Ô nhiễm nước mặt nghiêm trọng

Theo TS Đào Trọng Tứ, mạng lưới sông ngòi Việt Nam, nguồn nước từ nước thải công nghiệp, làng nghề, nước thải sinh hoạt không qua xử lý và hoạt động nông nghiệp vào các dòng sông và nguồn nước dưới đất đang là nguyên nhân chính làm suy giảm nhanh chóng số lượng nước có thể sử dụng được.

Báo cáo Đánh giá môi trường quốc gia 2010 cho thấy, đối với các lưu vực sông, ô nhiễm chất hữu cơ đã và đang xảy ra ở nhiều đoạn sông, tập trung ở vùng trung lưu và hạ lưu. Có nơi, ô nhiễm đã ở mức nghiêm trọng, điển hình như vấn đề ô nhiễm môi trường nước tại lưu vực hạ lưu các sông và hệ thống ao hồ đổ, kênh mương và các sông nhỏ trong khu vực nội thành, nội thị.

Mức độ ô nhiễm còn phụ thuộc vào yếu tố thủy văn dòng chảy. Do đó, mức độ ô nhiễm gia tăng vào mùa khô khi lượng nước đổ về các sông giảm. Mức độ ô nhiễm còn phụ thuộc mạnh vào hiệu quả kiểm soát nguồn nước thải đổ vào nguồn nước. Thực tế hiện nay, do các nguồn nước thải đổ vào lưu vực sông hầu như chưa được kiểm soát làm cho vấn đề ô nhiễm nước mặt đang ngày càng nghiêm trọng. Tại nhiều nơi được phát hiện, mức độ nhiễm coliform vượt quy chuẩn cho phép từ hàng trăm đến hàng nghìn lần...

Quản lý TNN theo lưu vực sông

Theo chuyên gia thuộc mạng lưới sông ngòi Việt Nam, một trong những vấn đề quan trọng nhất trong quản lý TNN là quản lý lưu vực sông để điều hòa phân bổ nguồn nước, phối hợp điều tiết nguồn nước trên sông sử dụng tổng hợp đa mục tiêu, đáp ứng yêu cầu phòng, chống lũ, cấp nước cho hạ du và các mục đích khác.

Vấn đề là cần có sự quy định cụ thể các nội dung về quản lý lưu vực sông, phân loại lưu vực sông, tổ chức bộ máy quản lý, điều phối hoạt động có liên quan TNN trong lưu vực sông. Đồng thời, phòng, chống ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt và ứng phó, khắc phục sự cố ô nhiễm nguồn nước và gắn trách nhiệm cụ thể thẩm quyền quản lý Nhà nước về lưu vực sông. Song song đó, cần điều chỉnh, bổ sung các quy định về bảo vệ nước dưới đất, bảo vệ nguồn nước sinh hoạt; kiểm soát chặt chẽ việc cấp phép các hoạt động xả nước thải.

Cũng theo cách quản lý này, nhiều nước phát triển nhờ có cách quản lý tốt nên mặc dù TNN của họ không dồi dào, thậm chí còn rất nghèo như Đức, Anh, Pháp, Nhật, nhưng do sử dụng tốt công cụ về pháp lý, tổ chức và kinh tế nên TNN không hề bị suy thoái, những nơi suy thoái đã được khôi phục.

TS Đào Trọng Tứ nhấn mạnh, để thực hiện TNN theo cách tiếp cận tổng hợp, cần thực hiện những chiến lược ưu tiên về hoàn thiện cơ sở pháp lý về quản lý nước; nâng cao nhận thức các bên liên quan trong bảo vệ phát triển TNN; tăng cường hợp tác quốc tế trong quản lý nước đặc biệt là tăng cường thể chế và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý TNN các cấp.

Hiện đã có bộ đầu mối chịu trách nhiệm thi hành chính sách, chiến lược quản lý TNN quốc gia. Tuy nhiên, cần rà soát lại những vấn đề tồn tại trong tổ chức quản lý TNN ở các cấp để giảm sự chồng chéo trong nhiệm vụ của các bộ liên quan. Đồng thời, xây dựng tổ chức lưu vực sông theo Nghị định 120/2008 (sẽ sửa đổi). Tổ chức lưu vực sông phải có vai trò, nhiệm vụ quyền lực để thực hiện hiệu quả các chức năng được giao, không chỉ là hình thức với nhiệm vụ chồng chéo với các cơ quan khác trong hệ thống quản lý mà cần làm rõ sự tồn tại và trách nhiệm của các ban quản lý quy hoạch lưu vực sông và tổ chức lưu vực sông mới...

Hữu Oanh