Nhà máy Tuyển đồng Tả Phời và hồ bãi thải tại xã Tả Phời, TP Lào Cai. Ảnh: ND

Đảm bảo cuộc sống cho người dân yên tâm sinh sống và làm việc

Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã yêu cầu Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời - Vinacomin (Công ty Đồng Tả Phời) tiếp tục tập trung nhân lực, trang thiết bị khắc phục ngay sự cố để giảm thiếu thấp nhất nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống nhân dân. Phối hợp với UBND xã Tả Phời rà soát các hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng và kịp thời có giải pháp di chuyển các hộ dân đến nơi an toàn; tổ chức thống kê thiệt hại của các gia đình, cá nhân và các tổ chức (nếu có), bố trí kinh phí để chi trả cho các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng theo quy định.

Tiếp tục tổ chức thi công khắc phục ngay các vị trí gây ra sự cố, sạt lở; các khu vực làm ảnh hưởng tới người dân và tổ chức.

Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai giao Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành và chính quyền địa phương đánh giá nguy cơ ô nhiễm môi trường đề xuất các giải pháp xử lý an toàn; xác định các hành vi vi phạm về lĩnh vực môi trường của Công ty Đồng Tả Phời. Đề xuất phương án xử lý và báo cáo UBND tỉnh theo quy định. Cùng với đó, chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương tổ chức lấy mẫu, quan trắc nước thải để có cảnh báo cho các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình sử dụng nước suối Phời, suối Cóc, suối Ngòi đường cho các mục đích tưới tiêu, thủy lợi.

Sở Công thương chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan xác định cụ thể nguyên nhân xảy ra sự cố và trách nhiệm của Công ty Đồng Tả Phời, đề xuất phương hướng xử lý và báo cáo UBND tỉnh xem xét chỉ đạo trước ngày 15/8/2023. Chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát toàn bộ các đập, hồ thải trên địa bàn tỉnh để đôn đốc, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có giải pháp đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão, tránh xảy ra các sự cố làm ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của nhân dân.

Đối với UBND TP Lào Cai, chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn có liên quan chủ trì, phối hợp UBND xã Tả Phời thành lập tổ công tác phối hợp với Công ty Đồng Tả Phời rà soát, thống kê thiệt hại của các hộ gia đình, cá nhân và các tổ chức (nếu có) để làm cơ sở hỗ trợ, đền bù. Trước mắt, nếu cá nhân, gia đình nào bị ảnh hưởng chưa có chỗ ở, sẽ hỗ trợ bố trí chỗ ở ngay để các hộ gia đình, cá nhân yên tâm sinh sống và làm việc.

UBND xã Tả Phời và các tổ chức đoàn thể tuyên truyền cho người dân về các chủ trương của tỉnh trong chỉ đạo giải quyết sự cố ở hồ thải đuôi quặng, Nhà máy Tuyển đồng Tả Phời.

Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Đặng Xuân Phong xuống hiện trường vụ việc để chỉ đạo xử lý sáng ngày 9/8/2023

Nguyên nhân ban đầu sự cố

Theo báo cáo của Đoàn Kiểm tra liên ngành tỉnh Lào Cai: Ngay sau khi nhận được tin báo sự cố vỡ cống thoát nước mặt hồ thải của Công ty Đồng Tả Phời, đoàn đã xuống hiện trường kiểm tra, chỉ đạo khắc phục sự cố và tìm hiểu nguyên nhân xảy ra sự cố.

Theo đó, do mưa kéo dài nhiều ngày trước và đặc biệt đêm ngày 07/08/2023 mưa to kéo dài, nên vào khoảng 08h30 ngày 08/08/2023 tại hồ thải quặng đuôi của nhà máy tuyển đồng bị xảy ra sự cố vỡ cống thoát nước mặt nằm trong hồ thải tuyển, dẫn đến một lượng lớn lượng nước và bùn trong hồ thải tuyển chảy theo cống nước mặt vào hồ sự cố và từ hồ sự cố chảy ra ngoài làm ảnh hưởng 46 hộ dân với 220 nhân khẩu phía hạ lưu hồ sự cố; làm ngập tuyến đường (khu vực giáp trụ sở UBND xã Tả Phời); nước lẫn bùn thải chảy vào suối Phời.

