Nhà máy Xi măng Trung Sơn, gây ô nhiễm môi trường cho người dân xã Trung Sơn. Ảnh: Hồng Bài

Ô nhiễm môi trường sống

Ngày 15/11/2004, UBND tỉnh Hòa Bình ra Quyết định 2269/QĐ-UBND thu hồi 547.534,5m2 đất các loại tại xã Trung Sơn, huyện Lương Sơn để cho Cty Cổ phần (CP) Xây dựng và Du lịch Bình Minh thuê xây dựng Nhà máy Xi măng Trung Sơn. Mặt bằng được chia thành 2 khu: Khu phía Đông đường Hồ Chí Minh có diện tích trên 137.000m² (giai đoạn I), phía Tây đường Hồ Chí Minh có diện tích 409.780 m² (giai đoạn II).

Năm 2007, dự án (D.A) Nhà máy Xi măng Trung Sơn khởi công xây dựng. Tháng 11/2014, nhà máy hoàn thành và chính thức đi vào hoạt động với công suất 910.000 tấn/năm. Hiện nay, nhà máy đã cho ra sản phẩm xi măng rời mác PC30 và PC40, đạt tiêu chuẩn chất lượng xi măng Poolăng hỗn hợp theo TCVN2680-2009. Đối với nhà máy thì đây là điều đáng mừng.

Đối với người dân xã Trung Sơn, trong thời gian hơn 6 tháng (11/2014 đến 5/2015) nhà máy hoạt động, 180 ngày đêm phải gồng mình chống chọi với bụi xi măng và tiếng ồn đến đinh tai nhức óc.

Ông Bùi Văn Ban, Chủ tịch UBND xã Trung Sơn cho biết: Ban ngày, nhìn khu sản xuất, ai bảo Nhà máy Xi măng Trung Sơn xả bụi gây ô nhiễm môi trường. Về đêm, khi nhà máy bị “sự cố", bụi xi măng mù mịt, phủ đặc cả khu dân cư. Bụi rơi xuống mái nhà nghe như vãi cát. Sáng hôm sau nhìn mái tôn, cây cối trong vườn, ngoài ruộng chỉ thấy một màu trắng đục của bụi. Ông Ban cầm cây gậy đập mạnh lên mái tôn nhà Văn phòng UBND xã, nói tiếp: Đây không là xi măng thì là cái gì. Có còn màu xanh của tấm tôn nữa đâu? Khổ nhất là các hộ dân 3 xóm Bến Cuối, Lộc Môn, xóm Mái. Đêm, mùa Đông cũng như mùa Hè phải đóng cửa, dùng tấm vải thấm nước che kín các cửa. Vì, nhà máy luôn bị "sự cố" vào đêm và những ngày trời mưa.
    
Mới đây, sáng ngày 26/5, Đại hội Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2015 - 2020 đang diễn ra thì Nhà máy Xi măng Trung Sơn bị "sự cố". Ống khói nhà máy như cái vòi rồng phun bụi mù mịt, trùm xuống khu dân cư, khu Văn phòng Đảng ủy, UBND xã. Ban tổ chức Đại hội đã phải huy động lực lượng phục vụ đóng toàn bộ cửa hội trường, sau đó dùng quạt máy khua loãng bụi, các đại biểu ở huyện, xã bạn về dự phải ra hết ngoài sân. Đại biểu là người địa phương vẫn ngồi trong hội trường đọc tài liệu như không có gì xảy ra vì… quen rồi!

Ông Bùi Văn Ban cho biết: Tại các cuộc tiếp xúc cư tri của Đại biểu HĐND huyện, tỉnh, chính quyền xã và cử tri phản ánh rất nhiều, nhưng không có chuyển biến gì. Lên huyện kêu, thì huyện nói: Không có thiết bị kiểm tra để xác định mức độ ô nhiễm. Dân kêu mãi cũng chán!

