Xe chở cát dưới chân cầu Yên Xuân, đi lên ngay sát đường tàu rất nguy hiểm. Ảnh: Lương Ý

Từ TP Vinh ngược theo đường đê Tả Lam, trên đoạn sông các xã Hưng Long, Hưng Xá luôn có từ 5 - 6 sà lan công suất lớn ngày đêm hút cát khiến cho cả một khu vực náo động. Tiếng máy hút cát kêu inh ỏi khuấy đảo dòng sông. Nhiều diện tích hoa màu của người dân xã Hưng Xá đã bị "hà bá" nuốt chửng, chỏng chơ, xiên xẹo như một chỏm cù lao. 

Cách đó vài km, hàng loạt bãi tập kết cát trái phép ngang nhiên hoạt động nhiều năm nay, thậm chí có bãi đã hoạt động 15 năm, khiến người dân địa phương bức xúc. 

Ông Nguyễn Văn Phận, Chủ tịch UBND xã Hưng Xuân, cho biết: "Do lịch sử để lại, các bến cát này được UBND xã cho thuê đất từ hàng chục năm nay. Chúng tôi biết các bến cát này ảnh hưởng nhiều đến hành lang an toàn giao thông cầu đường sắt Yên Xuân, gây ô nhiễm môi trường, hư hỏng đường sá, người dân bức xúc nhưng vì đã lỡ ký hợp đồng cho thuê đất với các đơn vị 5 năm nên phải chờ đến khi hợp đồng đáo hạn mới có thể xử lý. Tôi vẫn biết các bến cát này không có giấy phép đã nhiều lần bị cơ quan chức năng xử lý".

Biên bản đình chỉ hoạt động bến cát tại xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương. Ảnh: Lương Ý

Ngay chân cầu đường sắt Yên Xuân - địa điểm hết sức quan trọng, tình trạng sạt lở nền đường sắt dưới chân cầu (km 331+111, tuyến đường sắt Hà Nội - TP Hồ Chí Minh) đang đe dọa an toàn công trình đường sắt. 

Năm 2014, dãy bờ kè bằng bê tông, rọ đá ở đây nứt toác, đổ sập xuống sông. Hiện, mỗi ngày trung bình có khoảng 40 - 50 chuyến tàu đi qua cung đường sắt huyết mạch này.

Trước thực trạng đó, Sở Giao thông Vận tải Nghệ An đã báo cáo bằng văn bản tới Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và báo cáo trực tiếp với Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng, kiến nghị khẩn trương có dự án xây kè kiên cố để trả lại nguyên trạng bờ sông, đảm bảo cung đường sắt không bị đổ. Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng cầu Yên Xuân. Còn UBND tỉnh Nghệ An thực hiện các thủ tục đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công.

Thế nhưng hiện tại, hàng loạt bãi tập kết cát mọc lên san sát nằm sát ngay bên chân cầu đường sắt, mỗi ngày có cả trăm lượt tàu khai thác cát cỡ lớn cập bến cung cấp cho những điểm tập kết này. Trong khi đó, ở bờ đối diện, nông dân xã Nam Cường đang ngán ngẩm khi bờ sông bị sạt lở dữ dội từng ngày. Hoa màu của bà con bị trôi hết.

Điều đáng lo ngại nhất là đường dây thông tin của ngành đường sắt đang đứng bên mép nước, có thể đổ xuống sông bất cứ lúc nào. Hệ thống kè bảo vệ ven cầu Yên Xuân vừa được gia cố, nâng cấp hàng chục tỷ đồng nhưng trước tình trạng sạt lở nghiêm trọng diễn ra từng ngày, người dân huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên không khỏi thấp thỏm, lo âu.

Ông Nguyễn Thế Thông, Phó Giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Quản lí đường sắt Nghệ Tĩnh, bức xúc: “Chúng tôi đã rất nhiều lần làm việc với công an địa phương. Rất nhiều lần phản ánh về hành lang cầu, tàu thuyền neo đậu dưới cầu nhưng địa phương không giải quyết được”.

