Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, ông Mai Tiến Dũng: Có khởi tố hay không là việc cân nhắc của Chính phủ Việt Nam

Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường biển

Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, ông Mai Tiến Dũng, trong tháng 4/2016, tại ven biển 4 tỉnh miền Trung Việt Nam (xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường, gây thiệt hại lớn về kinh tế - xã hội, môi trường biển; ảnh hưởng xấu đến đời sống người dân, an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Ngay sau khi có thông tin về sự cố, Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo triển khai kịp thời các biện pháp hỗ trợ, ổn định cuộc sống của người dân vùng bị thiệt hại;đồng thời, đã chỉ đạo các bộ, ngành, các cơ quan khoa học, trên tinh thần thận trọng, khoa học, chính xác, khách quan và đúng pháp luật, xác định, làm rõ nguyên nhân, đối tượng gây ra sự cố để có giải pháp xử lý.

Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các bộ, ngành liên quan, huy động trên 100 chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành từ 30 cơ quan trong và ngoài nước đã tổ chức thu thập, phân tích dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, đã xác định có nguồn thải lớn xuất phát từ khu vực Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh, chứa độc tố như Phenol, Xyanua… kết hợp với Hydroxit Sắt, tạo thành một dạng phức hỗn hợp (Mixel), có tỷ trọng lớn hơn nước biển, theo dòng hải lưu di chuyển theo hướng Bắc - Nam từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt, nhất là ở tầng đáy.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương liên quan tổ chức rà soát các nguồn thải; thành lập đoàn kiểm tra liên ngành về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước với sự tham gia của các cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành và đã phát hiện Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà tĩnh  có một số hành vi vi phạm; xác định những sự cố xảy ra trong quá trình vận hành thử nghiệm của Formosa đã dẫn đến nước thải từ Công ty xả ra biển có chứa các độc tố Phenol, Xyanua, Hydroxit Sắt vượt quá mức cho phép.

“Từ các căn cứ nêu trên, các bộ, ngành, cơ quan chức năng có liên quan đã thẩm định kỹ lưỡng, tham vấn các nhà khoa học trong, ngoài nước và kết luận: Những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của Công ty Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ô nhiêm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế trong tháng 4 vừa qua”, ông Dũng cho biết.

Formosa Hà Tĩnh đưa ra 5 cam kết

Ngày 28/6/2016, Công ty Formosa Hà Tĩnh đã nhận trách nhiệm về việc gây ra sự cố môi trường, làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế trong thời gian vừa qua; đồng thời đưa ra 5 cam kết.

Đó là công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng; bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam với tổng số tiền tương đương trên 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD); khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, hoàn thiện công nghệ sản xuất, đảm bảo xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường; xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung bảo đảm phòng, chống ô nhiễm, không để xảy ra sự cố môi trường tương tự;) thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết nói trên, không để tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước; nếu vi phạm thì sẽ chịu các chế tài theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Ông Dũng cho biết thêm, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương liên quan tiếp tục triển khai khẩn trương và đồng bộ các giải pháp: Thực hiện ngay công tác bồi thường thiệt hại, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người dân theo đúng quy định, bảo đảm công khai, minh bạch, sát thực tế, có sự tham gia, giám sát của nhân dân, Mặt trận Tổ quốc, báo chí; giám sát và yêu cầu Công ty Formosa Hà Tĩnh thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trách nhiệm đã cam kết… Làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật những tổ chức, cá nhân sai phạm liên quan đến sự cố môi trường tại các tỉnh miền Trung.

100 nhà khoa học tham gia

Trả lời câu hỏi của báo chí về quy trình, theo Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, xác định nguyên nhân đòi hỏi phải có chứng cứ bài bản, khoa học. Sự cố xảy ra diện rộng, phức tạp, nên phải tiến hành cẩn trọng, khách quan, chính xác…

“Trước chỉ đạo của Thủ tướng, yêu cầu chính đáng của dân, chúng tôi xác định phải tiến hành có kế hoạch, tính toán đầy đủ, để có chứng cứ, không chỉ nêu nguyên nhân, mà chỉ rõ ai là thủ phạm. Từ đó, chia việc thành 3 nhóm: Xác định nguyên nhân, hình dung được hiện tượng gì diễn ra, đi từ Hà Tĩnh về Huế. Cơ chế gì xảy ra khiến hải sản chết? Với tập hợp hơn 100 nhà khoa học ở nhiều lĩnh vực để lấy mẫu từ hải sản, nguồn nước, trầm tích đáy, phù du… Tiến hành xác định từ vệ tinh từ khi bắt đầu sự việc, hồi tố lại sự việc, lấy ý kiến phải biện của các nhà khoa học trên thế giới”.

Theo Bộ trưởng, qua nghiên cứu khẳng định hợp chất theo dòng hải lưu từ Hà Tĩnh đến Huế. Nó như tấm đệm, hấp thụ chất kim loại tiếp nếu có trong biển, nó chứa phenol, nó có nhu cầu oxy, lấy oxy và có độc tố nên gây cái chết của hải sản.

