Ngành Y tế thực hiện nhiều giải pháp truyền thông, giáo dục nhằm tăng cường nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá. Ảnh: PA

Nhiều hệ lụy từ các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới

BS.ThS Nguyễn Tuấn Lâm, cán bộ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, thành phần của các loại thuốc lá mới này bao gồm nicotine, acrolein, phân tử ultrafine, formaldehyde, acetaldehyde... với hơn 15.000 hương liệu khác nhau. Hầu hết các chất đều mang hàm lượng độc tính cao, một số chất được xếp vào nhóm gây ung thư và nghiêm trọng hơn, nhiều hương liệu của thuốc lá mới chiết xuất từ cây cannabis và marijuana được phát hiện có trong ma túy.

Các thành phần có trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không chỉ gây ra các tổn thương đến hệ thần kinh như gây nghiện, ảnh hưởng não, làm tăng nguy cơ sử dụng thuốc lá thông thường, mà còn gây ra tác hại đến sức khỏe. Nhiều đối tượng sử dụng bị phơi nhiễm các chất độc gây ung thư, tim mạch, hội chứng tổn thương hô hấp cấp dẫn đến tử vong (EVALI) và gây chấn thương do cháy nổ.

Đáng chú ý, sử dụng thuốc lá điện tử còn gây hội chứng tổn thương hô hấp cấp, tử vong. Bên cạnh đó, những người tiếp xúc lâu với thuốc lá điện tử sẽ tăng nguy cơ gây các bệnh như ung thư, tim mạch, hô hấp và các bệnh nguy hiểm khác. Sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ làm tăng nguy cơ pha trộn ma túy vào dung dịch điện tử, gây chấn thương do cháy nổ mà còn làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá thông thường.

Với thuốc lá điện tử, người hút dễ bị gây nghiện và tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường. Nghiên cứu cho thấy những người trẻ tuổi đã thử sử dụng thuốc lá điện tử thì có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 3,5 lần so với nhóm người không dùng thuốc lá điện tử.

Thực tế bối cảnh trong nước và quốc tế cho thấy, ngành công nghiệp thuốc lá đang ngày càng đưa ra nhiều chiêu thức quảng cáo, tiếp cận giới trẻ nhằm mở rộng thị trường thuốc lá thế hệ mới.

Đề xuất cấm hoàn toàn 

ThS Lê Thị Thu - Quản lý Chương trình Phòng, chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết, ngành công nghiệp thuốc lá nhắm đến giới trẻ nhằm tìm kiếm những người hút thuốc thay thế và để duy trì sản lượng thuốc lá và tăng trưởng lợi nhuận - khi Chính phủ các nước thực hiện các giải pháp phòng, chống tác hại thuốc lá.

Trong khi đó, gần 70% số người thử một điếu thuốc trở thành người hút thuốc do nicotine - chất gây nghiện có trong thuốc lá, người từ 14-30 tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử sẽ có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 4 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử, 58% người sử dụng thuốc lá điện tử là người hút mới.

Tại Việt Nam, năm 2015, tỷ lệ người đã từng sử dụng thuốc lá điện tử là 1,1% và 0,2% hiện đang sử dụng. Trong một kết quả điều tra sức khỏe học đường năm 2019 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử độ tuổi 13-17 là 2,6%. Thực tế cho thấy, sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam có xu hướng gia tăng ở các thành phố lớn, trong nhóm có mức sống khá và trong giới trẻ.

Bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, thuốc lá điện tử vô cùng độc hại, thậm chí độc hại hơn cả thuốc lá truyền thống vì tính chất gây nghiện. Nếu chúng ta cho phép kinh doanh thuốc lá điện tử như một số nước, thì sau này, chúng ta sẽ lại phải lao vào cuộc chiến không có hồi kết. Đã đến lúc phải cấm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống.

Theo Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), bản chất của các sản phẩm thuốc lá là khiến người sử dụng lệ thuộc chất gây nghiện nicotine. Thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng gây ảnh hưởng xấu tới thanh, thiếu niên và cả những người hút thuốc lá. Chính vì vậy, chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020 hướng tới mục tiêu “giảm nhu cầu sử dụng và kiểm soát, để từng bước giảm mức cung cấp các sản phẩm thuốc lá tiêu thụ tại thị trường Việt Nam, nhằm giảm nguy cơ bệnh tật và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra".

Việc thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá là giải pháp chủ đạo và phải được lồng ghép vào các chương trình, chiến lược về nâng cao sức khỏe để tăng cường nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá, thay đổi hành vi sử dụng thuốc lá trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.

Trước tình hình phức tạp của việc buôn bán, sử dụng tràn lan thuốc lá điện tử, Bộ Y tế đã đưa ra nhiều giải pháp phối hợp với các cơ quan chức năng và cơ quan thông tấn báo chí để thực hiện nhiều giải pháp nhằm quản lý, hạn chế việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới trong giới trẻ.

Ngành Y tế đã có khuyến nghị gửi Chính phủ, thuốc lá thế hệ mới độc hại, thậm chí độc hại hơn thuốc lá truyền thống, nên đề nghị cấm không cho phép thí điểm, kinh doanh, nhập khẩu. Bộ Y tế đề xuất với các cơ quan chức năng cần có giải pháp cấm ngay từ bây giờ, để sau này không hối hận.

Phương Anh