Cùng với bụi là tiếng ồn của máy đập nghiền đá. Văn phòng UBND xã cách nhà máy hơn 100m, khi máy đập nghiền đá hoạt động, tất cả các phòng làm việc đều đóng kín cửa, không nói ngoa chút nào, nhiều lần phải dùng bông đút lỗ tai mới làm việc được. Các hộ dân ở xóm Bến Cuối, Lộc Môn, Mái thì phải đóng cửa nhà, chạy đến xóm khác trú tạm. Đây mới là giai đoạn nhà máy "chạy thử", công suất gần 1 triệu tấn/năm. Nay mai "chạy thật", công suất lại tăng lên gấp 4 - 5 lần thì cuộc sống của người dân như thế nào?

Ngập úng đã thấy, nhà đầu tư “phủi tay” 

Mặt bằng phía Tây đường Hồ Chí Minh (giai đoạn II) có diện tích 409.780m². Khu đất này là đất canh tác của các hộ dân xóm Lộc Môn, nhà máy đã nhận mặt bằng và xây dựng hạ tầng. Tuy nhiên, trong khi triển khai D.A, một số hạng mục công trình phụ trợ phải cùng thi công, xây dựng, thì nhà máy lại không thực hiện. Đó là, làm đường đi vào hộ ông Bạch Hồng Hà; đường giao thông nội đồng, đường vào khu nghĩa địa xóm Lộc Môn; trạm điện 110 kv; mương tưới, tiêu và tuyến mương thoát nước khu đồng Buồng và khu dân cư xóm Bến Cuối. Đây là những công trình có tác động trực tiếp đến sản xuất, đời sống của nhân dân xóm Bến Cuối.

Ông Bùi Văn Ban, Chủ tịch UBND xã Trung Sơn, bức xúc: Mới đây, nhà máy đã cho xây tường bao chặn ngang tuyến mương thoát nước khu đồng Buồng và xóm Bến Cuối. Tuyến mương này rất quan trọng. Mùa mưa, nước từ các thung lũng đổ dồn về khu đồng Buồng, con mương sẽ tiêu úng cho toàn bộ khu đồng và khu dân cư. Nay, nhà máy xây tường chặn dòng chảy của tuyến mương, mùa mưa này, ngập úng không chỉ khu đồng Buồng mà tất cả các hộ dân xóm Bến Cuối sẽ bị úng cục bộ.

UBND xã đã làm việc với Ban Quản lý D.A về vấn đề trên. Tuy nhiên, Ban Quản lý D.A cho rằng: Khi thu hồi đất để thực hiện D.A, các ngành chức năng của tỉnh Hòa Bình chưa xem xét đến quy hoạch xây dựng các hạng mục công trình như đã nêu trên. D.A không có hệ thống thoát nước, mưa lớn gây ngập úng như đã xảy ra, không phải lỗi của nhà đầu tư, công ty không chịu trách nhiệm. Như vậy, Nhà máy Xi măng Trung Sơn đã "phủi tay" với những thiệt hại do chính mình gây ra cho người dân xã Trung Sơn.

Điều nữa, khi lập D.A, Cty CP Xây dựng Bình Minh hứa như "đinh đóng cột" với chính quyền xã, với nhân dân xã Trung Sơn: Sẽ tuyển dụng lao động là người địa phương đưa đi đào tạo công nhân kỹ thuật về phục vụ nhà máy. Thực tế, chỉ có khoảng 50 người dân địa phương được vào làm việc tại nhà máy, nhưng không được đào tạo nghề nên chỉ lao động thủ công, nặng nhọc, lương thấp.

Ngày 4/11/2014, UBND xã Trung Sơn đã có Báo cáo số 77/BC-UBND về tình hình thực hiện D.A xây dựng Nhà máy Xi măng Trung Sơn của Cty CP Xây dựng và Du lịch Bình Minh gửi UBND huyện Lương Sơn.

Theo ông Ban, hiện nay, ngoài việc gây ô nhiễm môi trường, D.A này còn rất nhiều vướng mắc, tồn tại, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân mà chưa được giải quyết dứt điểm. Nếu để kéo dài, sẽ phát sinh khiếu nại, tố cáo. Trước mắt là tình trạng ngập úng khu đồng Buồng và xóm Bến Cuối sẽ gây bất bình cho người dân.

Hồng Bài