Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại Hội nghị.

Báo cáo tình trạng trẻ em toàn cầu năm 2019 tại Hội nghị cho thấy, trên thế giới cứ ba trẻ em dưới 5 tuổi thì có một trẻ thiếu dinh dưỡng hoặc thừa cân - tương đương với khoảng hơn 200 triệu trẻ em. Cứ ba trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi thì có hai trẻ không được cho ăn những thực phẩm giúp trẻ phát triển tốt thể chất và trí não, khiến trẻ có nguy cơ chậm phát triển nhận thức, khả năng học tập kém, miễn dịch thấp, dễ nhiễm bệnh, thậm chí trong nhiều trường hợp có thể dẫn đến tử vong.

Báo cáo chỉ rõ, thói quen ăn uống và việc cho trẻ ăn thực phẩm kém dinh dưỡng đã bắt đầu ngay từ những ngày đầu tiên khi trẻ mới ra đời. Trong một phân tích tổng thể về ăn bổ sung và dinh dưỡng bà mẹ trong khuôn khổ Sáng kiến khu vực về cải thiện dinh dưỡng và phát triển (RISING), được Viện Dinh dưỡng thực hiện trong năm 2019 cho thấy, thực hành cho ăn bổ sung và dinh dưỡng bà mẹ ở Việt Nam phần lớn là chưa đầy đủ và phù hợp, khiến cho gánh nặng suy dinh dưỡng càng thêm nặng nề.

Thói quen ăn uống và việc cho trẻ ăn thực phẩm kém dinh dưỡng đã bắt đầu ngay từ những ngày đầu tiên khi trẻ mới ra đời. Trẻ em càng lớn, việc tiếp xúc với thực phẩm không lành mạnh càng trở nên đáng báo động. Nguyên nhân chủ yếu là do các hoạt động quảng cáo, tiếp thị không phù hợp. 

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cùng các đại biểu tham dự tại hội nghị

Bà Henrietta Fore, Giám đốc Điều hành UNICEF cho biết, báo cáo năm nay đưa ra góc nhìn mới mẻ về tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em toàn cầu, đồng thời đề xuất các giải pháp tập trung ưu tiên dinh dưỡng cho trẻ để phát triển nguồn vốn con người (cả về thể chất và tinh thần).

Đại diện UNICEF cho rằng, thực tế cho thấy, nếu chúng ta chỉ cần đầu tư 1 USD chi phí dinh dưỡng cho trẻ trong 1.000 ngày đầu đời thì tương lai chúng ta sẽ thu lại được 18 USD. Ngược lại, không được đảm bảo dinh dưỡng, thì ngay từ tấm bé, trẻ đã bị ảnh hưởng tiêu cực về sức khỏe, thể chất, học lực… còn hệ lụy về sau là năng suất lao động kém, dễ mắc bệnh tật, nghỉ hưu sớm, tuổi thọ thấp… Và dinh dưỡng cho trẻ chính là “viên đạn thần kỳ” để thúc đẩy sự phát triển bền vững trong tương lai.

Theo UNICEF, ở Việt Nam, phụ nữ và trẻ nhỏ đang chịu nhiều gánh nặng về suy dinh dưỡng. Cụ thể là, hiện có tới 10,3% phụ nữ bị nhẹ cân; 23,9% có tầm vóc thấp bé; 25,5% thiếu máu; 9,8%  chị em bị thừa cân hoặc béo phì. Trong thời kỳ mang thai và cho con bú, nhu cầu dinh dưỡng của người mẹ tăng lên đáng kể dẫn tới 33% bị thiếu máu, 80% bị thiếu kẽm… 

Những phụ nữ khi mang thai mà nhẹ cân hoặc thiếu hụt chất dinh dưỡng, các em bé sinh ra có nguy cơ tử vong cao hơn, dễ mắc bệnh, bị thấp còi, suy giảm trí tuệ và sau này dễ mắc các bệnh tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch,…

Toàn cảnh hội nghị

Còn đối với trẻ em, tình trạng suy dinh dưỡng, thấp còi tăng cao nhanh chóng khi trẻ đến giai đoạn 6 tháng tuổi. Do lúc này sữa mẹ không thể cung cấp đủ nhu cầu năng lượng, protein, vitamin, khoáng chất. Trong khi đó việc cho trẻ ăn bổ sung lại không được chú ý đầy đủ hoặc thực hiện không hợp lý… kết quả là có tới 23,85 trẻ em Việt Nam dưới năm tuổi bị thấp còi; 5,8% gầy còm; 28% thiếu máu; 5,9% trẻ bị thừa cân…

Theo bà Henrietta Fore, mặc dù Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trong những thập kỷ qua, suy dinh dưỡng mãn tính hay thấp còi vẫn còn ở mức cao không thể chấp nhận được và tỉ lệ thừa cân sẽ còn tăng.

Do đó, UNICEF khẳng định rằng, việc đảm bảo cho người mẹ được cung cấp dinh dưỡng một cách hợp lý là điều rất quan trọng cho sức khỏe và tinh thần của chính họ và con cái của họ. Đồng thời cần có hành động để cải thiện tình trạng cho trẻ ăn bổ sung để giải quyết tình trạng thấp còi và đảm bảo rằng tất cả trẻ em Việt Nam có thể phát triển một cách tối ưu.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam khẳng định, công tác bảo đảm dinh dưỡng đối với bà mẹ, trẻ em luôn được Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, trên thực tế, việc bảo đảm dinh dưỡng cho trẻ em vẫn còn nhiều vấn đề cần được cải thiện.

Dẫn chứng về tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi ở Việt Nam xấp xỉ 24%, trong đó vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên lên đến 30%, Phó Thủ tướng còn bày tỏ lo ngại khi Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ cải thiện chiều cao chậm nhất trên thế giới.

Đáng ngạc nhiên nữa là mặc dù sống ở một đất nước nhiệt đới, nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao trong nền kinh tế, nhưng có tới 57% người Việt ăn thiếu rau, thừa muối. Đó là chưa kể tình trạng thiếu - thừa vi chất, thừa dinh dưỡng.

Để khắc phục những tồn tại, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam cho rằng, trước hết cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho người dân về dinh dưỡng. Việc tuyên truyền phải dựa trên các kết quả nghiên cứu khoa học, đồng thời cũng phải có cách làm gần gũi, dễ hiểu để người dân dễ tiếp thu và thay đổi những hành vi bất hợp lý.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng đề nghị các cơ quan hữu trách cần hợp tác chặt chẽ với chuyên gia nước ngoài, các tổ chức quốc tế để tham khảo, nghiên cứu xây dựng, đề xuất và triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách, đề án, chương trình hợp lý về dinh dưỡng…

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và nhiều đại biểu đã cùng nhau ký Tuyên bố chung cam kết ủng hộ cải thiện dinh dưỡng cho bà mẹ và ăn bổ sung ở Việt Nam.

Phương Anh