Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với đồng chí Lê Tiến Đạt, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ về những kết quả nổi bật, định hướng nhiệm vụ của công tác xây dựng pháp luật và yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ pháp chế của ngành Thanh tra trong thời gian tới.

- PV: Xin Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra đã đạt được những kết quả nổi bật nào?

+ Phó Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt: Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác xây dựng pháp luật luôn được Ban Cán sự Đảng (nay là Ban Thường vụ Đảng ủy), Đảng ủy và lãnh đạo Thanh tra Chính phủ xác định là nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển của ngành. Đảng uỷ Thanh tra Chính phủ đã chỉ đạo triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, từ việc kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác pháp chế, bổ sung nguồn nhân lực, đến đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng tham mưu, soạn thảo văn bản.

Nhờ vậy, công tác xây dựng pháp luật đã có bước chuyển biến rõ rệt, thể hiện ở việc kịp thời thể chế hóa nhiều chủ trương lớn của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phục vụ tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực được giao. Nhiều văn bản pháp luật quan trọng đã được trình ban hành, trong đó có các luật, nghị định và thông tư mang tính nền tảng, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Cụ thể, trong 5 năm qua, Thanh tra Chính phủ đã chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương tham mưu Chính phủ trình Bộ Chính trị 3 đề án: (1) Quyết định số 56-QĐ/TW ngày 8/2/2022 của Bộ Chính trị về ban hành Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, (2) Đề án 153 “Phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án, đất đai trong các kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại một số tỉnh, thành phố”; (3) Đề án “sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”; trình Quốc hội thông qua 2 luật: Luật Thanh tra năm 2022, Luật Thanh tra năm 2025; trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 1 nghị quyết; trình Chính phủ ban hành 8 nghị định; 1 nghị quyết; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 1 quyết định và 1 chỉ thị; Tổng Thanh tra Chính phủ ban hành 17 thông tư và 1 văn bản hợp nhất.

Một trong những kết quả tạo dấu ấn nổi bật trong công tác xây dựng thể chế là với thời gian ngắn, từ tháng 3/2025 đến đầu tháng 8/2025, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi), trình Chính phủ ban hành 4 nghị định, đồng thời ban hành 3 thông tư theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho tổ chức, hoạt động của cơ quan thanh tra và các lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ.

Những kết quả đó cho thấy sự đổi mới mạnh mẽ, tinh thần quyết liệt của Thanh tra Chính phủ trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật.

- PV: Trong thời gian tới, lãnh đạo Thanh tra Chính phủ định hướng và yêu cầu nhiệm vụ trọng tâm đối với công tác xây dựng pháp luật như thế nào, thưa Phó Tổng Thanh tra Chính phủ?

+ Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt: Bước vào giai đoạn phát triển mới, ngành Thanh tra xác định, công tác xây dựng pháp luật là trụ cột chiến lược, gắn liền với yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của toàn ngành. Do đó, định hướng lớn nhất là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ, từ bị động sang chủ động, kiến tạo cho phát triển, phải hình dung trước sự phát triển đòi hỏi thế nào để có quy định phù hợp. Tinh thần này cũng chính là nội dung đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh: Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước, bảo đảm tính dự báo cao, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu sự vận dụng nhanh chóng, phục vụ yêu cầu phát triển.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Thanh tra Chính phủ sẽ tập trung thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là những nội dung gắn trực tiếp với yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động của ngành trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Các văn bản pháp luật mới phải vừa bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, vừa tháo gỡ được các “điểm nghẽn” trong thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để nâng cao chất lượng công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thanh tra Chính phủ sẽ chủ động tham mưu sửa đổi, bổ sung các đạo luật quan trọng và các nghị định, thông tư hướng dẫn theo hướng dễ áp dụng, dễ kiểm tra, giám sát và bảo đảm tính thống nhất, khả thi cao.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, hiện nay Thanh tra Chính phủ đang tiếp tục tập trung xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng và sửa 3 luật: Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo để trình Quốc hội khoá XV tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025). Mỗi văn bản pháp luật mới được xây dựng theo hướng tăng cường minh bạch, đề cao trách nhiệm giải trình, bảo đảm tính khả thi và hiệu quả. Qua đó, tạo hành lang pháp lý vững chắc để hoạt động của ngành Thanh tra thực sự trở thành công cụ sắc bén trong giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng sẽ ưu tiên hoàn thiện các cơ chế, chính sách bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành, địa phương; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, khai thác dữ liệu phục vụ công tác xây dựng pháp luật. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống pháp luật về thanh tra vừa đồng bộ, khả thi, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước.

- PV: Thưa Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ pháp chế có ý nghĩa như thế nào đối với công tác xây dựng pháp luật của ngành? Trong giai đoạn tới, ngành Thanh tra đặt ra yêu cầu như thế nào với đội ngũ này?

+ Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt: Nhân tố con người luôn đóng vai trò quyết định đối với chất lượng công tác xây dựng pháp luật. Văn bản pháp luật có khả thi hay không, có đi vào cuộc sống hay không phụ thuộc rất lớn vào trình độ, bản lĩnh, kinh nghiệm của đội ngũ tham mưu. Vì vậy, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ pháp chế vừa là yêu cầu trước mắt, vừa là nhiệm vụ lâu dài.

Thời gian qua, Thanh tra Chính phủ đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực pháp chế, từ đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên, cập nhật kiến thức pháp luật mới, rèn luyện kỹ năng phân tích chính sách, đánh giá tác động pháp luật, đến nâng cao kỹ năng soạn thảo văn bản và xử lý các tình huống thực tiễn. Lãnh đạo Thanh tra Chính phủ cũng quan tâm tạo điều kiện để cán bộ pháp chế tham gia các diễn đàn, hội thảo chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm với các bộ, ngành và địa phương, qua đó củng cố năng lực thực tiễn và khả năng phối hợp liên ngành.

Trong giai đoạn tới, yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ pháp chế sẽ cao hơn, toàn diện hơn, gắn với nhiệm vụ đổi mới tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra. Mỗi cán bộ pháp chế cần có bản lĩnh chính trị vững vàng, nắm chắc đường lối, chủ trương của Đảng, kiên định nguyên tắc khách quan, công tâm, trách nhiệm trong tham mưu; đồng thời chủ động nghiên cứu, đề xuất những giải pháp pháp lý khả thi, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập.

Bên cạnh đó, cán bộ pháp chế phải không ngừng tự học hỏi, trau dồi kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp, rèn luyện tư duy pháp lý sắc bén để đáp ứng kịp thời những yêu cầu ngày càng cao của công tác xây dựng pháp luật. Thanh tra Chính phủ sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ để thu hút và giữ chân cán bộ giỏi; đầu tư cho môi trường làm việc hiện đại, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số nhằm nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, soạn thảo và thẩm định văn bản pháp luật.

Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng tham mưu, bảo đảm mỗi văn bản pháp luật của ngành Thanh tra vừa có cơ sở khoa học, vừa bám sát thực tiễn, khả thi và hiệu quả; đồng thời tạo động lực để đội ngũ cán bộ pháp chế phát huy tối đa năng lực, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của toàn ngành.

- PV: Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu chiến lược đối với công tác xây dựng pháp luật. Thanh tra Chính phủ quán triệt và vận dụng tinh thần chỉ đạo này ra sao để tạo đột phá trong công tác xây dựng pháp luật của ngành, thưa Phó Tổng Thanh tra Chính phủ?

+ Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt: Những quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước” (Nghị quyết số 66) và chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm là kim chỉ nam, là định hướng chiến lược để ngành Thanh tra cụ thể hóa thành hành động. Thực hiện tốt Nghị quyết 66 và chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra sẽ không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước, mà còn góp phần định hình nền quản trị quốc gia hiện đại, kỷ cương, liêm chính.

Trên cơ sở đó, ngành Thanh tra đặt trọng tâm vào việc xây dựng các quy định pháp luật xuất phát từ thực tiễn, phục vụ trực tiếp cho các lĩnh vực trọng yếu của ngành, bảo đảm mọi hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đều có cơ sở pháp lý đầy đủ, rõ ràng, dễ thực thi. Việc sửa đổi, bổ sung các luật, nghị định phải gắn với tháo gỡ những vướng mắc từ thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi nhất để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và năng lực của hệ thống cơ quan thanh tra.

Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, ngành Thanh tra cần nhanh chóng hoàn thiện các quy định pháp luật phù hợp với cơ cấu tổ chức mới, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu quản lý đa dạng, phức tạp ở cả Trung ương và địa phương. Đồng thời, chú trọng xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong thực thi pháp luật, phòng ngừa và xử lý nghiêm các biểu hiện tiêu cực, nhũng nhiễu.

Mục tiêu cuối cùng là để hệ thống pháp luật của ngành Thanh tra thực sự trở thành công cụ sắc bén, vừa quản lý chặt chẽ, vừa thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước trong giai đoạn mới.

Bên cạnh đó, ngành Thanh tra cũng sẽ chú trọng đổi mới quy trình xây dựng pháp luật theo hướng dân chủ, minh bạch, hiệu quả; đánh giá tác động chính sách thực chất; lắng nghe và tiếp thu tối đa ý kiến từ đối tượng chịu tác động để bảo đảm quy định pháp luật đi vào cuộc sống một cách thuận lợi.

Tôi tin rằng, với quyết tâm chính trị cao, phương pháp khoa học và sự đồng lòng của toàn ngành, công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra trong nhiệm kỳ tới sẽ có bước phát triển mạnh mẽ hơn nữa, qua đó tạo chuyển biến rõ rệt trong quản lý Nhà nước, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền quản trị quốc gia hiện đại, kỷ cương, liêm chính trong kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.

- PV: Xin trân trọng cảm ơn Phó Tổng Thanh tra Chính phủ!