Đoàn kiểm tra đã yêu Công ty Đồng Tả Phời huy động bố trí nhân lực, trang thiết bị tổ chức ngay các biện pháp ứng phó sự cố, cụ thể: Công ty Đồng Tả Phời tại khu vực sự cố đã huy động bố trí 03 máy xúc gầu ngược, 01 máy xúc lật, 03 máy gạt, 03 ô tô và khoảng 50 nhân công tập trung khắc phục sự cố.

Do cống thoát nước mặt hồ thải quặng đuôi nằm trong lòng hồ thải tuyển vì vậy trong buổi sáng ngày 8/8/2023, công ty mới đang triển khai đổ đất, đá làm đường công vụ để tiếp cận điểm cống xảy ra sự cố để khắc phục. Đến thời điểm 13h30 chiều cùng ngày, cơ bản đã khắc phục dòng chảy chính ra ngoài môi trường.

Đập chắn bãi thải

Sở TNMT đã chỉ đạo Trung tâm Quan trắc TNMT tổ chức lấy 06 mẫu nước tại 03 điểm vị trí (khu vực Trạm Y tế xã Tả Phời, khu vực suối phời hợp lưu với suối Cóc; hồ sự cố) vào 02 thời điểm (buổi sáng và buổi chiều).

Chính quyền địa phương (UBND TP Lào Cai, UBND xã Tả Phời) đã chỉ đạo rà soát di chuyển các hộ gia đình bị ảnh hưởng, bố trí chỗ ăn, chỗ nghỉ, điều kiện sinh hoạt cho các hộ dân; cử lực lượng công an xã và quân sự trông coi tài sản của nhân dân; đồng thời tiếp tục tiến hành rà soát thiệt hại của các hộ bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân sơ bộ ban đầu được xác định, do ngày 07/8/2023 và các ngày trước đó có mưa lớn trên địa bàn dẫn đến lượng nước trong hồ dâng cao. Thời điểm xảy ra sự cố, mực nước hồ ở mức cos khoảng + 192 dẫn đến áp lực lên tuyến cống nước mặt chảy qua lòng hồ bị vỡ.

Đoàn Kiểm tra liên ngành tỉnh Lào Cai yêu cầu Công ty Đồng Tả Phời trong thời gian tới: Tiếp tục tập trung nhân lực, trang thiết bị khẩn trương khắc phục ngay sự cố để giảm thiểu thấp nhất nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của nhân dân. Chủ động phối hợp với UBND xã Tả Phời tổ chức thống kê thiệt hại của các gia đình, cá nhân, các tổ chức, bố trí kinh phí để chi trả cho các hộ gia đình, các tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng; rà soát các hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng và kịp thời có giải pháp di chuyển các hộ dân đến nơi an toàn.

Công ty chủ động phối hợp với UBND các xã phía hạ lưu tổ chức rà soát thống kê các tổ chức/cá nhân, hộ gia đình bị ảnh hưởng (nếu có) và kịp thời chi trả theo quy định. Tổ chức giải pháp thi công khắc phục ngay vị trí đập của hồ sự cố có nguy cơ bị vỡ và sạt lở; các khu vực của hộ dân và tổ chức bị ảnh hưởng.

Thời gian tới, Sở TNMT tiếp tục tổ chức lấy mẫu, quan trắc nước thải để có cảnh báo cho các tổ chức/cá nhân; hộ gia đình sử dụng nước suối Phời, suối Cóc, suối Ngòi đường cho các mục đích tưới tiêu, thủy lợi. Đồng thời chủ trì, phối hợp với các sở/ngành có liên quan; chính quyền địa phương đánh giá các nguy cơ ô nhiễm môi trường đề xuất các giải pháp để xử lý an toàn.