(Thanh tra) - Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh là một trong những nhiệm vụ then chốt của ngành Thanh tra. Với vai trò tham mưu giúp Tổng Thanh tra Chính phủ quản lý lĩnh vực này, Ban Tiếp công dân Trung ương đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, đúc rút những kinh nghiệm quan trọng và trực tiếp tham gia triển khai các nhiệm vụ trọng điểm theo chỉ đạo của Trung ương. Nhân dịp này, phóng viên Báo Thanh tra có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương về kết quả, bài học và định hướng trong giai đoạn tới.
+PV: Ông có thể chia sẻ một số kết quả nổi bật của Ban Tiếp công dân Trung ương trong vai trò tham mưu giúp Tổng Thanh tra Chính phủ quản lý Nhà nước về công tác tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân?
-Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương: Đầu nhiệm kỳ, có những ảnh hưởng rất lớn tác động đến Việt Nam, ảnh hưởng từ tình hình thế giới về kinh tế, xã hội, chính trị, tác động cả đến ngành Thanh tra. Nhiều yếu tố bất ngờ đã xảy ra, khó lường trước được, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19, khi cả nước tập trung lo ổn định và phát triển kinh tế - xã hội. Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thanh tra và cả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Sau đại dịch, số lượng công dân đến trụ sở các cơ quan Nhà nước và Thanh tra Chính phủ ngày càng nhiều hơn.
Ngành Thanh tra, đặc biệt là Thanh tra Chính phủ, cũng được cấp trên giao thêm nhiều công việc đột xuất hơn. Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Thủ tướng Chính phủ đều giao nhiều nhiệm vụ mới, đồng thời phải điều chỉnh kế hoạch thanh tra, khởi động lại các cuộc thanh tra trước đây bị hoãn, trong đó có cả những cuộc thanh tra giải quyết khiếu nại, tố cáo. Ngoài ra, còn phải nhận thêm nhiều nhiệm vụ đột xuất khác. Trong khi đó, nhiệm vụ tăng theo chỉ đạo của Trung ương, của Thủ tướng, nhưng số lượng cán bộ, công chức lại giảm theo chủ trương tinh giản biên chế, tinh gọn bộ máy của Đảng và Nhà nước.
Thế nhưng, qua các tổng kết hàng năm, Thanh tra Chính phủ và toàn ngành Thanh tra đều được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là lãnh đạo Chính phủ, đánh giá cao: đã vượt qua khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ, kết quả năm sau tốt hơn năm trước. Đơn cử như nhiều cuộc thanh tra được Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Thủ tướng Chính phủ giao, các cuộc kiểm tra, rà soát vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, đều đạt kết quả tốt, được cấp trên, Quốc hội, Chính phủ và dư luận xã hội đồng tình, đánh giá cao.
Nổi bật, Thanh tra Chính phủ cùng với các địa phương đã rà soát được 1.003 vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài, có báo cáo Thủ tướng Chính phủ và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý về kết quả rà soát, sau đó đã nhập liệu vào cơ sở dữ liệu quốc gia. Đây là nhiệm vụ mà chúng ta đã quyết tâm, quyết liệt triển khai thực hiện trong 3 năm, trong đó Thanh tra Chính phủ và ngành Thanh tra đã đóng vai trò hạt nhân quan trọng, vừa là cơ quan chủ trì, vừa tham mưu, vừa chỉ đạo, vừa trực tiếp thực hiện.
+PV: Trong nhiệm kỳ vừa qua, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư có nhiều khó khăn, thách thức nhưng Ban Tiếp công dân Trung ương vẫn hoàn thành nhiệm vụ, giữ vững uy tín. Từ thực tiễn đó, theo ông, đâu là kinh nghiệm then chốt giúp nâng cao hiệu quả tiếp công dân, xử lý đơn thư, đồng thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ?
-Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương: Có thể nói, đây là một trong những nhiệm kỳ có số lượng cán bộ luân chuyển nhiều nhất theo Luật Phòng, chống tham nhũng. Việc xử lý đơn thư nội bộ được tiến hành kịp thời, đến cuối nhiệm kỳ không còn tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp. Tuy trong nhiệm kỳ có một số cán bộ vi phạm, ít nhiều ảnh hưởng đến uy tín ngành Thanh tra và cơ quan Thanh tra Chính phủ, nhưng Ban Cán sự Đảng trước đây, nay là Ban Thường vụ, Đảng ủy Thanh tra Chính phủ đã thể hiện bản lĩnh, đoàn kết, bình tĩnh, xử lý các sự việc một cách khoa học, hiệu quả cao. Vừa lãnh đạo công tác chuyên môn, vừa làm tốt công tác chính trị tư tương, củng cố nội bộ, qua đó Cơ quan đã lấy lại được uy tín đối với Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Kết quả thực tiễn cho thấy, dù luân chuyển nhiều, nhưng cơ quan Thanh tra Chính phủ vẫn duy trì sự thống nhất rất cao trong tập thể lãnh đạo và toàn thể cán bộ, công chức, không có đơn thư nội bộ. Đây là kết quả của việc Ban Thường vụ Đảng ủy đã có cách xử lý bài bản, khoa học để vượt khó khăn, thách thức, lấy lại niềm tin bằng chính kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị và kết quả xây dựng tổ chức.
