Nguồn gốc đất và diễn biến

Ngày 2/5/1991, Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi có Công văn số 67/BQL-CV xin đất đầu tư thủy lợi, khai hoang phục hóa, xây dựng mặt ruộng và tiến hành sản xuất nông nghiệp trong thời gian 15 năm đến 20 năm.

Ngày 8/6/1991, UBND huyện Đức Huệ có Đề nghị số 07/UB/ĐN/91 đề nghị UBND tỉnh ra quyết định cho Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi mượn đất tại xã Mỹ Thạnh Tây diện tích 310ha, thời hạn mượn 15 năm.

Ngày 6/8/1991, UBND tỉnh Long An có Quyết định số 720/UB.QĐ.91 tạm giao Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi, TP Hồ Chí Minh khu đất diện tích 310ha, thời hạn mượn đất là 15 năm.

Ngày 27/9/1993, UBND tỉnh có Quyết định số 1583/QĐ-UB thu hồi 2 khu đất tổng diện tích 413ha (trong đó, có phần đất diện tích 310ha tại xã Mỹ Thạnh Tây) của Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi và giao cho Nhà máy Đường Hiệp Hòa tổ chức khai thác trồng mía.

Ngay khi được UBND tỉnh giao đất, Nhà máy Mía đường Hiệp Hòa tiến hành đầu tư hệ thống kênh, phân lô, lên liếp, trồng mía trong đó có diện tích 3.105.417m² được chia làm 14C (từ C1 đến C14), đất tọa lạc tại ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Thạnh Tây (nay là khu C).

Ngày 17/5/2001, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1560/QĐ-UBND về việc cho Công ty Đường Hiệp Hòa thuê quyền sử sụng đất diện tích 3.105.417m², thời hạn thuê 15 năm từ năm 2001-2016 và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 57/QSDĐ/0605-LA.

Ngày 30/12/2009, UBND tỉnh có Quyết định số 3583/QĐ-UBND thu hồi đất Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao cho Công ty Phố Đông đầu tư xây dựng nghĩa trang công viên diện tích 170.008m²

Phần đất còn lại diện tích 2.935.409m² (số tròn 293,5ha), UBND tỉnh thu hồi giao UBND huyện Đức Huệ quản lý như sau: 

- Quyết định số 923/QĐ-UBND ngày 23/3/2012 thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao UBND huyện Đức Huệ sử dụng xây dựng nghĩa trang nhân dân diện tích 49.974m² (số tròn 5ha), vị trí đất thuộc một phần các C: 11, 12, 13 và 14.

- Quyết định số 925/QĐ-UBND ngày 23/3/2012 thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa và giao UBND huyện Đức Huệ quản lý tạo quỹ đất công diện tích 716.003m², sử dụng vào mục đích bồi thường và bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phục vụ mục đích công cộng (số tròn 71,6ha), vị trí đất thuộc một phần C11 và phần còn lại các C: 13 và 14.

- Quyết định số 4672/QĐ-UBND ngày 7/11/2016 và Quyết định số 3020/QĐ-UBND ngày 17/8/2017 (về việc điều chỉnh Quyết định số 4672/QĐ-UBND ngày 7/11/2016); theo đó, UBND tỉnh thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao UBND huyện Đức Huệ quản lý diện tích 2.169.432m² (số tròn 216,9ha), vị trí đất từ C1 đến C10.

Năm 2009, ông Đỗ Văn Hôn có đơn khiếu nại đòi lại đất.

Việc khiếu nại đã được UBND huyện Đức Huệ có văn bản trả lời năm 2009, UBND tỉnh trả lời năm 2010 với nội dung: Việc khiếu nại đòi lại đất của ông Đỗ Văn Hôn là không có căn cứ quy định của pháp luật để giải quyết.

Quá trình chiếm đất

Năm 2010, ông Đỗ Văn Hôn cùng một số hộ dân đến cất chòi trên đất Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa.

