Thách thức đối mặt với cám dỗ

Hoạt động thanh tra nhằm phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thông qua công tác thanh tra, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều hạn chế, bất cập, sơ hở trong quản lý, điều hành và trong thực hiện các cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật. Từ đó, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền có giải pháp khắc phục, chấn chỉnh và xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm.

Ảnh minh họa

Để công tác thanh tra thật sự trở thành một “thanh kiếm” sắc bén, góp phần phòng ngừa, phát hiện và kịp thời xử lý các vi phạm, giữ kỷ cương, kỷ luật về hành chính thì đội ngũ làm công tác thanh tra đóng vai trò rất quan trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Cán bộ thanh tra là tai mắt của Đảng và Chính phủ, tai có sáng suốt thì người mới sáng suốt” (Trích lời của Bác tại Hội nghị Cán bộ Thanh tra toàn quốc, ngày 5/3/1960). Vì thế, người làm công tác thanh tra là những người được trao quyền “soi sáng” vào những góc khuất của công vụ, doanh nghiệp, dự án, ngân sách - nơi không phải lúc nào cũng minh bạch và tuân thủ.

Chính vì thường xuyên tiếp xúc với những sai phạm, với các đối tượng có quyền lực, có tiềm lực kinh tế nên người làm công tác thanh tra dễ bị mua chuộc, lôi kéo. Một lời đề nghị “giảm nhẹ mức độ vi phạm”, một món quà “thăm hỏi xã giao”, hay thậm chí là lời hứa hẹn “sắp xếp tương lai”… đều là những cám dỗ ngọt ngào nhưng đầy nguy hiểm.

Cám dỗ trong nghề thanh tra không chỉ là tiền bạc, vật chất. Đôi khi, nó còn là sự thỏa hiệp trước lợi ích nhóm, là sự e dè khi kết luận đúng sự thật nhưng gây tổn hại đến người có vị trí, quyền lực. Cũng có khi, chính cảm giác quyền lực khi nắm trong tay khả năng định đoạt số phận tổ chức, cá nhân cũng trở thành một loại cám dỗ, dễ khiến người thực thi công vụ bị lệch chuẩn nếu không thường xuyên soi mình, giữ mình.

Trước những vấn đề phức tạp trong nghề thanh tra, người làm công tác thanh tra cần phải thể hiện được bản lĩnh “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”. Đồng thời, vững vàng trước những tác động nhiều chiều của cuộc sống; đương đầu với những thách thức, cám dỗ của cuộc sống. Phải vượt qua chính mình, từ đó vượt qua mọi sự cám dỗ cũng như những đe dọa từ phía đối tượng thanh tra.

Đạo đức công vụ - “tấm khiên” bảo vệ thanh danh nghề nghiệp

Giữ gìn đạo đức công vụ trong nghề thanh tra không chỉ là vấn đề thuộc về cá nhân mỗi cán bộ thanh tra mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống. Một cán bộ thanh tra liêm chính, khách quan sẽ góp phần thúc đẩy sự minh bạch, hiệu quả trong quản lý Nhà nước.

Do công tác thanh tra dễ xảy ra tình trạng lạm quyền, bỏ lọt hoặc bao che cho những vi phạm, là môi trường dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về công tác kiểm tra giám sát hoạt động công vụ của ngành Thanh tra: Bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến thẩm quyền của chính quyền địa phương và vai trò, thẩm quyền giám sát của các chủ thể bên trong, bên ngoài bộ máy Nhà nước.

Chuẩn mực đạo đức của người làm công tác thanh tra không chỉ tuân thủ các quy định của pháp luật về cán bộ, công chức mà còn phải dựa trên các quy định trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quyền, nghĩa vụ của người làm công tác thanh tra, những việc phải làm, nên làm và không được làm trong thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Với những đặc thù về hoạt động công vụ như thế, ngày 11/3/2021, Tổng Thanh tra Chính phủ ban hành Thông tư số 01/2021/TT-TTCP quy định Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức trong ngành Thanh tra và cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân. Nội dung thông tư đã thể hiện được những chuẩn mực đặc thù về đạo đức công vụ của người làm công tác thanh tra.

Vậy để tuân thủ đạo đức công vụ và những chuẩn mực của ngành Thanh tra, người làm công tác thanh tra cần phải đáp ứng các yêu cầu sau: (1) Tuyệt đối tuân thủ quy định của pháp luật trong thực thi công vụ vì hầu hết các chuẩn mực đạo đức công vụ đều dựa trên các quy định của pháp luật. Vì vậy, để bảo đảm đạo đức công vụ, người làm công tác thanh tra cần phải tuyệt đối tuân thủ các quy định của pháp luật trong thực thi nhiệm vụ, công vụ. (2) Phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, có thái độ ứng xử giao tiếp văn minh, lịch sự; sẵn sàng giúp đỡ Nhân dân, không có thái độ hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu. Việc thực hiện các hành vi công vụ phụ thuộc rất nhiều vào lương tâm, nhận thức, ý thức trách nhiệm và thái độ của người làm công tác thanh tra thể hiện thông qua các hành vi cụ thể trong trong hoạt động công vụ từ đó mọi người có thể cảm nhận được sự hiện diện của đạo đức công vụ trong hoạt động công vụ. (3) Nắm vững chuyên môn, nghiệp vụ, có năng lực, kinh nghiệm, bản lĩnh và uy tín trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Và đặc biệt, (4) phải có phẩm chất trung thực, liêm khiết, công minh.

Giữ gìn đạo đức công vụ trong ngành Thanh tra không phải là điều dễ dàng nhưng lại là yêu cầu tiên quyết để ngành Thanh tra làm tròn vai trò “gác cổng” cho sự trong sạch của bộ máy Nhà nước. Đạo đức không chỉ là điểm tựa để người làm công tác thanh tra hoàn thành sứ mệnh được giao mà còn là thứ bảo vệ họ trước những cám dỗ của cuộc sống. Vì vậy, mỗi cán bộ thanh tra hãy coi đạo đức công vụ là “tấm khiên” bảo vệ danh dự nghề nghiệp, cũng là để giữ gìn sự liêm chính của cả hệ thống công quyền.