyến phố, thì việc tự ý lấn chiếm, kinh doanh các mặt hàng, dịch vụ lại tiếp tục tràn ra hè phố, lòng đường, khiến không gian dành cho người đi bộ tham gia giao thông vốn đã “khiêm tốn” lại ngày càng bị thu hẹp hơn.

Chỉ cần dạo vài vòng ở các tuyến phố trung tâm nội thành, ở bất cứ đâu cũng có thể bắt gặp tình trạng xe máy, hàng quán, tràn ra hè phố chiếm dụng phần đường của người đi bộ. Ngay cả những tuyến phố từng được thí điểm, tự quản như Bà Triệu, Phố Huế, sau một thời gian đầu thực hiện tốt thì tình trạng lấn chiếm hè phố lại tái diễn.

Tại ngã tư Minh Khai - Bạch Mai, một cửa hàng buôn bán điện thoại di động còn “chiếm dụng” hoàn toàn hè phố để làm nơi dựng xe của khách hàng. Theo đó, người đi bộ buộc phải đi xuống lòng đường và xung đột với các phương tiện giao thông khác đang lưu thông.

Thậm chí, với thực trạng khá phổ biến ở một số tuyến đường tập trung nhiều phương tiện tham gia giao thông và thường xuyên xảy ra tình trạng ùn tắc như ngã tư vành đai 3 Nguyễn Trãi (Thanh Xuân), Thái Hà - Chùa Bộc... thì vỉa hè rộng thoáng - không gian đi lại dành cho người đi bộ còn bị “băm nát” và mặc nhiên chiếm dụng...

Ngay cả khu đô thị vào loại đồng bộ hàng đầu của Hà Nội như Trung Hòa - Nhân Chính, hè phố cũng bị chiếm dụng và ô nhiễm bởi rác sinh hoạt. Ảnh: Hữu Oanh

Chính bởi hạ tầng chưa thực sự đồng bộ và không phải chỗ nào cũng đáp ứng được nhu cầu đi lại thuận tiện và đúng quy định nên sau khi Hà Nội áp dụng việc xử phạt người đi bộ vi phạm có rất ít thông tin về các trường hợp bị xử phạt mà hầu hết là các lực lượng chức năng tham gia nhắc nhở ý thức người đi bộ khi tham gia giao thông.

Thực tế, trên hệ thống loa truyền thanh phát đi thông điệp an toàn giao thông của Phòng Cảnh sát giao thông (Công an TP Hà Nội) hàng ngày tại các ngã tư, điểm giao cắt, vẫn có đoạn vừa nhắc nhở người đi bộ không được vi phạm quy định khi sang đường và phải đi đúng phần đường quy định. Thế nhưng, cũng "mở ngoặc", trường hợp nếu đoạn đường không có vạch kẻ sơn dành cho người đi bộ thì chủ động đi xuống lòng đường, lưu ý tự đảm bảo an toàn giao thông cho bản thân và phương tiện khác...

Về việc này, trong các cuộc họp gần đây của Ủy ban ATGTQG với các bộ, ngành như Công an, Giao thông Vận tải... thì quan điểm là sẽ không xử phạt người đi bộ ở những nơi mà không có không gian, hoặc chưa làm được hạ tầng dành cho người đi bộ mà chỉ tập trung tuyên truyền, nhắc nhở.

Cũng theo Phó Chánh Văn phòng Ủy ban ATGTQG, ở các nước có hạ tầng giao thông phát triển thì rất chú trọng đến những không gian dành cho hoạt động tham gia giao thông của con người như hè phố, hầm cho người đi bộ, lối đi riêng cho xe đạp... những hoạt động giao thông vừa văn minh, vừa đảm bảo vệ sinh môi trường rất nhiều so với các phương tiện có động cơ, xả ra khí thải. Ở Việt Nam, trong quá trình xây dựng và phát triển hạ tầng giao thông, các cơ quan chức năng rất khuyến khích và mong muốn hạ tầng phục vụ tốt nhất cho đối tượng trung tâm là con người, đặc biệt là các tuyến đường, khu đô thị xây dựng mới thì yếu tố này ngày càng được quan tâm.

Hữu Oanh