Ngày 2/3/2010, UBND xã Mỹ Thanh Tây mời các hộ; trong đó, có ông Đỗ Văn Hôn đến yêu cầu tháo dỡ chòi. Ông Đỗ Văn Hôn không đồng ý.

Ngày 8/4/2010, UBND xã Mỹ Thạnh Tây làm việc với ông Đỗ Văn Hôn yêu cầu đến hết ngày 13/4/2010 phải tháo dỡ chòi và không được cày trên phần đất thuộc khu C.

Hiện nay, gia đình ông Đỗ Văn Hôn chiếm phần đất diện tích khoảng 5ha trồng lúa, thuộc một phần thửa số 961 (C13), tờ bản đồ số 08, xã Mỹ Thạnh Tây, huyện Đức Huệ (vị trí đất bị chiếm trước đây Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa quản lý; năm 2012, UBND tỉnh thu hồi đất và giao UBND huyện Đức Huệ quản lý đến nay).

Quá trình giải quyết

Năm 2018, ông Đỗ Văn Hôn có đơn khiếu nại đòi lại đất.

Ngày 10/8/2018, Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ có Công văn số 929/UBND-TNMT nêu rõ: "Nội dung "Đơn đòi lại đất" ngày 20/3/2018 của ông Đỗ Văn Hôn là không có căn cứ quy định pháp luật để xem xét giải quyết. Lý do: Ông Đỗ Văn Hôn trình bày đất cha mẹ ông Đỗ Văn Hôn có khai vỡ đất để lại 4ha nhưng không có tài liệu, giấy tờ đủ cơ sở pháp lý theo quy định pháp luật. Từ năm 1989 đến nay, Nhà nước không có chủ trương mượn đất của dân, nên việc ông Đỗ Văn Hôn cho rằng UBND xã Mỹ Thạnh Tây và UBND huyện Đức Huệ mượn đất của gia đình ông thời hạn 15 năm là không đúng sự thật. Diện tích đất ông Đỗ Văn Hôn có "Đơn đòi lại đất", UBND huyện Đức Huệ đã được UBND tỉnh Long An giao quản lý đúng theo quy định pháp luật.

Ngoài ra nội dung xin lại diện tích 04ha đất nêu trong "Đơn đòi lại đất" ngày 20/3/2018 của ông Đỗ Văn Hôn, đã được UBND huyện Đức Huệ và UBND tỉnh Long An xem xét giải quyết bằng văn bản:

Văn bản trả lời số 459/UBND-TN ngày 9/11/2009 của UBND huyện Đức Huệ "về việc trả lời đơn khiếu nại của công dân" với nội dung như sau: Nguồn gốc đất khi quy hoạch là loại đất bưng hoang do Nhà nước quản lý. Diện tích 4ha đất ông xin lại hiện không địa chỉ khu đất cụ thể, không có cơ sở giải quyết. Bởi vì phần đất này theo ông Hôn trình bày là Nhà nước mượn của ông để giao cho Công ty Đường Hiệp Hòa 15 năm sau trả lại không thể hiện trên bản đồ, số thửa, diện tích cũng như văn bản chứng minh việc Nhà nước mượn đất của ông. Hiện nay đất này UBND tỉnh cho Công ty Đường Hiệp Hòa thuê, đất đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 17/5/2001.

Văn bản số 2019/UBND-TCD ngày 15/6/2010 của UBND tỉnh "về việc trả lời khiếu nại về đất đai" với nội dung sau: Việc khiếu nại xin lại đất của bà Lê Thị Minh và chồng là ông Đỗ Văn Hôn là không có căn cứ quy định của pháp luật để được xem xét giải quyết. Lý do: Phần đất ông khiếu nại là đất bưng hoang, từ năm 1989, UBND huyện Đức Huệ quy hoạch vùng nguyên liệu mía và UBND tỉnh đã cho Công ty Đường Hiệp Hòa sử dụng để sản xuất cho đến nay. Bà Minh khiếu nại cho rằng chính quyền địa phương đã mượn đất của bà nhưng không cung cấp được giấy tờ cho mượn và các giấy tờ theo quy định tại Khoản 1, Điều 116 Luật Đất đai năm 2003 để được giải quyết".

