Trong hành trình hơn ba thập kỷ kể từ ngày ra đời, Báo Thanh tra đã trở thành tiếng nói quan trọng của ngành, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, góp phần khẳng định vai trò, vị thế của ngành Thanh tra trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Đằng sau những trang báo chất lượng, sắc bén ấy là biết bao câu chuyện về sự tận hiến, lòng dũng cảm và tinh thần không ngừng vươn lên.

Chúng tôi có dịp trò chuyện cùng bà Đặng Thu Viện, Tổng Biên tập đầu tiên của Báo Thanh tra, người vừa là chứng nhân, cũng là người đặt những viên gạch đầu tiên xây dựng một tờ báo ngành. Đồng thời, thắp lên ngọn lửa nhiệt huyết để từ đó hun đúc tinh thần đoàn kết, khát vọng cống hiến và trách nhiệm làm nghề của những thế hệ phóng viên, biên tập viên nối tiếp sau này.

Hành trình “thai nghén” tờ báo giữa muôn vàn gian khó

Hồi tưởng về những ngày đầu đầy thử thách, bà Viện kể rằng, chỉ riêng việc xin phép thành lập một tờ báo riêng cho ngành Thanh tra đã là một chặng đường vô cùng gian nan. Ngay cả Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm khi ấy cũng không giấu nổi nỗi lo lắng: lực lượng thì ít ỏi, trong khi các tờ báo khác đều có đội ngũ hùng hậu, dày dạn kinh nghiệm.

Thế nhưng, với bản lĩnh và vốn trải nghiệm từ những năm làm phóng viên ở một tờ báo lớn tầm cỡ quốc gia, bà Đặng Thu Viện đã mạnh dạn trình bày: “Thưa bác, chúng cháu cũng từng làm báo. Bác cứ tin là chúng cháu sẽ cố gắng làm được". Ẩn sau lời nói giản dị ấy là niềm tin mạnh mẽ: “Khó mấy cũng phải làm”, dẫu khởi đầu còn chông chênh, thiếu thốn, nhưng với sự tin tưởng của lãnh đạo và hơn hết là tình yêu, sự đồng hành của độc giả với báo chí ngành Thanh tra, họ sẽ vượt qua. Bởi lẽ, trong suốt chiều dài lịch sử, Nhân dân Việt Nam đã luôn đồng hành cùng báo chí, cổ vũ, trở thành điểm tựa tinh thần lớn lao. Và chính điều đó đã tiếp thêm niềm tin để bà và các đồng nghiệp tin rằng Báo Thanh tra sẽ trở thành niềm tự hào của ngành.

Những ngày đầu thật sự không hề dễ dàng, khó khăn chồng chất, nhất là về tài chính. Bà Viện vẫn nhớ rõ nỗi trăn trở không biết xoay sở đâu ra tiền để in những số báo đầu tiên. Thế rồi, niềm vui vỡ òa khi tờ báo ra mắt và được đón nhận nồng nhiệt. “Tôi đến các xã, các thôn và tận mắt thấy người dân chuyền tay nhau đọc Báo Thanh tra, đến mức tờ báo bị cũ, nhàu đi”, bà Viện xúc động hồi tưởng. Niềm phấn khởi, hạnh phúc ấy thật khó diễn tả, bởi chỉ sau vài tuần ra đời, tờ báo đã được độc giả tin yêu và đón nhận, nâng niu từng trang viết.

"Bước đầu là thắng lợi rồi!" - Lời động viên không bao giờ quên

Mang trên tay tờ báo đã đôi phần nhàu nát sau khi được người dân liên tục chuyền tay nhau, bà Viện trình lên Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm. Bất ngờ thay, ông cũng lấy ra một tờ báo tương tự. Khoảnh khắc ấy trở thành minh chứng sống động cho sức lan tỏa của tờ báo non trẻ. Và rồi, câu nói giản dị nhưng chan chứa tình cảm của Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm đã khắc sâu trong tâm trí bà: “Thôi, bước đầu là thắng lợi rồi!”

Đó không chỉ là một lời động viên, mà còn là sự ghi nhận to lớn dành cho những nỗ lực bền bỉ của tập thể những người làm Báo Thanh tra trong buổi ban đầu đầy gian khó. Dẫu ông vẫn nhắc nhở: “Còn phải cố gắng thôi” cho những chặng đường kế tiếp, nhưng chính câu khẳng định “bước đầu thắng lợi rồi” đã trở thành động lực tinh thần to lớn, tiếp thêm sức mạnh để Báo Thanh tra ngày càng trưởng thành, vững vàng trên hành trình thực hiện sứ mệnh là tiếng nói của ngành, là nhịp cầu gắn kết giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân.

Chất lượng làm nên giá trị và niềm tin yêu của Nhân dân

Ngay từ buổi đầu, bà Đặng Thu Viện đã đặt trọn tâm huyết vào việc xây dựng “chất lượng của tờ báo, chất lượng của từng tin, từng bài”. Với bà, điều quan trọng nhất là làm sao để thông tin của ngành Thanh tra đến với Nhân dân một cách chân thực, hữu ích, góp phần giúp dân, giúp nước. Bà chủ động tìm tòi, gợi mở và phát triển nhiều chuyên mục mới mẻ, hấp dẫn. Những chuyên mục ấy sau này được các phóng viên kế tục, với nhiều bài viết sâu sắc và cuốn hút, tạo nên sức sống đặc biệt cho Báo Thanh tra.

