(Thanh tra) - Ông Bùi Ngọc Lợi, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực VIII, chia sẻ với Báo Thanh tra một số nội dung liên quan đến việc đường dây buôn lậu lợi dụng hoạt động nhập khẩu hàng gia công tại cửa khẩu Bắc Luân 2 - Móng Cái vừa bị lực lượng chức năng triệt phá.
Ông Lợi cho biết, ngày 29/9/2025, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu và vận tải quốc tế Khánh Cường đã đăng ký nhận hàng tại lối thông quan cầu Bắc Luân II thuộc Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái đối với 177 tờ khai nhập khẩu loại hình nhập nguyên liệu sản xuất gia công đăng ký làm thủ tục hải quan tại 15 đơn vị hải quan ngoài cửa khẩu (Thái Bình, Thanh Hoá, Hải Dương, Bắc Giang, Tiên Sơn, Hưng Yên, Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, Hải Phòng, Nghi Sơn, Kỳ Hà, Thanh Hoá, Bắc Hà Nội).
Tổng số hàng được vận chuyển bằng 52 phương tiện, trong đó có: 104 tờ khai luồng xanh, 65 tờ khai luồng vàng, 7 tờ khai luồng đỏ (đưa hàng về kiểm tra tại địa điểm khác) và 1 tờ khai luồng đỏ có đề nghị kiểm hóa hộ.
+ PV: Xin ông cho biết quy trình kiểm tra, giám sát hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu Bắc Luân 2 - Móng Cái hiện nay được thực hiện ra sao, đặc biệt đối với nhóm hàng gia công được miễn thuế nhập khẩu?
- Ông Bùi Ngọc Lợi: Việc kiểm tra, giám sát hàng hóa nhập khẩu được thực hiện chung theo quy định tại Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn dưới luật, không có quy định riêng đối với nhóm hàng gia công được miễn thuế nhập khẩu.
Chi cục Hải quan khu vực VIII được Cục Hải quan trang bị 1 máy soi container di động Eagle M60 đặt tại khu vực cửa khẩu Móng Cái để phục vụ hoạt động soi chiếu đối với hàng hóa. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/7/2024 máy soi di động nêu trên đã gặp sự cố dẫn tới ngừng hoạt động nên ảnh hưởng tới việc soi chiếu hàng hóa trong thời gian vừa qua.
Cụ thể, với tờ khai luồng xanh, vàng, công chức kiểm tra, đối chiếu thông tin về số tờ khai hải quan, trạng thái tờ khai hải quan (kiểm tra thông tin tờ khai do người khai hải quan cung cấp với thông tin trên hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan để xác định lô hàng đã thông quan), kiểm tra số hiệu container, số lượng container và thực hiện giám sát, xác nhận hàng qua khu vực giám sát trên hệ thống.
Với tờ khai luồng đỏ được phê duyệt đưa hàng về địa điểm kiểm tra theo đề nghị của Hải quan ngoài cửa khẩu. Sau khi tiếp nhận thông tin do đại diện doanh nghiệp cung cấp, công chức thực hiện niêm phong hải quan, giám sát, xác nhận hàng hoá qua khu vực giám sát khi phương tiện rời cửa khẩu, theo dõi trên hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan hàng hoá vận chuyển chịu sự giám sát hải quan cho đến khi có xác nhận “hàng đã đến đích” của Hải quan ngoài cửa khẩu.
Đối với tờ khai luồng có đề nghị kiểm hóa hộ của Hải quan ngoài cửa khẩu, công chức được lãnh đạo Hải quan Móng Cái giao nhiệm vụ thực hiện kiểm tra thực tế hàng hoá theo tỷ lệ đã được lãnh đạo Hải quan ngoài cửa khẩu phê duyệt; ghi nhận kết quả kiểm tra thực tế hàng hoá hộ trên hệ thống theo quy định; thực hiện kiểm tra điều kiện qua khu vực giám sát về số tờ khai, ngày đăng ký, trạng thái tờ khai hải quan (kiểm tra thông tin tờ khai do người khai hải quan cung cấp với thông tin trên hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan), kiểm tra số hiệu container, số lượng container và thực hiện giám sát hàng hóa nhập khẩu đưa ra khỏi khu vực giám sát hải quan; xác nhận hàng qua khu vực giám sát trên hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.