Ngày 31/5/2019, Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ ban hành Quyết định số 2067/QĐ-UBND với nội dung: Giữ nguyên Văn bản số 929/UBND-TNMT ngày 10/8/2018 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc trả lời đơn đòi lại đất. Bác đơn khiếu nại của ông Đỗ Văn Hôn ngày 9/10/2018, khiếu nại đối với Văn bản số 929/UBND-TNMT ngày 10/8/2018 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc trả lời đơn đòi lại đất. Lý do: Văn bản số 929/UBND-TNMT ngày 10/8/2018 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc trả lời đơn đòi lại đất là đúng quy định của pháp luật. Diện tích đất ông Đỗ Văn Hôn đòi lại là đất Nhà nước quản lý.

Ngày 24/6/2019, ông Đỗ Văn Hôn khiếu nại Quyết định số 2067/QĐ-UBND ngày 31/5/2019 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc giải quyết khiếu nại lần đầu của ông. 

Ngày 30/7/2019, UBND tỉnh có Thông báo số 321/TB-UBND thụ lý đơn khiếu nại lần hai của ông Đỗ Văn Hôn.

Ông Đỗ Văn Hôn trình bày: "Ông được cha mẹ cho phần đất diện tích 04ha để sử dụng, năm 1989 UBND huyện Đức Huệ và UBND xã Mỹ Thạnh Tây vận động ông cho Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi mượn đất thời hạn 15 năm trả lại (không có giấy tờ cho mượn). Nay, ông Đỗ Văn Hôn khiếu nại đòi lại 4 ha đất". Đồng thời, ông Đỗ Văn Hôn cung cấp các giấy tờ sau:

- Giấy xác nhận ngày 9/7/2008 ông Phan Văn Phỉ với nội dung: "Tôi Phan Văn Phỉ lúc tôi là Phó Chủ tịch xã Mỹ Thạnh Tây có cho Nông trường Tâm Tân Củ Chi mượn số đất là 150 mẫu thuộc khu vực đất giồng ông Cóc ở phía Nam thời hạn 15 năm".

- Tờ xác nhận ngày 10/3/2010 của ông Nguyễn Thanh Sơ với nội dung: "Năm 1989, tôi là Chủ tịch UBND xã Mỹ Thạnh Tây, xin xác nhận cho bà Lê Thị Minh (vợ của ông Đỗ Văn Hôn) như sau: Năm 1989, chủ trương của Đảng và Nhà nước mở rộng khai hoang phục hóa lấp kính Đồng Tháp Mười, đoàn cán bộ huyện xuống cùng cán bộ xã, ấp tổ chức họp dân ấp Mỹ Lợi vận động những hộ có nguồn gốc đất bưng hoang chưa có điều kiện khai dỡ phục hóa, cho Công ty Đường Hiệp Hòa mượn thời hạn là 15 năm. Trong số đất Công ty Đường Hiệp Hòa mượn có phần đất của bà Lê Thị Minh theo tôi được biết đúng như đơn của bà trình bày".

 - Giấy xác nhận ngày 19/8/2009 của ông Nguyễn Văn Tòng với nội dung: "Vào năm 1989, có xảy ra cuộc họp tại nhà tôi cho nông dân có đất bưng cho nông trường mía mượn trong 15 năm trả lại. Trong đó có vợ chồng ba Hôn cho mượn 4 mẫu".