Vậy từ đâu ra? “Chúng tôi đã rà soát hàng trăm cơ sở, tập trung vào 3 đối tượng: Formosa, điện Vũng Áng, khu công nghiệp Hà Tĩnh… Qua kiểm tra, xác định, với rất nhiều chứng cứ, chúng tôi xác định được nguồn gây ra độc là từ Formosa….”.

Xử lý nghiêm đồng thời có chính sách khoan hồng

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn nhấn mạnh một lần nữa: Kết quả trên là hoàn toàn khách quan, loại trừ toàn bộ sự can thiệp. Các cơ quan điều tra đã làm hết khả năng của mình. Dư luận trên mạng xã hội có phản ứng về sự chậm trễ, bức xúc đó là dễ hiểu, vì liên quan an lành của đất nước, đời sống hàng vạn người dân nhưng phản ứng thái quá, có thế lực thù địch đã kích động gây mất trật tự công cộng. Chúng tôi tôn trọng bức xúc nhưng không chấp nhận lợi dụng bức xúc đó để chống phá Đảng, nhà nước. Đến nay tôi khẳng định công bố hôm nay là kịp thời.

Trước vi phạm của Formosa vậy có xử lý hình sự không? Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết: Khi vụ việc xảy ra, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xử lý nghiêm, không loại trừ tổ chức, cá nhân nào. Tuy nhiên, Việt Nam đang xây dựng môi trường đầu tư tốt, tạo hình ảnh trong thời kỳ hội nhập được bạn bè quốc tế đánh giá cao. Formosa đã nhận lỗi trước Nhà nước, nhân dân Việt Nam và đưa ra 5 cam kết.

“Việt Nam chúng tôi có câu đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại. Chính phủ Việt Nam luôn luôn có thái độ rõ là xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm nhưng đồng thời có chính sách khoan hồng, độ lượng để thấy rằng các nhà đầu tư vi phạm nhưng nhận lỗi trước Nhà nước, nhân dân Việt Nam sẽ xem xét. Nếu các nhà đầu tư cam kết thực hiện đúng pháp luật Việt Nam thì Việt Nam sẽ bảo đảm cho các nhà đầu tư hoạt động đúng luật, hiệu quả”, Bộ trưởng nhấn mạnh và cho biết, việc có khởi tố hay không là việc cân nhắc của Chính phủ Việt Nam.

Cập nhật liên tục chất lượng hải sản, mẫu nước

Liên quan đến việc đánh giá mức độ an toàn nước biển, hải sản tại 4 tỉnh, đại diện Bộ Y tế cho biết, Bộ đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn của bộ, Sở y tế 4 tỉnh triển khai các biện pháp cần thiết để làm sao đảm bảo sức khỏe của người dân. Việc xét nghiệm hải sản sống chúng tôi cập nhật liên tục cung cấp đến người dân. Tất cả hải sản xét nghiệm công bố minh bạch, đảm bảo chất lượng.

Làm rõ thêm, theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ đã thực hiện 3 việc là lấy mẫu, giám sát và quan trọng là xác định vùng ảnh hưởng.

Ngày 1/5 tại Hà Tĩnh đã đưa ra được kết luận khoanh vùng ảnh hưởng là 20 hải lý tính từ bờ của 4 tỉnh bị ảnh hưởng. Trong vùng này, 15 nghìn tàu khai thác đều được lấy mẫu và giám sát hàng ngày, phát hiện có hải sản nhiễm độc sẽ lập tức tiêu hủy và hỗ trợ ngư dân.

"Ngoài vùng này là vùng an toàn, tổ chức xác nhận hải sản khai thác ngoài 20 hải lý, chứng nhận ngay tại cảng. Nhưng để yên tâm, chúng tôi vẫn chỉ đạo lấy mẫu với tần suất 2-3 ngày, nếu có vấn đề sẽ xử lý".

Với nuôi trồng thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đưa ra khuyến cáo trong thời gian chưa rõ nguyên nhân và mẫu nước không an toàn thì không nên thả nuôi ở biển cũng như lấy nước về nuôi ven bờ. Khi lấy mẫu hàng ngày, nếu thấy nước an toàn sẽ hướng dẫn địa phương lấy nước theo quy trình lắng nghiêm ngặt vào nuôi.

Kết luận buổi họp báo, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nhấn mạnh một lần nữa, để sự cố môi trường này không tái diễn trong tương lai, trong phiên họp Chính phủ hôm nay, Thủ tướng đã chỉ đạo rà soát lại tất cả quy hoạch liên quan đến môi trường, kiên quyết điều chỉnh cho phù hợp, cũng như rà soát các tiêu chuẩn môi trường đối với doanh nghiệp.

"Cán bộ công chức liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến sự cố này, dù ở cấp nào cũng chịu trách trước pháp luật tùy theo mức độ sai phạm", Bộ trưởng nói.

Thảo Nguyên