Tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước không đạt được như kỳ vọng. Ảnh minh họa: Chinhphu.vn

Tiến độ cổ phần hóa không như kỳ vọng

Theo Cục Tài chính doanh nghiệp, thời gian qua, hệ thống cơ chế chính sách pháp luật phục vụ quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp đã được ban hành đầy đủ và đang tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện. Việc này đảm bảo chặt chẽ hơn, công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của Nhà nước; đồng thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản Nhà nước.

Báo cáo của Cục Tài chính doanh nghiệp chỉ rõ, theo Quyết định số 1479/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong giai đoạn từ năm 2022 - 2025, cả nước sẽ cổ phần hóa 19 doanh nghiệp, trong đó, có một số doanh nghiệp lớn như Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và Đô thị, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam...

Thế nhưng, trong năm 2023 và tháng 3/2024, chưa có doanh nghiệp nào được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Như vậy có thể thấy, tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước đang… “dậm chân tại chỗ”.

Cũng theo Cục Tài chính doanh nghiệp, tính đến tháng 3/2024, đã có 77 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án Cơ cấu lại doanh nghiệp, gồm 14 doanh nghiệp thuộc Trung ương và 63 doanh nghiệp thuộc các địa phương. Các đơn vị còn lại đang triển khai xây dựng đề án cơ cấu lại doanh nghiệp để trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

Cụ thể, 14 doanh nghiệp thuộc Trung ương gồm 9 doanh nghiệp thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam, Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc, Tổng Công ty Mobifone); 2 doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng (Tổng Công ty Cơ khí xây dựng, Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và Đô thị); 2 doanh nghiệp thuộc Bộ Tài chính (Tập đoàn Bảo Việt, Công ty Mua bán nợ Việt Nam); và 1 doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng (Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel).

Kết quả thoái vốn... không mấy khả quan

Theo kế hoạch, trong giai đoạn từ năm 2022 - 2025, Nhà nước sẽ thoái vốn đầu tư tại 141 doanh nghiệp. Trong đó, một số doanh nghiệp có phần vốn Nhà nước cần phải thoái lớn như Tổng Công ty Cơ khí xây dựng, Tổng Công ty Lắp máy Việt Nam, Tổng Công ty Viglacera, Tổng Công ty Cổ phần Sông Hồng, Tổng Công ty Truyền hình cáp Việt Nam (VTVcab)...

Tuy nhiên, trong 3 tháng đầu năm 2024, chỉ có UBND thành phố Hải Phòng đã triển khai thoái vốn tại 3 doanh nghiệp, nhưng vẫn đang trong quá trình thực hiện công tác quyết toán thoái vốn.

Còn các đơn vị khác vẫn đang tiếp tục triển khai công tác phục vụ thoái vốn theo kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp có vốn Nhà nước giai đoạn 2022 - 2025.

Hiện nay, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn chậm làm ảnh hưởng tới tiến độ thu theo kế hoạch đề ra tại Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội.

Theo Nghị quyết này, giai đoạn 2021 - 2025, thu từ nguồn cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước dự kiến đạt 248.000 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương thu 200.000 tỷ đồng và ngân sách địa phương 48.000 tỷ đồng. Thủ tướng Chính phủ đã giao kế hoạch thu hồi vốn Nhà nước tại một số tổ chức kinh tế do Trung ương quản lý cụ thể theo từng năm: Năm 2021 là 40.000 tỷ đồng; năm 2022 là 20.000 tỷ đồng; năm 2023 là 3.000 tỷ đồng và năm 2024 là 4.000 tỷ đồng.

Với thực tế, các tập đoàn, tổng công ty đang nắm giữ khoảng 63% tổng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp Nhà nước và khoảng 65% tổng tài sản của doanh nghiệp Nhà nước trong cả nước, nếu nguồn lực này được phát huy sẽ mang lại những kết quả rất quan trọng cho nền kinh tế.

Bên cạnh việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước còn nhiều sai sót như kết quả kiểm toán đã chỉ ra thì việc cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước chưa đạt kế hoạch đã và đang làm cản trở bước tiến của nhiều doanh nghiệp Nhà nước.