(Thanh tra) - Đáp ứng yêu cầu cải cách, xây dựng Nhà nước pháp quyền, ngành Thanh tra đang chủ động hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ “điểm nghẽn” thể chế, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho một nền quản trị công minh bạch, hiệu lực và hiệu quả.
Kết luận số 121-KL/TW, ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị là một bước ngoặt quan trọng, định hình lại cơ cấu tổ chức bộ máy và gắn chặt với yêu cầu hiện đại hóa quản trị công theo ba tiêu chí minh bạch, công bằng, hiệu quả.
Theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công, trước khi có Kết luận 121-KL/TW, bộ máy hành chính vẫn còn cồng kềnh và chi phí hành chính cao. Tình trạng phối hợp giữa các cơ quan cũng hạn chế do thiếu đồng bộ liên ngành. Những yếu tố này dẫn đến gánh nặng không nhỏ cho ngân sách nhà nước và xã hội.
Sự phối hợp còn hạn chế và thiếu đồng bộ giữa các ngành đã dẫn đến tình trạng chồng chéo chức năng, kéo dài quá trình ra quyết định và làm giảm hiệu quả hoạt động. Theo Báo cáo số 76-BC/ĐU ngày 2/8/2025 về kết quả rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, Đảng ủy Bộ Tư pháp cho biết: trong tổng số 2.092 phản ánh, kiến nghị, có 834 trường hợp (chiếm 39,87%) liên quan trực tiếp đến những bất cập của hệ thống pháp luật, đã được nhận diện đúng và chính xác, cần sớm được xử lý để kịp thời tháo gỡ vướng mắc.
Thực tiễn này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới tổ chức bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả, gần dân và giảm tối đa thủ tục rườm rà. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng nền công vụ năng động, hiệu lực, hiệu quả, coi nhân dân là trung tâm và lấy mức độ hài lòng của người dân làm thước đo cho mọi hoạt động công vụ.
Kết luận 121-KL/TW tập trung vào nội dung chính: tinh gọn bộ máy, bao gồm tinh gọn cấp trung gian, giảm số lượng đơn vị sự nghiệp công và thu gọn đầu mối quản lý, đồng thời bảo đảm công bằng trong tiếp cận dịch vụ công; tăng trách nhiệm giải trình, củng cố vai trò giám sát của người dân, đẩy mạnh vai trò của cơ quan dân cử và Mặt trận Tổ quốc, buộc cán bộ chịu trách nhiệm về hành vi công vụ và phân cấp, phân quyền, mở rộng quyền hạn địa phương gắn với kiểm soát quyền lực chặt chẽ. Tinh thần của Nghị quyết 121- KL/TW là tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, nhằm giảm chi phí, giải phóng nguồn lực cho phát triển, phục vụ Nhân dân và đảm bảo phát triển bền vững.
Tinh thần của Kết luận 121-KL/TW không chỉ dừng lại ở việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bộ máy đó vận hành thông suốt, hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp. Trong tiến trình ấy, ngành Thanh tra giữ một vị trí đặc biệt: vừa là cơ quan kiểm soát quyền lực, vừa là lực lượng kiến tạo pháp lý, góp phần hình thành nền công vụ liêm chính, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả.
Thanh tra Chính phủ đã chủ động tham mưu, bám sát chủ trương của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của các cơ quan Trung ương để kịp thời triển khai xây dựng thể chế. Với thời gian ngắn, từ tháng 3/2025 đến đầu tháng 8/2025, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi), trình Chính phủ ban hành 4 nghị định, đồng thời ban hành 3 thông tư theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho tổ chức, hoạt động của cơ quan thanh tra và các lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ.
Luật Thanh tra năm 2025 được xem là một dấu ấn đặc biệt của ngành. Luật đã thể chế hóa kịp thời Kết luận 134 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời đáp ứng yêu cầu tinh gọn tổ chức bộ máy cơ quan thanh tra theo mô hình chính quyền 02 cấp. Đặc biệt, Luật Thanh tra 2025 đã được Đảng ủy Chính phủ lựa chọn là công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, thể hiện niềm vinh dự, tự hào của Thanh tra Chính phủ.
Hiện tại, Thanh tra Chính phủ đang khẩn trương xây dựng và hoàn thiện hồ sơ 2 dự án Luật bao gồm: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV.
Trong suốt quá trình này, Thanh tra Chính phủ đặc biệt quan tâm đến việc tháo gỡ “điểm nghẽn” của thể chế. Theo đó, ngành đã rà soát các văn bản pháp luật trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ để có giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện pháp luật và sửa đổi, bổ sung những quy định của pháp luật còn bất cập, thiếu tính khả thi.
Trong bối cảnh đòi hỏi đổi mới tổ chức bộ máy, việc hoàn thiện khung pháp lý để xây dựng một môi trường hành chính minh bạch, công bằng và hiệu quả có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Khung pháp lý vững chắc chính là nền tảng đảm bảo cho việc triển khai các nguyên tắc quản trị công hiện đại. Điều này không chỉ cung cấp cơ sở pháp lý cho các hoạt động cải cách mà còn là thước đo quan trọng để đánh giá mức độ hiện thực hóa những định hướng cải cách được nêu trong Kết luận 121-KL/TW.
Trong tiến trình đổi mới quản trị quốc gia, xây dựng và hoàn thiện thể chế không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên mà còn là trọng trách chính trị đặc biệt của ngành Thanh tra. Với những bước đi chủ động và quyết liệt, Thanh tra Chính phủ đã và đang khẳng định vai trò nòng cốt trong việc kiến tạo nền tảng pháp lý cho một nền công vụ minh bạch, công bằng, hiệu lực, hiệu quả. Đây cũng là tiền đề quan trọng để ngành tiếp tục thực hiện sứ mệnh xây dựng nền hành chính tinh gọn, hiện đại, liêm chính và phục vụ Nhân dân.
Theo Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt, ngành Thanh tra đặt trọng tâm vào việc xây dựng các quy định pháp luật xuất phát từ thực tiễn, phục vụ trực tiếp cho các lĩnh vực trọng yếu của ngành, bảo đảm mọi hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đều có cơ sở pháp lý đầy đủ, rõ ràng, dễ thực thi. Việc sửa đổi, bổ sung các luật, nghị định phải gắn với tháo gỡ những vướng mắc từ thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi nhất để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và năng lực của hệ thống cơ quan thanh tra.
