Ảnh minh họa: QT

Việt Nam là đất nước chịu nhiều ảnh hưởng của thiên tai với hơn 70% dân số đối mặt với các rủi ro từ nhiều loại hình thiên tai. Trong vòng hai thập kỷ qua, các đợt thiên tai ở Việt Nam đã làm hơn 13.000 người bị thiệt mạng và các tài sản bị thiệt hại tính ra hơn 6,4 tỉ đô la Mỹ.

Thiên tai trong những năm gần đây xảy ra ngày càng khốc liệt và diễn biến bất thường, điển hình là trận lũ quét, sạt lở đất tại các tỉnh Sơn La, Yên Bái và một số tỉnh lân cận đã làm 44 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế ước tính 55 triệu đô la Mỹ; vào giữa tháng 9, cơn bão số 10 có tên quốc tế là Doksuri được cho là mạnh nhất trong nhiều năm trở lại đây đã quét qua địa bàn các tỉnh miền Trung gây thiệt hại nghiêm trọng làm 09 người thiệt mạng, khoảng 193.000 ngôi nhà bị sập đổ, hư hỏng, thiệt hại ước tính khoảng 385 triệu đô la Mỹ.

Gần đây nhất, trong 2 ngày 9 - 10/10, đợt mưa lũ trên diện rộng tại các tỉnh Bắc bộ và Bắc Trung bộ đã và đang gây ra hậu quả nặng nề trên địa bàn rộng lớn, mực nước sông nhiều nơi vượt mức đỉnh lũ lịch sử. Tính đến ngày 13/10, đợt mưa lũ đã làm 80 người chết và mất tích và gây thiệt hại rất lớn về kinh tế.

Thiên tai đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, theo thống kê, trung bình mỗi năm, thiên tai tại Việt Nam đã làm chết và mất tích trên 300 người, thiệt hại về kinh tế từ 1-1,5% GDP. Trong đó, nông nghiệp là ngành được đánh giá dễ bị tổn thương nhất trước tác động của hầu hết các loại hình thiên tai.

 Biến đổi khí hậu đang gây hậu quả nghiêm trọng. Ảnh: QT

Trong các trường hợp có thiên tai lớn, mức độ thiệt hại có thể vượt trên 4% GDP. Biến đổi khí hậu được dự báo là sẽ làm tăng tác động của thiên tai, đặc biệt về thời gian, tần suất, độ nghiêm trọng và cường độ của các sự kiện khí tượng thủy văn.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai Nguyễn Xuân Cường, thực tế cho thấy, hoạt động kinh tế càng phát triển thì rủi ro do thiên tai gây ra có thể càng lớn, nhất là ở những nước có sự phát triển thiếu đồng bộ về nhiều mặt. 

Công tác phòng, chống thiên là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và được ưu tiên hàng đầu, là yếu tố quan trọng, quyết định đến quy mô, tốc độ tăng trưởng, phát  triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo. Công tác này đòi hỏi phải có giải pháp tổng thể, bên cạnh các kinh nghiệm truyền thống, cần tiếp tục phát triển các cơ sở hạ tầng thiết yếu và đặc biệt là tăng cường, phát triển các công cụ hỗ trợ, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và khoa học công nghệ trong dự báo, cảnh báo và quản lý thiên tai tổng hợp. Hoạt động về phòng, chống thiên tai cũng cần được lồng ghép vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các cấp, các ngành và từng địa phương.

Chính vì vậy, Chương trình “Hội nghị về Quản lý rủi ro thiên tai tổng hợp và Tăng cường khả năng chống chịu nông nghiệp với biến đổi khí hậu ở Việt Nam” nhằm đánh dấu Ngày Quốc tế giảm nhẹ thiên tai với chủ đề “Nhà nhà an toàn: Giảm rủi ro và sơ tán khi có thiên tai” là dịp để chúng ta cùng nhau nhìn lại, cùng chia sẻ, cùng hành động để hướng tới một tương lai an toàn hơn, cùng nhau hành động, tăng cường liên kết nỗ lực chung các bên trong giảm thiểu tác động, nâng cao an toàn cho cộng đồng, người dân trước thiên tai.

Ông Achim Fock, quyền Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam nói: “Chính phủ Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể để ứng phó với các rủi ro về thiên tai do khí hậu. Thiên tai có thể xóa đi hàng thập kỷ xây dựng và phát triển và chi phí để xây dựng lại có thể còn tốn kém hơn nhiều so với chi phí để đầu tư cho sự thích ứng với thảm họa thiên nhiên".

Việt Nam hiện đối mặt với một số thách thức lớn trong quản lý rủi ro thiên tai, bao gồm phân tán về thể chế, các quy trình điều phối quy hoạch ngành thiếu hiệu quả, và không có một chiến lược hiệu quả về chi phí để đảm bảo về tài chính.

Các đoàn đại biểu đã thảo luận một số giải pháp để giải quyết những thách thức, bao gồm việc phân định rõ và tập hợp trách nhiệm trong quản lý rủi ro thiên tai giữa các cơ quan và việc hình thành những hệ thống mạnh để chuẩn bị và ứng phó với thiên tai. Các thực tiễn tốt nhất trên thế giới qua các kinh nghiệm và ví dụ từ các nước và các bộ ngành cho thấy việc hoạch định và thực hiện có hiệu quả phải bắt đầu từ việc có được các chính sách đúng đắn.

Hội nghị cũng nghe trình bày các phát hiện chính của Báo cáo Hướng tới quản lý rủi ro tổng hợp và thích ứng với hạn hán và xâm nhập mặn ở Việt Nam, trong đó báo cáo đã có những phản ánh đặc biệt về đợt hạn hán kéo dài trong năm 2015 và 2016 để mô tả sự cần thiết phải có một phương cách quản lý rủi ro thiên tai tổng hợp.

Một chương trình hỗ trợ kỹ thuật mới về thích ứng trong lĩnh vực nông nghiệp thực phẩm - được hỗ trợ bởi Quỹ Tín thác của nhiều nhà tài trợ cho Chương trình Ứng phó với khủng hoảng giá lương thực cũng đã được công bố tại hội thảo này. 

Trần Quý