Hàng triệu hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thuế từ ngày 1/6/2025. Ảnh: Đ.H

Nhiều chuyên gia nhận định, việc xóa bỏ thuế khoán không chỉ là thay đổi phương thức tính thuế, mà là bước chuyển mang tính cấu trúc, mở ra sân chơi minh bạch hơn cho khu vực kinh tế cá thể. Cải cách thuế này hứa hẹn thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển dịch theo hướng số hóa, tăng khả năng tiếp cận tín dụng và từng bước hội nhập vào nền kinh tế hiện đại. Tuy vậy, quá trình chuyển đổi chỉ có thể thành công nếu được thực hiện theo lộ trình hợp lý, có cơ chế hỗ trợ đầy đủ và hành lang pháp lý rõ ràng.

Hộ kinh doanh bước vào sân chơi mới

Từ ngày 1/6/2025, theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, các hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Đây được xem là bước chuyển quan trọng nhằm hiện đại hóa quản lý thuế, mở ra cơ hội phát triển mới cho khu vực kinh tế hộ gia đình.

Theo các chuyên gia, việc chuyển đổi này không đơn thuần là thay đổi phương thức thu thuế mà còn là cú huých để hình thành một hệ sinh thái kinh doanh minh bạch, chuyên nghiệp hơn. Hóa đơn điện tử giúp hộ kinh doanh tiếp cận dễ dàng hơn với nguồn vốn tín dụng, nâng cao khả năng quản trị và từng bước hội nhập sâu vào chuỗi giá trị chính thức.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, thuế khoán vốn phù hợp với giai đoạn đầu của kinh tế thị trường, khi phần lớn hộ kinh doanh hoạt động nhỏ lẻ, chưa có điều kiện áp dụng công nghệ hay kế toán bài bản. Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, hình thức thuế khoán bộc lộ nhiều bất cập như thiếu minh bạch, thất thu ngân sách và tạo ra sự bất bình đẳng về nghĩa vụ thuế giữa các chủ thể kinh doanh.

“Xóa bỏ thuế khoán không chỉ là điều chỉnh cách thu mà là sự thay đổi căn bản trong tư duy quản lý từ mô hình ấn định sang tự khai, tự chịu trách nhiệm. Đây là bước đi phù hợp với xu thế số hóa ngành thuế, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và chống thất thu hiệu quả hơn”, ông Sơn nói.

Từ góc nhìn chuyên gia, chia sẻ với báo chí, TS Cấn Văn Lực (chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia) nhận định, bỏ thuế khoán là cơ hội để định nghĩa lại mối quan hệ giữa Nhà nước và khu vực kinh tế cá thể, từ "đối tượng nộp thuế" trở thành "đối tác phát triển". Tuy nhiên, để chuyển đổi thành công, bên cạnh sự chủ động của các hộ kinh doanh, rất cần sự hỗ trợ sát sao từ cơ quan thuế và chính quyền địa phương, đặc biệt về mặt kỹ thuật, pháp lý và tuyên truyền chính sách.

"Một khi người kinh doanh không còn lo sợ bị kiểm tra vô lý, có thể tiếp cận vốn nhờ hóa đơn minh bạch và được hỗ trợ bài bản khi tuân thủ đúng, thì họ sẽ sẵn sàng bước vào nền kinh tế hiện đại. Khi đó, bỏ thuế khoán không còn là cuộc chia tay khó khăn, mà là bước đi tất yếu", ông Lực nhận định.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (chuyên gia kinh tế, Học viện Tài chính), cũng cho rằng việc bỏ thuế khoán không chỉ là thay đổi phương thức thu, mà còn là sự thay đổi tư duy quản trị trong giới hộ kinh doanh. Với nhiều người, đặc biệt là hộ gia đình truyền thống, việc phải ghi chép, kê khai, nộp thuế đúng thời hạn sẽ là thử thách lớn. Tuy nhiên, chính sách cũng mang lại cơ hội thực sự giúp hộ kinh doanh có thể phát triển bền vững, minh bạch, dễ tiếp cận vốn, dễ mở rộng mô hình.

“Khi được hỗ trợ đúng cách, xóa bỏ thuế khoán sẽ không còn là rào cản mà trở thành cú huých. Hộ kinh doanh từ chỗ 'tránh né kê khai' sẽ trở thành một phần năng động và chính thức trong nền kinh tế tư nhân, khu vực được xác định là động lực quan trọng bậc nhất cho tăng trưởng quốc gia”, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh nói.

Đồng hành cùng hộ kinh doanh

Việc xóa bỏ thuế khoán được nhiều chuyên gia đánh giá là bước cải cách quan trọng trong quản lý thuế, nhằm hướng đến một hệ thống công bằng, minh bạch, phù hợp với xu thế số hóa và hội nhập. Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, cần có cơ chế chuyển tiếp phù hợp và lộ trình triển khai thực tế.

Luật sư Nguyễn Thế Truyền (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, nếu thiếu hướng dẫn cụ thể và sự đồng hành của cơ quan quản lý, quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai dễ phát sinh xung đột, thậm chí phản ứng tiêu cực từ phía hộ kinh doanh. “Một chính sách tốt có thể trở thành rào cản nếu triển khai cứng nhắc, thiếu đối thoại và thiếu hỗ trợ thực chất”, ông Truyền nhấn mạnh.

Theo ông, cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn riêng cho nhóm hộ kinh doanh chuyển đổi, trong đó đề xuất miễn xử phạt vi phạm lần đầu trong vòng một năm, tổ chức các lớp tập huấn miễn phí, tư vấn pháp lý trực tuyến, đồng thời áp dụng cơ chế cảnh báo thay vì xử phạt ngay từ đầu.

TS Cấn Văn Lực nhận định, công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh hiện nay vẫn thiếu nền tảng kế toán rõ ràng và hệ thống sổ sách bài bản. Do đó, để việc chuyển đổi sang hình thức kê khai đạt hiệu quả, cần một lộ trình phù hợp, đặc biệt với nhóm hộ kinh doanh chưa sẵn sàng. Bên cạnh đó, cần có cơ chế hỗ trợ toàn diện về công nghệ, nhân lực, cũng như nâng cao năng lực quản trị tài chính kế toán cho khu vực kinh tế cá thể.

Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng (chuyên gia kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân), bỏ thuế khoán sẽ tạo điều kiện để hộ kinh doanh lớn lên thành doanh nghiệp. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có chính sách ưu đãi rõ ràng như miễn thuế 4 năm đầu, giảm thuế 5 năm tiếp theo và đơn giản hóa chế độ kế toán, phù hợp với mô hình siêu nhỏ. "Chỉ cần 20% trong hơn 5 triệu hộ chuyển đổi, mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp mới đến năm 2030 là khả thi", ông Lạng nói.