Tại Hội thảo, ông Nguyễn Nguyên, Phó Vụ trưởng Vụ Báo chí - Xuất bản (Ban Tuyên giáo Trung ương) cho biết, trong những năm qua, Việt Nam đã nỗ lực thực hiện Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) do Tổ chức Y tế thế giới đề xuất, đã được 147 quốc gia trên thế giới hưởng ứng và ký cam kết. Năm 2004, Việt Nam đã tham gia ký công ước này và cam kết với quốc tế thực hiện vì sức khỏe cộng đồng. Đặc biệt, sự ra đời của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) nhằm giảm tỷ lệ sử dụng và tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc.

Trong những năm qua, các cơ quan báo chí thông tấn đã thể hiện vai trò to lớn trong việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức về mối nguy hại của thuốc lá và hành vi hút thuốc lá đối với sức khỏe của con người; những tổn thất về kinh tế, xã hội từ việc tiêu thụ thuốc lá và những nguy cơ về sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ...

Nhân dịp này, ông Đào Văn Dũng, nguyên Vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội, (Ban Tuyên giáo Trung ương) cũng nhấn mạnh vai trò của truyền thông, báo chí là cung cấp thông tin, cơ sở xây dựng chính sách; tuyên truyền, phổ biến chính sách và điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện chính sách. Trong việc thúc đẩy thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá tại Việt Nam, truyền thông, báo chí có vai trò phát hiện vấn đề, định hướng dư luận xã hội về tác hại của thuốc lá; tuyên truyền, phổ biến về Công ước, Luật PCTHTL để tạo ra sự đồng thuận xã hội và sự hiệp đồng, tránh phân tán, chồng chéo. Đồng thời, truyền thông, báo chí cung cấp cho độc giả nguồn thông tin nhanh, khách quan, chân thật về lợi nhuận từ sản xuất kinh doanh và chi phí cho bệnh tật từ thuốc lá; ý kiến từ các nhà khoa học, chuyên gia; vận động chính sách của các đối tác; chính sách phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Bên cạnh đó, truyền thông, báo chí có vai trò giám sát xã hội và phản biện xã hội; điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện quá trình thực hiện Công ước và Luật PCTHTL...

Khẳng định Việt Nam có một đội ngũ nhiều loại hình báo chí và lực lượng làm báo rất hùng hậu. Tuy nhiên, theo ông Đào Văn Dũng, chúng ta chưa mang lại hiệu quả thực sự trong “cuộc chiến” truyền thông với tác hại của thuốc lá.

Tại Hội thảo, bà Phạm Hoàng Anh, Giám đốc tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam nêu rõ, Việt Nam đã ký phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá từ năm 2004. Tuy nhiên, đến nay, Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức trong quá trình thực hiện Công ước này. 

Theo bà Phạm Hoàng Anh, một trong những nguyên nhân là do chúng ta vẫn đối xử một cách “ngang hàng” giữa ngành công nghiệp thuốc lá với các ngành khác. Trên thực tế, theo bà Hoàng Anh, ngành công nghiệp thuốc lá nước ta không những không phải là ngành “có nhiều đóng góp cho nền kinh tế và xóa đói giảm nghèo” như họ thường rùm beng mà thực chất ngược lại, họ đang làm cho các hộ gia đình nghèo hơn do sử dụng thuốc lá. Năm 2015, đóng góp từ thuế cho ngân sách Nhà nước là 15.297 tỷ đồng, tuy nhiên tiền dùng vào việc tiêu thụ thuốc lá là 31.000 tỷ đồng, số kinh phí chi cho điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá là 24.000 tỷ đồng.

Theo nghiên cứu mới đây của tổ chức HealthBridge, các hộ nghèo tại Việt Nam tiêu tốn khoảng 5% thu nhập gia đình vào thuốc lá; 11,3% hộ gia đình nghèo có người hút thuốc lá sẽ thoát nghèo nếu chi cho thuốc lá được dùng để chi cho thực phẩm.

Thay mặt tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, bà Phạm Hoàng Anh kêu gọi Chính phủ Việt Nam không bố trí cán bộ Nhà nước tham gia quản lý tại các doanh nghiệp thuốc lá. Xem xét cấm hoàn toàn các hoạt động “trách nhiệm xã hội” của các công ty thuốc lá. Không nhận tài trợ của ngành công nghiệp thuốc lá. Không đặt ngành này ngang hàng với các ngành công nghiệp khác. Việt Nam cần lựa chọn ưu tiên các chính sách về sức khỏe, giảm sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật. Các cơ quan truyền thông không đặt ngành công nghiệp thuốc lá ngang hàng với các ngành công nghiệp khác. Đồng thời, chia sẻ rộng rãi Công ước khung về kiểm soát thuốc lá. Tăng cường sự tham gia vào quá trình giám sát và truyền thông giảm sự can thiệp của các công ty thuốc lá...

Ngọc Diệp