Toàn cảnh hội thảo

Theo ông Quang, bằng chứng từ các nghiên cứu, khảo sát thực tiễn cho thấy, sử dụng rượu, bia của Việt Nam đang ở mức báo động và có xu hướng gia tăng nhanh qua các năm; thể hiện qua 3 tiêu chí: Mức tiêu thụ số lít cồn nguyên chất bình quân/người/năm nhất là với nam giới, tỷ lệ người dân có uống rượu, bia và tỷ lệ người uống rượu, bia ở mức nguy hại.

Về mức độ tiêu thụ rượu bia, nếu quy đổi ra số lít cồn nguyên chất thì bình quân/người (>15 tuổi)/năm ở nước ta đã tăng từ 3,8 lít trong giai đoạn 2003 - 2005 lên 6,6 lít trong giai đoạn 2008 -2010, và lên tới 8,3 lít  vào năm 2016 tức là đã tăng tới 118% và tăng 30 bậc theo xếp loại của Tổ chức y tế thế giới từ vị trí 94 lên vị trí 64/194 quốc gia. Trong đó, tỷ trọng tiêu thụ cồn nguyên chất từ bia đang tăng nhanh hơn từ rượu nên tác hại do sử dụng bia cũng đang ngày càng gia tăng.

Về mức độ phổ biến của việc uống rượu, bia, Việt Nam thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ nam giới uống rượu bia cao nhất thế giới và tỷ lệ uống rượu bia ở cả hai giới đang ngày càng gia tăng. Nếu tính riêng với nam giới trên 15 tuổi có sử dụng rượu bia thì bình quân một người Việt Nam tiêu thụ trung bình khoảng 27,4 lít cồn nguyên chất. Mức tiêu thụ này rất cao, xếp thứ 2 các nước Đông Nam Á/Tây Thái Bình Dương, xếp thứ 10 Châu Á và thứ 29 thế giới. Mức độ này sẽ còn gia tăng trong những năm tới nếu không có các biện pháp kiểm soát mạnh mẽ để kịp thời điều chỉnh.

Ảnh minh họa: Internet

Nghiêm trọng hơn, tình trạng uống rượu bia ở mức nguy hại đang là thách thức lớn ở Việt Nam. Năm 2015 có tới 44,2% nam giới uống rượu bia ở mức nguy hại, tỉ lệ này đã tăng gần gấp đôi sau 5 năm (từ 21,5% năm 2010 lên 44,2% năm 2015). Tình trạng này cũng rất phổ biến trong nhóm lao động có việc làm là nam giới với hơn 38%. Hầu hết các hộ gia đình đều có người uống rượu bia trong 12 tháng qua, 80% có người uống rượu bia trong 30 ngày qua; đặc biệt trong đó có 46% hộ gia đình có ít nhất một người uống ở mức nguy hại.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Bundit Sornpaisarn - Phó Tổng Giám đốc điều hành Quỹ Nâng cao sức khỏe Thái Lan thông tin những điểm chính trong Luật Kiểm soát đồ uống công cộng tại Thái Lan như: Cấm bán ở một số địa điểm công cộng, cấm bán vào một số khung giờ trong ngày (6h tối - 11h trưa hôm sau), cấm bán cho người dưới 20 tuổi, cấm quảng cáo (sử dụng hình ảnh ĐUCC, thông điệp thuyết phục uống), cấm khuyến mại bán ĐUCC dưới mọi hình thức...

Ông Bundit Sornpaisarn cho biết, sau 10 năm ban hành luật (từ 2008), Thái Lan đã đạt được những kết quả ấn tượng: Người tiêu dùng tuân thủ tốt hơn quy định của luật về không mua đồ uống công cộng tại những nơi cấm bán (93% không mua ở điểm tín ngưỡng, 96% không mua ở công viên, điểm công cộng...), giảm 7% mua hàng trong khung giờ cấm bán, hoạt động khuyến mại quảng cáo giảm 43%...

Ngoài ra, Thái Lan còn thành lập Quỹ Nâng cao sức khỏe, nguồn tài chính cho quỹ hoạt động được thu từ các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá, bia, rượu (2%). Quỹ này được Tổ chức Y tế Thế giới và Chính phủ Thái Lan đánh giá là minh bạch, hiệu quả và có tác động đáng kể đến việc giảm hút thuốc lá, uống rượu và chấn thương đường bộ.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế đều cho rằng, việc sử dụng rượu bia tại Việt Nam đang ở mức báo động ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và nhiều vấn đề xã hội nghiêm trọng khác như: Bệnh tật, tai nạn giao thông…

Theo các chuyên gia, phòng ngừa tác hại rượu bia hiệu quả cần xây dựng và thực hiện đồng bộ chính sách hiệu quả, gồm kiểm soát sự sẵn có của rượu bia, giờ bán, điểm bán kiểm soát chặt cấp phép bán lẻ. Tăng giá và kiểm soát rượu, bia lậu. Kiểm soát quảng cáo, khuyến mại và tài trợ. Ban hành, thực thi nghiêm khắc chính sách kiểm soát lái xe uống rượu bia.

Để giảm tiêu thụ rượu bia, ông Nguyễn Phương Nam, đại diện Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho rằng, các biện pháp về giá, thuế là biện pháp hiệu quả nhất. 

Theo ông Nam, trên thế giới đã có 165 nước có chính sách điều chỉnh giá bán. Trên 90% quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ rượu bia, trong đó nhiều nước thực hiện tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia. Tăng giá bán 25% có thể giảm 11% nhu cầu sử dụng rượu bia trung bình. Ngoài ra, để kiểm soát sự sẵn có của rượu bia, theo ông Nam, nhiều quốc gia có quy định giờ bán rượu bia. Vấn đề nữa là cấm quảng cáo rượu bia trên mạng xã hội, internet... một số nước như Úc đã cấm toàn bộ trên các chương trình trẻ em; ở Ấn Độ cấm mọi hình thức quảng cáo rượu bia....

Theo dự kiến Dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia sẽ được gửi Bộ Tư pháp thẩm định vào tháng 6/2018; trình Chính phủ vào tháng 9/2018 và trình Quốc hội vào tháng 10/2018.

Phương Anh