+ PV: Trong quá trình giám sát hàng hóa của các doanh nghiệp liên quan, cơ quan hải quan có ghi nhận dấu hiệu rủi ro hoặc bất thường nào từ khâu soi chiếu, kiểm tra trước thời điểm vụ việc bị phát hiện không?
- Ông Bùi Ngọc Lợi: Đối với hàng hóa gia công của các doanh nghiệp trong vụ việc vừa qua đều được mở tờ khai và thông quan tại các đơn vị hải quan ngoài cửa khẩu.
Tại thời điểm giám sát hàng hóa, Hải quan Móng Cái không nhận được bất kỳ cảnh báo rủi ro trên hệ thống hay thông tin trao đổi, cung cấp của các đơn vị hải quan ngoài cửa khẩu về hàng hóa của các doanh nghiệp gia công mở tờ khai và doanh nghiệp vận chuyển hàng hóa.
Chi cục Hải quan khu vực VIII được Cục Hải quan trang bị 1 máy soi container di động Eagle M60 đặt tại khu vực cửa khẩu Móng Cái để phục vụ hoạt động soi chiếu đối với hàng hóa. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/7/2024 máy soi di động nêu trên đã gặp sự cố dẫn tới ngừng hoạt động nên ảnh hưởng tới việc soi chiếu hàng hóa trong thời gian vừa qua; đơn vị đã nhiều lần báo cáo Cục Hải quan và đề nghị sớm khắc phục sửa chữa để máy soi đi vào hoạt động trong thời gian tới.
+ PV: Sau khi vụ việc được phát hiện, Chi cục Hải quan khu vực VIII đã tiến hành những bước rà soát, tự đánh giá ra sao nhằm xem xét lại quy trình nghiệp vụ, rút kinh nghiệm trong công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa?
- Ông Bùi Ngọc Lợi: Trước diễn biến tình hình trên, Chi cục đã ban hành Công văn số 2778 ngày 15/10/2025 chỉ đạo các đơn vị tăng cường công tác quản lý hải quan đối với hàng hóa vận chuyển chịu sự giám sát hải quan.
Trong đó, Hải quan cửa khẩu thường xuyên thu thập, cập nhật thông tin, cảnh báo, đánh giá tình hình, nhận diện rủi ro, phương thức thủ đoạn chủ yếu các đối tượng có thể lợi dụng để vi phạm để áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát phù hợp.
Tăng cường sử dụng trang thiết bị chuyên dụng để kiểm tra, giám sát hàng hóa, đặc biệt đối với hàng quá cảnh, hàng vận chuyển độc lập, hàng hóa gia công, sản xuất xuất khẩu.
Phòng Quản lý rủi ro tiếp tục theo dõi, tham mưu triển khai chuyên đề quản lý rủi ro đối với hàng hóa vận chuyển chịu sự giám sát hải quan có rủi ro, nguy cơ lợi dụng để gian lận, vi phạm phát sinh qua địa bàn.
Lập danh sách doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm, dấu hiệu rủi ro, nghi vấn về buôn lậu, vận chuyển hàng giả, hàng vi phạm về sở hữu trí tuệ, hướng dẫn Hải quan cửa khẩu áp dụng biện pháp nghiệp vụ tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát hải quan.
Đội Kiểm soát hải quan chủ động phối hợp với Hải quan cửa khẩu, Biên phòng, Công an, Quản lý thị trường để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
+ PV: Từ thực tiễn công tác, ông đánh giá thế nào về những bất cập (nếu có) trong chính sách quản lý hàng gia công và việc doanh nghiệp FDI lợi dụng ưu đãi thuế 0% để buôn lậu?
- Ông Bùi Ngọc Lợi: Trong thời gian vừa qua, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là hàng hóa gia công, sản xuất xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI qua địa bàn tỉnh Quảng Ninh diễn biến hết sức sôi động.
Từ ngày 1/10/2025 đến hết ngày 8/10/2025, phía lực lượng chức năng tại cửa khẩu thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) nghỉ lễ Quốc khánh kéo dài 8 ngày; trước đó, ngày 28 - 29/9/2025 là thời gian làm bù nên khối lượng công việc tại khu vực cửa khẩu tăng đột biến. Trong bối cảnh lực lượng chức năng hai bên phải tập trung xử lý lượng lớn hàng hóa trong thời gian ngắn, các doanh nghiệp đã có thể lợi dụng thời điểm “nhạy cảm” này để thực hiện hành vi vi phạm với thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó phát hiện hơn.