Điểm cốt lõi mà bà luôn nhấn mạnh chính là sự chân thực và gần gũi với Nhân dân. Nhiều ý kiến, phát biểu của người dân về công tác thanh tra đã được chọn lọc, đăng tải, khiến họ cảm thấy: “Đây mới thực sự là tờ báo của chúng ta.” Chính tình cảm tin yêu ấy là phần thưởng vô giá, minh chứng cho uy tín và giá trị xã hội mà tờ báo đã tạo dựng.

Thanh tra - Không chỉ là phơi bày cái xấu mà còn là bảo vệ cái đẹp

Quan điểm của bà về vai trò của ngành Thanh tra đã mở ra một góc nhìn rộng hơn và đầy nhân văn: không chỉ dừng ở việc “vạch mặt chỉ tên” cái xấu, mà còn gắn liền với sứ mệnh bảo vệ, nuôi dưỡng và lan tỏa những giá trị tốt đẹp trong xã hội.

Nghe bà chia sẻ, dễ cảm nhận ở bà một nỗi trăn trở lớn lao cùng tình yêu sâu nặng dành cho ngành và cho đất nước. Bà thẳng thắn: “Bản chất của việc thanh tra không phải chỉ là đi vào cái xấu nhất để phơi bày, để ngăn chặn. Nếu chỉ dừng lại ở đó, Thanh tra chẳng khác gì người chữa bệnh khi đã quá muộn.” Với bà, Thanh tra phải đóng vai trò cao hơn, chiến lược hơn: “Chính Thanh tra là những người phải nhìn cho thấu những đơn vị tiên tiến, nhìn cho kỹ những tập thể tiến bộ để giúp họ ngăn chặn sớm cái xấu, để cái tốt luôn được giữ vững.”

Bà ví von giản dị nhưng giàu ý nghĩa: “Vườn rau cũng phải tốt, con sâu mới bám, mới ăn. Nhiệm vụ của Thanh tra là phải tìm ra những vết có khả năng sinh sâu bọ ngay trong vườn rau xanh tốt để kịp thời loại bỏ, giữ cho sự tươi tốt bền lâu.” Theo bà, đó mới chính là công việc chính đáng nhất, giá trị nhất của ngành Thanh tra - công việc đòi hỏi tầm nhìn xa, sự tinh tế và lòng tận tâm để bảo vệ những mầm xanh của sự tiến bộ.

Ngay cả khi nói về tham nhũng, bà cũng không chỉ nhìn ở khía cạnh phơi bày. Bà tin rằng: “Trong những việc xấu xa đó vẫn có những cán bộ giỏi, biết đứng lên từ bùn lầy. Chính từ trong những vũng bùn ấy, bằng sự đấu tranh của Thanh tra, có thể biến thành mảnh đất màu mỡ, để Nhân dân gặt hái hoa trái.” Lời bà vừa như một triết lý, vừa như một niềm tin sắt đá vào khả năng vươn dậy của con người, vào điều tốt đẹp vẫn tồn tại ngay cả trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.

Bằng cách đó, bà Đặng Thu Viện khẳng định một sứ mệnh lớn hơn cho Báo Thanh tra nói riêng và cho ngành Thanh tra nói chung: không chỉ là lực lượng đấu tranh chống tiêu cực, mà còn là người bảo vệ, bồi đắp và lan tỏa cái đẹp, tôn vinh những điển hình để xã hội ngày càng trong sạch, bền vững. Chính triết lý “bảo vệ cái đẹp” ấy đã làm nên sức sống của tờ báo. Dù còn non trẻ, thiếu thốn trong những ngày đầu, Báo Thanh tra vẫn nhanh chóng giành được niềm tin yêu của Nhân dân nhờ sự chân thực, gần gũi và nhân văn trong từng trang viết.

Triết lý “bảo vệ cái đẹp” của bà Đặng Thu Viện không chỉ là kim chỉ nam một tờ báo, mà còn là thông điệp truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta: hãy nhìn sâu hơn, tìm kiếm giá trị ẩn trong đời sống và vun đắp những điều tốt đẹp để cuộc sống ngày càng rạng rỡ, nhân văn.

Nhìn về tương lai, bà Viện gửi gắm đến lớp cán bộ, công chức, viên chức ngành Thanh tra và những người làm báo mai sau: Đất nước đã hòa bình, phát triển, nhưng báo chí không được phép dừng đấu tranh. Người làm báo phải luôn đi tìm cái mới, trong niềm vui cũng như trong nỗi khó nhọc của Nhân dân, để góp phần đấu tranh chống lại những yếu kém, tha hóa, lạc hậu. Chỉ như thế, Việt Nam mới có thể ngày càng vinh quang, tiến bộ, nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

“Phải phấn đấu để thắng lợi từng bước, từng bước một” – đó là lời nhắn nhủ giản dị nhưng sâu sắc mà bà Đặng Thu Viện gửi gắm. Câu chuyện cuộc đời và sự nghiệp của bà không chỉ là ký ức về một thời gian khó, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận về một người phụ nữ kiên cường, tận tâm, góp phần viết nên những trang sử vẻ vang của Báo Thanh tra nói riêng và của ngành Thanh tra Việt Nam nói chung.