(Thanh tra) - Dưới sự lãnh đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, việc sắp xếp tổ chức bộ máy được triển khai đồng bộ, bài bản, hướng tới mục tiêu cao nhất: Xây dựng chính quyền thực sự hiệu lực, hiệu quả, phục vụ Nhân dân.
Trong hành trình 80 năm xây dựng và phát triển đất nước, công cuộc tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị và sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp được Chính phủ nhận định là một trong tám thành tựu nổi bật. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, việc sắp xếp tổ chức bộ máy được triển khai đồng bộ, bài bản, hướng tới mục tiêu cao nhất: Xây dựng chính quyền thực sự hiệu lực, hiệu quả, phục vụ Nhân dân.
Đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị luôn được Đảng và Nhà nước xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước. Chủ trương này được khẳng định xuyên suốt trong các văn kiện Đại hội của Đảng, với yêu cầu giảm đầu mối trung gian, khắc phục chồng chéo chức năng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.
Ngày 25/10/2017, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 6 khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Triển khai thực hiện Nghị quyết này, tổ chức bộ máy từng bước được sắp xếp, tinh gọn và đạt nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, thực tiễn vẫn bộc lộ những hạn chế: Bộ máy còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan còn trùng lắp, chồng chéo; phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, chưa gắn chặt với xác định vị trí việc làm và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Những bất cập đó đã làm giảm tính chủ động, sáng tạo, thậm chí tạo ra “điểm nghẽn” trong quá trình phát triển.
Trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ hơn, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết quan trọng về xây dựng hệ thống chính trị với chủ đề “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả”, định hướng rõ tư duy và phương pháp hành động trong sắp xếp tổ chức bộ máy. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, Chính phủ đã cụ thể hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy thành chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ, giải pháp cụ thể trên tất cả các lĩnh vực.
Một dấu mốc mang tính bước ngoặt là việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, xã theo lộ trình rõ ràng. Từ 63 tỉnh, thành phố trước đây, cả nước nay còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, đồng thời hình thành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh và xã), chính thức vận hành từ ngày 1/7/2025. Đây không chỉ là sự điều chỉnh về mặt tổ chức, mà còn là cuộc cải cách mang tính cách mạng, thể hiện tư duy dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích lâu dài của quốc gia.
Tinh gọn bộ máy đi liền với đổi mới phương thức hoạt động. Tại Trung ương, cơ cấu tổ chức của Chính phủ hiện nay chỉ còn 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ và 5 cơ quan thuộc Chính phủ, giảm 5 đầu mối so với trước. Ở địa phương, từ 63 tỉnh, thành phố cũ, nay chỉ còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, và 3.321 xã, phường, đặc khu sau khi bỏ cấp huyện. Việc giảm tầng nấc trung gian giúp rút ngắn quy trình, giảm đáng kể chi phí vận hành.
Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, đến giữa năm 2025, khối các bộ, ngành Trung ương đã hoàn thành 42,15% nhiệm vụ về cải cách hành chính, trong khi đó, khối địa phương đạt 1.407/2.500 nhiệm vụ, đạt tỷ lệ 45,05%, một con số cho thấy quyết tâm chính trị đi đôi với hiệu quả thực tế.
Bên cạnh đó, các bộ, ngành cũng đã tích hợp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình được trên 727 thủ tục hành chính trên tổng số 1.200 thủ tục hành chính đủ điều kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của bộ, ngành, đã đạt được tỷ lệ là 60%, giúp đơn giản hoá thủ tục hành chính, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước và người dân. Theo Kế hoạch nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình của Chính phủ (ban hành kèm theo Quyết định số 1565/QĐ-TTg ngày 18/7/2025), mục tiêu đến năm 2026, tỷ lệ người dân, doanh nghiệp đánh giá hài lòng khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến đạt tối thiểu 95%.
Song, quan trọng hơn là tư duy “hành chính phục vụ” thay cho “hành chính quản lý” đã dần trở thành phương châm hành động của đội ngũ công chức trong mô hình chính quyền mới.
Một chính quyền mạnh là chính quyền được Nhân dân tin tưởng và ủng hộ. Báo cáo của Bộ Nội vụ cho thấy, Chỉ số hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính Nhà nước năm 2024 (SIPAS 2024) đạt trung bình là 83,94%, tăng 1,28% so năm 2023. Hải Phòng là địa phương đứng đầu trong nhóm các tỉnh, thành phố có Chỉ số SIPAS 2024 và Chỉ số cải cách hành chính năm 2024 (PAR Index 2024) cao nhất.
Theo đánh giá trên Cổng dịch vụ công quốc gia, chỉ số hài lòng của người dân và doanh nghiệp đối với thủ tục hành chính của TP Hồ Chí Minh đạt 99,66%; nhiều địa phương, sau khi sáp nhập, bộ máy được tinh giản, đầu mối xử lý thủ tục hành chính được rút gọn, giúp người dân rút ngắn thời gian hoàn tất thủ tục thay vì kéo dài như trước đây. Hệ thống “một cửa liên thông” cùng chuyển đổi số đã giúp giảm phiền hà, tăng minh bạch, tạo niềm tin và sự hài lòng rõ rệt trong Nhân dân.
Bên cạnh đó, chính quyền 2 cấp được tổ chức theo hướng phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, tăng cường tính tự chủ và gắn kết giữa quản lý nhà nước với phục vụ Nhân dân. Với nền tảng đó, Việt Nam đang tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng nền hành chính kiến tạo, hiệu lực, hiệu quả, minh bạch, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy là bước ngoặt trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là sự lãnh đạo trực tiếp, sâu sát của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Từ một chủ trương lớn đã trở thành hành động cụ thể, có lộ trình, có kết quả, công cuộc này không chỉ mang lại hiệu quả quản lý vượt trội, mà quan trọng hơn, khơi dậy khát vọng về một nền hành chính thực sự phục vụ Nhân dân, nền hành chính của dân, do dân và vì dân.
Theo Kết luận số 134-KL/TW, ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, hệ thống các cơ quan Thanh tra được tổ chức lại theo hướng tập trung, thống nhất và tinh gọn, hoạt động theo mô hình 2 cấp: Thanh tra Chính phủ (cấp Trung ương) và Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (cấp địa phương). Theo đó, không còn các tổ chức Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Thanh tra cấp huyện hay Thanh tra Sở, nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, giao thoa giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.
Trên cơ sở đó, Nghị định số 109/2025/NĐ-CP ngày 20/5/2025 đã quy định cụ thể cơ cấu mới của Thanh tra Chính phủ, gồm 22 đơn vị, đồng thời tiếp nhận chức năng từ 12 Thanh tra Bộ.
Ở cấp địa phương, Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được tổ chức lại, tiếp nhận toàn bộ chức năng của Thanh tra Sở và Thanh tra cấp huyện trước đây. Việc sắp xếp này được triển khai đồng bộ với quá trình sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Bên cạnh đó, một số cơ quan thanh tra đặc thù vẫn được giữ nguyên, gồm Thanh tra Quân đội Nhân dân, Thanh tra Công an Nhân dân, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Thanh tra Cơ yếu, cùng một số cơ quan thanh tra theo điều ước quốc tế.