Hiện nay, vụ việc vẫn đang được cơ quan Cảnh sát điều tra tiếp tục xác minh, củng cố hồ sơ và chưa có kết luận chính thức. Do đó, đơn vị chưa có đủ cơ sở xác định hành vi vi phạm hoặc đánh giá trách nhiệm cụ thể của cá nhân cũng như cơ quan quản lý liên quan trong vụ việc này.
+ PV: Trước yêu cầu siết chặt quản lý, Chi cục Hải quan khu vực VIII dự kiến triển khai những giải pháp gì nhằm tăng cường kiểm soát sau thông quan và phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng để phòng ngừa tái diễn tình trạng tương tự?.
- Ông Bùi Ngọc Lợi: Cần rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện hành lang pháp lý, chính sách ưu đãi, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, tránh để các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm.
Chi cục Hải quan khu vực VIII đã ban hành công văn số 2778 ngày 15/10/2025 chỉ đạo các đơn vị tăng cường công tác quản lý hải quan đối với hàng hóa vận chuyển chịu sự giám sát hải quan.
Hiện nay, công tác làm thủ tục hải quan đang được thực hiện theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, đặc biệt là đối với hoạt động gia công và sản xuất xuất khẩu. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này vừa được hưởng chính sách ưu đãi về thuế quan, vừa được tạo điều kiện thông quan nhanh chóng nhằm phục vụ kịp thời cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương, tỉnh, ngành tại Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
Để đảm bảo vừa tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp vừa đảm bảo công tác quản lý nhà nước, ngăn chặn kịp thời hành vi buôn lậu, gian lận; trong thời gian tới, cần tiếp tục tăng cường phân loại rủi ro theo nhóm ngành hàng, tăng cường đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp nhằm phát hiện sớm các rủi ro tiềm ẩn, từ đó chủ động đề ra biện pháp kiểm soát phù hợp, kịp thời ngăn chặn hành vi lợi dụng chính sách để vi phạm pháp luật.
Tăng cường công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng trên địa bàn; giữa các lực chức năng trong nội địa đặc biệt phối hợp trao đổi thông tin, ngăn chặn từ sớm, từ xa.
Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao ý thức tuân thủ của doanh nghiệp.
Tiếp tục duy trì việc rà soát, đánh giá rủi ro một cách định kỳ và kịp thời cập nhật các yếu tố phát sinh trong thực tế hoạt động thương mại. Đồng thời, hoàn thiện các phương pháp kiểm soát theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin và phân tích nghiệp vụ để nâng cao hiệu quả quản lý. Việc này không chỉ giúp phát hiện sớm các hành vi vi phạm tiềm ẩn mà còn đảm bảo việc kiểm tra, giám sát diễn ra linh hoạt, phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp và nhóm hàng hóa cụ thể, không gây cản trở hoạt động hợp pháp của doanh nghiệp tuân thủ.
+ PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!
Ngày 29/9/2025, Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh Quảng Ninh) tiến hành kiểm tra, bắt giữ 28 xe sơ mi rơ mooc kéo container tại khu vực cửa khẩu Bắc Luân II - Móng Cái. Các phương tiện và hàng hóa đứng tên 75 doanh nghiệp với 176 tờ khai, đã làm thủ tục thông quan, nhập khẩu qua khu vực cửa khẩu Bắc Luân II, trên đường vận chuyển về khu trung chuyển tại xã An Khánh, TP Hải Phòng.
Kết quả kiểm hóa hàng hóa đối với 19/28 container xác định ngoài hàng hóa trong danh mục tờ khai nhập khẩu, các đối tượng đã xen kẹp, trà trộn từ 30 - 70% hàng nhập lậu, trong đó có 3/19 container chứa 100% hàng nhập lậu. Chủng loại hàng hóa chủ yếu là vật dụng thiết yếu như thiết bị máy tính, mực máy in, tủ điện, lốp xe ô tô, thùng sơn, bàn ghế, cao su non, modem, thiết bị giám sát, thiết bị điện tử… ước tính tổng trị giá hàng hóa nhập lậu trong 19 container đã kiểm hóa trên 30 tỷ đồng.
