Toàn cảnh buổi họp báo. Ảnh: Phương Anh

Theo báo cáo của Bộ Y tế, đã có 112 trường hợp tử vong và nặng xin về, trong đó có 105 ca tại Bệnh viện Nhi Trung ương, 4 ca tại Bệnh viện Bạch Mai, 1 ca tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương và 2 ca ở tỉnh Yên Bái. Phần lớn số mắc là trẻ em dưới 10 tuổi, chiếm tới 76,5%, 87% ca mắc sởi không được tiêm chủng hoặc không rõ tình trạng tiêm chủng vắc xin phòng sởi. Đáng chú ý, số ca tử vong đều ghi nhận tại các tỉnh phía Bắc, trong đó Hà Nội chiếm khoảng 50% số trẻ tử vong do sởi. Hiện vẫn chưa ghi nhận trường hợp trẻ tử vong do sởi tại khu vực phía Nam.

Sởi xuất hiện trên diện rộng tại 61 tỉnh, thành phố. Hiện chỉ còn 2 tỉnh chưa ghi nhận bệnh sởi là Cao Bằng và Bắc Kạn. Các địa phương có số trẻ mắc sởi cao là Hà Nội (1.062 ca), TP Hồ Chí Minh (theo báo cáo của bộ, mới chỉ có 453 ca, thực tế đã gần 900 ca), Bình Dương (91 ca), Bắc Ninh (78 ca).

Công bố không quan trọng bằng ngăn chặn dịch

Tại buổi họp báo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện tại Bộ Y tế chưa công bố dịch không có nghĩa là Bộ Y tế đang giấu dịch. Bộ mới chỉ dùng từ "thông báo" có dịch sởi, vì theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm thì từ "công bố" là ở mức độ cao hơn thông báo. Khi dùng từ "công bố" có nghĩa là dịch bệnh đang ở mức quá tầm kiểm soát, Nhà nước phải sử dụng nhiều biện pháp cưỡng chế hành chính như: đóng cửa các trường học, hạn chế tham gia giao thông, cưỡng chế về mặt cách ly chứ không phải khuyến cáo như hiện tại nữa… Khi đó, chúng ta sẽ dùng từ "công bố". Tuy nhiên, việc công bố hay không công bố không quan trọng bằng việc ngăn chặn dịch.

Trước thông tin 10 máy thở vừa cấp cho Bệnh viện Bạch Mai thì cả 10 máy thở đều bị hỏng sen-sơ cảm biến và ắc quy, trong đó có 4 máy bị hỏng nguồn và 2 máy hỏng màn hình, đến sáng 18/4, các kỹ sư của Bệnh viện Bạch Mai mới sửa được 8 chiếc để đưa vào sử dụng. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết: “Các máy thở được xuất cấp để hỗ trợ cho các bệnh viện trong đợt chống sởi lần này đều là các máy thuộc diện dự trữ quốc gia, được dự trữ trong kho. Vì vậy, có thể do thời gian lâu không sử dụng nên máy có các trục trặc như hỏng ắc quy, chỉ cần thay là được. Không hề có chuyện cấp máy hỏng cho các bệnh viện. Đây đều là các máy mới và chưa từng đưa vào sử dụng bao giờ”.

Liên quan tới số liệu về các trường hợp tử vong do sởi có sự thay đổi tăng bất thường, từ 25 ca vào tuần trước lên tới 108 ca khi Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thị sát thực tế về dịch sởi tại Bệnh viện Nhi Trung ương, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long khẳng định: Bộ Y tế luôn minh bạch và rõ ràng số liệu dịch bệnh. Vào tuần trước, trong cuộc họp trực tuyến, Bộ Y tế chỉ công bố có 25 ca tử vong do sởi vì đây là những trường hợp đã được xác rõ ràng, chính xác là mắc sởi sau đó tử vong. Còn nhiều trường hợp trẻ tử vong khác, Bộ Y tế và chuyên gia cần phải có thời gian để xác định nguyên nhân tử vong, nên số 108 ca tử vong được công bố vừa rồi Bộ Y tế khẳng định là tử vong do sởi và các bệnh lý khác có liên quan tới sởi. Bởi lẽ trong số trẻ tử vong này, có nhiều trường hợp trẻ mắc các bệnh lý khác, vào bệnh viện điều trị sau đó bị mắc sởi và tử vong, nên cần làm rõ đây là tử vong do sởi hay bệnh lý khác gây ra.

Bệnh nhân vượt tuyến dễ bị lây nhiễm chéo

Theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Đắc Phu, nguyên nhân chính khiến trẻ mắc bệnh nặng và tử vong cao là do các bà mẹ đã đưa trẻ đến khám, chữa bệnh vượt tuyến tại các bệnh viện tuyến Trung ương, gây quá tải và sự nhiễm khuẩn chéo làm trẻ có thể vừa mắc sởi vừa mắc các bệnh đường hô hấp khác. Đại diện Bộ Y tế cho rằng ngoài nguyên nhân như đã nêu, vì quá tải bệnh nhân nên việc kiểm soát lây nhiễm trong bệnh viện gặp khó khăn. Điều kiện thời tiết giao mùa thuận lợi cho bệnh viêm phổi phát triển.

Bên cạnh đó, do  tâm lý lo lắng nên các gia đình đã đưa trẻ đến khám, chữa bệnh vượt tuyến tại Bệnh viện Nhi Trung ương và các bệnh viện ở TP Hà Nội, gây tình trạng quá tải đồng thời tăng nguy cơ lây nhiễm cao. Đây cũng là lý do các ca tử vọng và nghi nhiễm bệnh tăng cao ở TP Hà Nội.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, để khắc phục tình trạng quá tải bệnh viện và tử vong do lây chéo, ngay ngày mai (19/4), Bộ Y tế sẽ nâng mức độ đáp ứng dịch cao hơn: 17h hàng ngày sẽ có thông tin cập nhật về tình hình dịch tại tất cả các địa phương và các hoạt động chống dịch trên trang web của bộ và gửi đến cơ quan thông tấn báo chí.

Đồng thời, Bộ sẽ quyết liệt chỉ đạo việc giảm tải, nâng cao chất lượng điều trị để phòng lây nhiễm chéo, quyết liệt thực hiện công tác tiêm chủng, yêu cầu 63 tỉnh, thành phố phải tổ chức tiêm vét 100% cho trẻ dưới 2 tuổi. Bộ cũng sẽ giám sát việc tiêm chủng mũi 2 vắc xin sởi cho trẻ, không để tình trạng tỷ lệ tiêm mũi 2 quá thấp, dẫn tới việc trẻ không có đủ miễn dịch phòng bệnh.

Phương Anh