- Giấy xác nhận ngày 1/2/2009 của ông Đỗ Văn Thốt với nội dung: "Năm 1989, tôi là cán bộ Tập đoàn số 03, ấp Mỹ Lợi, nên tôi biết rõ nguồn gốc đất này là do cha mẹ của cháu Đỗ Văn Hôn và Lê Thị Minh chia cho 2 vợ chồng cháu là 4 mẫu, đất nằm trong khu vực nông trường mía Công ty Đường Hiệp Hòa nằm về phía Nam giồng ông 2 Cóc, đất này vợ chồng cháu đã gieo tràm hơn 4 tháng tuổi, nhưng cán bộ huyện và cán bộ xã triệu tập cuộc họp tại nhà anh tư Trèo tức là cha anh Nguyễn Văn Tòng, gồm những hộ dân có đất tọa lạc ấp Mỹ Lợi, thuộc Nông trường Mía Hiệp Hòa hiện nay. Cuộc họp này vận động những hộ có đất nói trên cho nông trường mía mượn đất 15 năm sẽ trả lại cho chủ đất. Vì chấp hành chủ trương của Đảng, Nhà nước nên cháu Minh hiện là cán bộ Đảng viên nên sẵng sàng cho mượn 4ha đất của cháu đang sạ tràm để làm gương cho các hộ khác".

- Bảng xác nhận ngày 15/1/2010 của bà Nguyễn Thị Anh với nội dung: "Vào năm 1989 chủ trương của Đảng Nhà nước, mở rộng khai hoang phục hóa lấp kinh Đồng Tháp Mười. Vì vậy, Hhãng đường Hiệp Hòa có nhu cầu trồng mía, UBND huyện Đức Huệ quy hoạch vùng đất cầu sắt đến ấp Mỹ Lợi xã Mỹ Thạnh Tây, UBND huyện phối hợp UBND và cán bộ ban, ngành, đoàn thể xã vận động nông dân có đất vùng quy hoạch giao cho huyện để Nông trường Mía mượn 15 năm, trong đây có đất của bà Lê Thị Minh 4ha".

Qua xác minh, các cán bộ nguyên là lãnh đạo Huyện ủy Đức Huệ, UBND huyện Đức Huệ và UBND xã Mỹ Thạnh Tây trình bày: Thời điểm năm 1991, UBND huyện Đức Huệ cho Ban Quản lý công trình thủy nông Củ Chi mượn là đất bưng hoang, Nhà nước quản lý; Nhà nước không có chủ trương mượn đất của dân thời hạn 15 năm trả như các hộ trình bày.

Trước đây, một số hộ dân (đòi lại đất) đã khởi kiện đến Tòa án nhân dân tỉnh yêu cầu hủy Quyết định số 3583/QĐ-UBND ngày 30/12/2009 của UBND tỉnh về việc giao đất cho Công ty Phố Đông đầu tư xây dựng nghĩa trang công viên và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp cho Công ty Phố Đông. Vụ việc được Tòa án nhân dân tỉnh xét xử sơ thẩm tại Bản án số 89/2017/HC-ST ngày 23/10/2017, kết quả: Tòa án nhân dân tỉnh không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các hộ dân.

Trong quá trình đối thoại, gia đình ông Đỗ Văn Hôn không đưa ra được chứng cứ, giấy tờ pháp lý để chứng minh nội dung khiếu nại.

Ngày 14/1/2020, Chủ tịch UBND tỉnh Long An đã ban hành Quyết định số 126/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại (lần hai) của ông Đỗ Văn Hôn với nội dung: Giữ nguyên Quyết định số 2067/QĐ-UBND ngày 31/5/2019 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc giải quyết khiếu nại lần đầu của ông Đỗ Văn Hôn; đất tọa lạc xã Mỹ Thạnh Tây, huyện Đức Huệ là đúng quy định của pháp luật. Bác đơn khiếu nại của ông Đỗ Văn Hôn. Lý do: Quyết định số 2067/QĐ-UBND ngày 31/5/2019 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ là đúng quy định của pháp luật; đất Nhà nước quản lý từ năm 1991 đến nay, ông Đỗ Văn Hôn không có giấy tờ chứng minh đất có nguồn gốc của gia đình ông, cũng như không có giấy tờ chứng minh cho Nhà nước mượn đất.

Đây là quyết định giải quyết khiếu nại lần hai. Nếu ông Đỗ Văn Hôn không đồng ý với quyết định này, thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính. 

Huyền Trịnh