Hiện vi rút cúm có 3 typ A, B, C, trong đó cúm typ A là thường xuyên có sự biến đổi và có thể tạo thành các chủng vi rút có độc lực cao, sự lây truyền rộng rãi nên ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người dân.

Với 16 loại kháng nguyên H và 9 loại kháng nguyên N, vi rút cúm A có thể có nhiều loại phân typ cúm (có thể tới 144 loại). Trên thế giới, một số phân typ cúm A đã gây nên các đại dịch cúm như H2N2, H3N8, H3N2, H1N1... Trong một vài năm trở lại đây, đặc biệt trong năm 2014, trên thế giới đã ghi nhận sự xuất hiện và tái bùng phát của nhiều chủng cúm mới như H5N1, H7N9, H5H6, H9N2, H5N2, H5N3, và H5N8…

Theo đánh giá mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sự xuất hiện liên tục các chủng vi rút cúm mới và đặc tính biến đổi thường xuyên của các chủng vi rút cúm là rất đáng quan tâm và chủng vi rút cúm A(H5) đang là mối đe dọa nhất cho sức khỏe con người.

Tại Việt Nam, vi rút cúm A(H5N1) bắt đầu ghi nhận vào tháng 12/2003 trên các đàn gia cầm và ở người đã tạo nên các đợt dịch và ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như gây thiệt hại lớn đến kinh tế người dân.

Mặc dù trong năm 2015 chưa ghi nhận trường hợp cúm A(H5N1) nào ở người, tuy nhiên trong tháng 2/2015 đã ghi nhận ổ dịch cúm A(H5N1) ở đàn gia cầm tại Ấp 1, xã Đại Hải, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng.

Trong năm 2014, Việt Nam cũng đã ghi nhận 2 trường hợp mắc và tử vong cúm A(H5N1) tại Bình Phước, Đồng Tháp nâng tổng số người mắc cúm A(H5N1) tại Việt Nam từ năm 2003 đến nay lên 127 trường hợp mắc, trong đó có 64 trường hợp tử vong. Cũng trong năm 2014, nước ta đã ghi nhận các ổ dịch cúm A(H5N6) trên gia cầm tại các tỉnh: Lạng Sơn, Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Phú Thọ, Bắc Giang, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam; kết quả xét nghiệm các mẫu vi rút cúm A(H5N6) ở Việt Nam có sự tương đồng 99% với chủng vi rút cúm A(H5N6) gây bệnh trên người tại Trung Quốc. Tuy nhiên, nước ta chưa ghi nhận trường hợp mắc cúm A(H5N6) ở người, cũng như chưa ghi nhận các ổ dịch cúm A(H7N9), cúm A(H5N8), cúm A(H5N2) trên cả gia cầm và người.

Ông Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết, để chủ động giám sát sự lưu hành và biến đổi của các chủng vi rút cúm, Bộ Y tế đã triển khai hệ thống giám sát cúm trọng điểm quốc gia và đã thiết lập hai trung tâm cúm quốc gia tại Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh. Đến nay, hai trung tâm này đều có khả năng xét nghiệm các chủng vi rút cúm.

Kết quả giám sát trên người từ các điểm giám sát cúm quốc gia cho thấy, trong hai tháng đầu năm 2015, chủng vi rút cúm A(H3) là chủng lưu hành chủ yếu chiếm 77,8%, tiếp đó là chủng vi rút cúm A(H1N1) và cúm B cùng chiếm 11,1%. Trong khi đó, trong năm 2014, tỷ lệ cúm B lưu hành chủ yếu với tỷ lệ chiếm 59%, tiếp đó là cúm A(H3) với tỷ lệ 28%, cúm A(H1N1) với tỷ lệ 13%. Đây là sự thay đổi mang tính thường xuyên trong số các chủng vi rút cúm mùa. Hiện chưa phát hiện thấy chủng vi rút cúm mới cũng như sự đột biến làm tăng độc tính hay gây kháng thuốc ở các chủng vi rút cúm lưu hành trên người tại Việt Nam.

Trước tình hình dịch bệnh, đặc biệt là bệnh cúm tiếp tục diễn biến phức tạp trên thế giới, Bộ Y tế cũng đã ban hành và triển khai Kế hoạch Phòng, chống dịch bệnh năm 2015; Văn phòng Đáp ứng tình huống khẩn cấp phòng, chống dịch bệnh của Bộ Y tế (Văn phòng EOC) đã được yêu cầu tăng cường theo dõi, giám sát dịch bệnh trong nước, quốc tế, kịp thời tiếp nhận, chia sẻ thông tin với các tổ chức quốc tế cũng như các đơn vị liên quan trong nước để nhanh chóng cảnh báo về những nguy cơ dịch bệnh và tổ chức các hoạt động đáp ứng một cách nhanh nhất.

Bệnh cúm tuy được ghi nhận quanh năm nhưng gặp nhiều hơn vào mùa Đông Xuân. Do vậy, để chủ động phòng, chống cúm mùa, người dân cần đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi, thường xuyên rửa tay với xà phòng, vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối. Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng. Tiêm vắc xin cúm mùa phòng bệnh. Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết. Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời.

Phương Anh