Từ thực tiễn đó, đã rút ra nhiều bài học và ban hành nhiều quy định như: Quy chế làm việc của đoàn thanh tra; quy định về văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức khi đi thanh tra tại đơn vị; quy định ứng xử của cán bộ với công dân trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Nhờ đó, cán bộ làm công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo thận trọng hơn trong xử lý công việc, khách quan hơn trong kết luận, nghiêm túc hơn trong hoạt động công vụ, đặc biệt trong hoạt động thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
+PV: Ông có thể chia sẻ rõ hơn về vai trò của Ban Tiếp công dân Trung ương trong việc thực hiện kế hoạch của Thanh tra Chính phủ về rà soát, xử lý 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo vượt cấp kéo dài theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư?
-Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương: Trong công tác tiếp dân, suốt cả nhiệm kỳ luôn thực hiện phương châm “hướng tới cơ sở, hướng tới người dân”. Các cuộc tiếp dân tại địa phương được duy trì định kỳ, đều đặn, tạo thuận lợi cho cơ sở và cho người dân. Đặc biệt, cơ quan đã xây dựng mô hình tiếp công dân trực tuyến thí điểm, sau đó báo cáo Thủ tướng và được đồng ý. Sau một năm, mô hình được triển khai rộng rãi, nhiều địa phương áp dụng và cho thấy hiệu quả, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp.
Trong công tác tiếp dân định kỳ của Tổng Thanh tra Chính phủ, Ban Tiếp công dân Trung ương luôn thực hiện đúng “tôn chỉ” của đồng chí Tổng Thanh tra Chính phủ, đó là những vụ việc điển hình, đông người nhất, phức tạp nhất, khó nhất để Tổng Thanh tra Chính phủ tiếp dân định kỳ. Có những vụ việc đông người như liên quan đến đất dịch vụ đã được Tổng Thanh tra trực tiếp tiếp dân, sau đó Phó Tổng Thanh tra lại tiếp tục tiếp dân. Và vừa qua, theo chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư tại Thông báo số 142-TB/VPTW ngày 20/3/2025, Quyết định số 44/QĐ-TTg ngày 28/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ, Kế hoạch số 96/KH-TTCP ngày 28/3/2025 của Thanh tra Chính phủ, các vụ việc này đã được đưa vào kiểm tra, rà soát, từ đó kiến nghị cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung chế độ, chính sách nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và quyền lợi chính đáng của người dân, đảm bảo ổn định xã hội. Đây không chỉ dừng lại ở việc giải quyết một vụ việc khiếu nại, tố cáo cụ thể, mà là kiến nghị điều chỉnh chính sách phù hợp, nhằm đảm bảo công bằng, có lợi cho người dân.
Trước đó, vào đầu năm 2025, theo chỉ đạo của Thủ tướng, nhằm đảm bảo an ninh, trật tự, phục vụ Đại hội Đảng, trên cơ sở tham mưu của Ban Tiếp công dân Trung ương, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu các địa phương rà soát 220 vụ việc công dân khiếu nại vượt cấp lên Trung ương tại Hà Nội, với mốc báo cáo trước ngày 30/9/2025. Đồng thời, cũng thực hiện rà soát 35 vụ việc do Bộ Công an báo cáo, yêu cầu địa phương có kết quả báo cáo Thủ tướng, Thanh tra Chính phủ và Bộ Công an trước ngày 30/12/2025.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, của Thủ tướng Chính phủ về giải quyết khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp lên Trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội, Thanh tra Chính phủ đã kịp thời ban hành Kế hoạch số 96/KH-TTCP ngày 28/3/2025 để kiểm tra, rà soát và giải quyết 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp. Sau 90 ngày làm việc tích cực, Tổ công tác liên ngành do Thủ tướng Chính phủ và Thanh tra Chính phủ chỉ đạo phối hợp với các địa phương đã hoàn thành việc rà soát, xử lý toàn bộ 226 vụ việc này. Tất cả đều đạt kết quả, đúng tiến độ đã hứa với Tổng Bí thư.
+PV: Từ thực tiễn triển khai Kế hoạch số 96/KH-TTCP ngày 28/3/2025, đâu là bài học quan trọng nhất mà Thanh tra Chính phủ rút ra để có thể nhân rộng trong thời gian tới, thưa ông?
-Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương: Từ đầu nhiệm kỳ, Ban Tiếp công dân Trung ương tham mưu đưa ra thông điệp “4 đến cùng”: Một là giải quyết đến cùng vụ việc (không chỉ giải quyết theo thẩm quyền); hai là hỗ trợ đến cùng (nếu người dân có khó khăn); ba là tuyên truyền, thuyết phục, vận động đến cùng (với những người dân chưa hiểu); bốn là xử lý đến cùng (cả khi chính quyền sai và khi người dân sai). Điều này đã được thể hiện rõ nét trong Kế hoạch 96, trở thành tiền đề để công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên phạm vi toàn quốc tiếp tục được thực hiện.
Từ kết quả triển khai Kế hoạch 96 có thể rút ra một số bài học quan trọng.
Thứ nhất, chính là sự quyết liệt, tập trung cao độ, tạo sức ép nội bộ như một “lò xo” để bật thành kết quả; thứ hai, là sự thống nhất cao trong tập thể lãnh đạo Thanh tra Chính phủ và các đơn vị; thứ ba, là xây dựng kế hoạch tỉ mỉ, phân công cụ thể, khoa học; và đặc biệt là chia sẻ trách nhiệm, có thể thấy rất rõ: chia sẻ trong nội bộ giữa các cục, vụ, đơn vị, chia sẻ giữa lãnh đạo Thanh tra Chính phủ với lãnh đạo các đơn vị, chia sẻ giữa lãnh đạo đơn vị và cán bộ, công chức trong đơn vị; chia sẻ giữa Thanh tra Chính phủ với địa phương. Tôi cho rằng, chỉ có chia sẻ chúng ta mới có kết quả vượt bậc như vậy, chỉ có cộng đồng trách nhiệm mới có kết quả đấy, chỉ có quyết liệt mới có kết quả đấy.
Qua các đợt rà soát như vậy, uy tín của Thanh tra Chính phủ với cấp trên và với địa phương được nâng cao. Nhiều địa phương tin tưởng, luôn mời Thanh tra Chính phủ cùng tham gia rà soát, đối thoại giải quyết các vụ việc phức tạp, tồn đọng. Người dân cũng ngày càng tin tưởng vào cơ quan Thanh tra Chính phủ. Không ít công dân dù biết Thanh tra Chính phủ không phải là cấp giải quyết trực tiếp, nhưng vẫn gửi đơn thư và đến Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, vì tin tưởng vào sự khách quan, công tâm, vì dân của Thanh tra Chính phủ.
Theo tôi, không nên coi việc người dân nhiều lần đến Trụ sở Tiếp công dân Trung ương gửi đơn tới Thanh tra Chính phủ mà đánh giá chúng ta làm chưa tốt, mà đây là tín hiệu đáng mừng, thể hiện sự tin tưởng của Nhân dân. Từ đó, Ngành cần tiếp tục xem lại cách làm để làm tốt hơn công tác tiếp dân, tuyên truyền, thuyết phục, giải quyết khiếu nại, tố cáo, bảo đảm sự công bằng, không phụ lòng tin của dân.
+PV: Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thanh tra Chính phủ lần thứ I, theo ông, Ban Tiếp công dân Trung ương cần triển khai các giải pháp gì?
-Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương:
Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thanh tra Chính phủ lần thứ I, theo tôi, cần bám sát vào Nghị quyết Đại hội để xây dựng chương trình hành động nhằm thực hiện tốt, hiệu quả nhiệm vụ chính trị cũng như như nhiệm vụ chuyên môn. Từ góc nhìn của Ban Tiếp công dân Trung ương, ngoài sinh hoạt chuyên môn, nghiệp vụ, cần có sinh hoạt chuyên đề về công tác cán bộ. Bởi sau sáp nhập, tuy nghiệp vụ chung, nhưng cách quản lý, văn hóa ứng xử, quan hệ công tác giữa cán bộ các bộ với cán bộ cũ của Thanh tra Chính phủ còn khác biệt. Phải thường xuyên sinh hoạt để gắn kết, chia sẻ, phát huy sức mạnh, tạo thể thống nhất, giữ những giá trị tinh túy tốt đẹp.
Thông qua sinh hoạt chuyên đề, tạo cơ chế để phát hiện, sử dụng đúng năng lực sở trường của cán bộ; khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm; phát huy sức mạnh tập thể; tăng cường gắn kết. Đồng thời, phải nắm bắt kịp thời chỉ đạo cấp trên, xu hướng phát triển của đất nước để xây dựng kế hoạch thanh tra từng thời điểm, tăng cường quản lý Nhà nước, hướng về cơ sở, phục vụ Nhân dân.
Kế hoạch thanh tra cần tăng cường thanh tra trách nhiệm thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Công tác thanh tra phải mang tính xây dựng, lấy phòng ngừa là chính, đi cùng với đó, các kết luận thanh tra, kết luận giải quyết khiếu nại, tố cáo được ban hành phải khả thi, phù hợp và thực hiện được trong thực tế, từ đó góp phần ổn định xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phù hợp với bối cảnh trong nước và thế giới.
