(Thanh tra) - Chỉ với vài thao tác đơn giản, người dùng điện thoại có thể tìm được quán cà phê gần nhất, dẫn đường đến một địa điểm lạ, thậm chí tạo cả bản đồ du lịch riêng cho nhóm bạn bằng Google Maps. Đằng sau sự tiện lợi ấy lại là một câu chuyện dữ liệu đang đi đâu, ai đang nắm giữ và được bảo vệ ra sao?
Những tiện ích trên đã giúp Google Maps trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, thu hút hàng triệu người dùng tại Việt Nam.
Google Maps không chỉ đơn thuần là công cụ chỉ đường. Người dùng có thể để lại đánh giá địa điểm, đăng ảnh, chia sẻ vị trí, tạo tuyến đường yêu thích... Mỗi hành vi ấy đều tạo ra dữ liệu, từ vị trí, thói quen, hành trình di chuyển, đến hình ảnh và tương tác cá nhân. Những dữ liệu này không chỉ được lưu trữ mà còn có thể bị phân tích, chia sẻ và chuyển ra nước ngoài.
Gần đây, trend (xu hướng) tìm nhà mình trên Google Maps đang lan truyền mạnh ở nước ta. Tính năng xem lại ảnh quá khứ trên Google Maps được tạo nên bởi đội xe Street View của Google, những phương tiện mang theo camera 360 độ đi chụp trực tiếp các đường phố, địa điểm và đã hoạt động tại nhiều thành phố trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam nhiều năm qua.
Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi ấy là những lo ngại ngày càng lớn về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu cá nhân.
Theo các chuyên gia, Google Maps hoạt động dựa trên việc thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu vị trí của người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm. Việc người dùng chia sẻ vị trí thời gian thực, lịch sử di chuyển, địa điểm yêu thích... khiến không ít người đặt câu hỏi: Dữ liệu của chúng ta đang được lưu trữ ở đâu? Ai có quyền truy cập và sử dụng chúng? Luật pháp bảo vệ người dùng đến mức nào?
Vấn đề đặt ra là, người dùng đã thực sự hiểu quyền của mình đến đâu? Và các nền tảng xuyên biên giới như Google đã tuân thủ đúng luật Việt Nam hay chưa? Đây không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà còn là bài toán pháp lý và quyền công dân trong thời đại số.
Theo nhận định của Luật sư Nguyễn Văn Dương (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), người theo trào lưu Google Maps có thể gặp phải một số rủi ro như sau:
Thứ nhất, dữ liệu vị trí cá nhân bị lộ hoặc sử dụng sai mục đích: Việc bạn chia sẻ vị trí hiện tại, hành trình, hoặc thường xuyên ghé địa điểm nào có thể giúp các nền tảng hiểu rõ hành vi của bạn, đôi khi hiểu còn hơn cả bạn thân.
Thứ hai, bản đồ không chính xác hoặc có nội dung nhạy cảm: Nhiều người dùng tự thêm địa điểm, đổi tên địa danh trên Google Maps mà không có kiểm chứng. Điều này có thể ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia, thậm chí gây rối loạn thông tin.
Thứ ba, dữ liệu bị chuyển ra nước ngoài mà người dùng không biết: Khi bạn sử dụng ứng dụng nước ngoài, phần lớn dữ liệu sẽ được gửi ra nước ngoài, điều mà trước nay chưa có quy định kiểm soát chặt chẽ.
Luật sư Trần Văn Dương chia sẻ, những rủi ro tiềm ẩn từ việc sử dụng Google Maps cũng cần được nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, khi Luật Dữ liệu đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Theo luật sư Dương, luật đã xác lập rõ nguyên tắc dữ liệu là tài nguyên và Nhà nước có chính sách huy động mọi nguồn lực để làm giàu, khai thác dữ liệu như một loại tài sản, đồng thời bảo đảm quyền của chủ sở hữu dữ liệu theo quy định pháp luật dân sự.
Luật cũng nghiêm cấm các hành vi lợi dụng việc xử lý, quản trị, phát triển hay kinh doanh dữ liệu nhằm xâm phạm đến lợi ích quốc gia, an ninh, quốc phòng, trật tự xã hội, lợi ích công cộng cũng như quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Đáng chú ý, Luật Dữ liệu cho phép cơ quan, tổ chức, cá nhân được tự do chuyển dữ liệu từ nước ngoài về Việt Nam, xử lý dữ liệu nước ngoài tại Việt Nam và được Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp theo quy định pháp luật hiện hành.
Tuy nhiên, đối với dữ liệu cốt lõi và dữ liệu quan trọng, luật đã có quy định chặt chẽ về việc chuyển, xử lý dữ liệu xuyên biên giới. Chính phủ quy định chi tiết các yêu cầu, điều kiện, trình tự và thủ tục liên quan, nhằm đảm bảo yếu tố quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia và bảo vệ quyền của chủ thể dữ liệu.
"Việc xử lý dữ liệu xuyên biên giới không còn là vùng xám. Tất cả phải tuân thủ pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên", luật sư Trần Văn Dương nhấn mạnh.