Theo thông tin từ người dân, hoạt động tại các bãi cát diễn ra ngang nhiên suốt nhiều năm qua nhưng chính quyền địa phương vẫn tỏ ra "bất lực" trong việc giải quyết triệt để.

Theo người dân Hưng Xuân, tại khu vực chân cầu Yên Xuân hiện tồn tại 4 bãi tập kết cát. Phía bên phải cầu gồm 2 bãi của doanh nghiệp tư nhân Nguyễn Văn Quý (SN 1964, trú tại xóm 9, xã Hưng Xuân) làm chủ và doanh nghiệp Lê Thị Hưng (SN 1984 làm Giám đốc); phía trái cũng gồm 2 bãi của doanh nghiệp Nguyễn Văn Cường (SN 1947, trú tại xóm 10, xã Hưng Xuân làm chủ); bãi còn lại do Trần Văn Hợi (SN 1974, trú tại xóm 4, xã Hưng Xuân làm chủ). 1 trong 4 điểm trái phép nói trên hiện đang được đứng tên bởi vợ một cảnh sát giao thông, Công an huyện Hưng Nguyên, hoạt động từ năm 2001 đến nay.

Đứng trên cầu Yên Xuân quan sát, các ghe thuyền chở cát tấp nập cập bến, phía dưới là những máy cẩu công suất lớn đang ngoạm từng gàu cát chất lên bến. Bến lúc nào cũng đầy ắp cát các loại, chất cao như núi. Bên ngoài các xe tải nối đuôi nhau ầm ầm vào ra để lấy cát.

Ngay chân cầu Yên Xuân, những bãi tập kết cát không phép ngang nhiên hoạt động. Ảnh: Lương Ý

Ông Trần Việt Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Hưng Nguyên, cho biết: “Hiện tại huyện đang tập trung xử lí tình trạng khai thác thổ phỉ. Còn bãi tập kết sắp tới chúng tôi sẽ xử lí triệt để”.

Điều đáng nói là hầu hết các xe nói trên đều chở cát quá tải trọng khiến đường sá bị hư hỏng, cát rơi vãi khắp mặt đường, bụi bặm mù mịt, môi trường bị ô nhiễm trầm trọng. Nhiều lần người dân kiến nghị đến chính quyền địa phương nhưng không thấy cơ quan chức năng vào cuộc xử lý.

Ông Thái Huy Dũng, Trưởng phòng Công thương huyện Hưng Nguyên cho hay: “Hiện tại huyện Hưng Nguyên có nhiều bãi tập kết cát không có giấy phép. Riêng tại cầu Yên Xuân còn vi phạm nghiêm trọng hành lang an toàn giao thông đường thủy và đường sắt. Nhiều lần xử lý và yêu cầu xã chấm dứt hợp đồng thuê đất và chuyển đến ở một bãi tập kết an toàn cho giao thông đường thủy và đường sắt hơn những vẫn chưa thấy chính quyền xã xử lý triệt để. Sắp tới, chúng tôi sẽ tham mưu cho UBND huyện Hưng Nguyên kiên quyết sớm xử lý 4 bãi tập kết cát trái phép này, sớm trả lại hành lang an toàn giao thông cho đường sắt Bắc - Nam cầu Yên Xuân...”.

Theo thống kê, trên địa bàn huyện Hưng Nguyên hiện có 18 bãi tập kết cát sỏi nhưng có đến 13 điểm là hoạt động không phép. 

Trao đổi với PV, ông Phạm Quốc Việt, Phó Bí thư Huyện ủy Hưng Nguyên, cho biết: "Vấn đề khai thác cát trái phép cũng như các bến kinh doanh cát không phép huyện ủy đã chỉ đạo xử lý nhiều lần nhưng vẫn không triệt để. Hiện, chúng tôi đang tiếp tục chỉ đạo xử lý tiếp".

Việc khai thác, tập kết trái phép này không chỉ diễn ra ở huyện Hưng Nguyên mà còn ở các huyện: Nam Đàn, Thanh Chương, Đô Lương, Tân Kỳ, Nghĩa Đàn… Trước thực trạng trên, đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An cần nhanh chóng vào cuộc quyết liệt xử lý triệt để, tránh gây bức xúc cho dư luận.

Lương Ý