(Thanh tra) - Ngày 8/10/2025, Thanh tra tỉnh Lai Châu đã ban hành Kết luận thanh tra số 1753 về công tác quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép, khai thác, vận chuyển đối với các mỏ vật liệu xây dựng (VLXD) trên địa bàn tỉnh giai đoạn từ 1/1/2019 đến 30/6/2024. Kết luận cho thấy, dù đã có những chuyển biến tích cực, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập cần sớm được khắc phục.
Theo kết luận, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Sở Xây dựng Lai Châu đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng và địa phương để tham mưu cho UBND tỉnh ban hành, triển khai các quy định quản lý khoáng sản. Công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn lao động trong khai thác được chú trọng hơn. Nhiều doanh nghiệp khai thác vật liệu xây dựng đã chấp hành tốt quy định của pháp luật, đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Tuy nhiên, kết luận thanh tra cũng chỉ ra nhiều bất cập trong việc thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan quản lý và doanh nghiệp.
Đối với Sở Nông nghiệp và Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường cũ), việc tham mưu ban hành văn bản quản lý khoáng sản còn chậm, có nội dung chưa phù hợp với Luật Khoáng sản 2010 và các nghị định hướng dẫn.
Một số văn bản đã hết hiệu lực nhưng chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời. Cơ quan này cũng chưa tham mưu xây dựng phương án bảo vệ cát, sỏi lòng sông; chưa phê duyệt quy hoạch bến bãi tập kết; chưa tổ chức điều tra, đánh giá và giám sát diễn biến dòng chảy theo quy định. Ngoài ra, việc xác định khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản và quy định tọa độ khép góc còn thiếu sót.
Công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản chậm so với kế hoạch; một số mẫu giấy phép cấp sai quy định; hoạt động kiểm tra, thanh tra tại các mỏ vật liệu xây dựng còn hạn chế, dẫn đến tình trạng tái vi phạm.
Với Sở Xây dựng, Thanh tra tỉnh nêu rõ, việc tham mưu khoanh định chi tiết khu vực mỏ, tiến độ khai thác còn thiếu đầy đủ; công tác đôn đốc, giám sát doanh nghiệp khắc phục sai phạm chưa hiệu quả; chậm phê duyệt kế hoạch phát triển VLXD của tỉnh đến năm 2030.
Ở phía các doanh nghiệp khai thác, vi phạm diễn ra khá phổ biến: Chưa lắp đặt trạm cân, camera giám sát; có lắp nhưng không hoạt động, không lưu dữ liệu; khai thác ngoài khu vực được cấp phép; không đảm bảo mốc giới mỏ; chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất; khai báo, nộp thiếu thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường. Nhiều doanh nghiệp còn khai thác không đúng thiết kế, không lập kế hoạch khai thác hàng năm, không ghi chép sản lượng thực tế.
Theo Thanh tra tỉnh Lai Châu, nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại trên là do công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khoáng sản còn hạn chế; việc kiểm tra, giám sát chưa toàn diện; lãnh đạo các sở, ngành chưa quyết liệt trong chỉ đạo, đôn đốc; cơ quan thuế chưa tích cực trong việc hướng dẫn, kiểm tra kê khai và nộp thuế của doanh nghiệp. Một số phòng, ban chuyên môn cũng thiếu chủ động trong tham mưu sửa đổi, bổ sung các văn bản quản lý.
Thanh tra tỉnh xác định trách nhiệm thuộc về lãnh đạo và công chức của Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Cục Thuế tỉnh, cùng một số chi cục thuế huyện, thành phố trong giai đoạn từ 1/1/2019 đến 30/6/2024. Các doanh nghiệp vi phạm cũng được nêu rõ trong kết luận.
Về mặt kinh tế, kết luận cho thấy tổng số thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác mà các doanh nghiệp còn nợ là hơn 9,3 tỷ đồng. Tính đến thời điểm công bố kết luận, đã có 7/19 doanh nghiệp nộp lại ngân sách Nhà nước hơn 2,3 tỷ đồng qua tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra tỉnh Lai Châu kiến nghị: Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Xây dựng và Cục Thuế tỉnh phải tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể có sai phạm; đồng thời rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quản lý khoáng sản giai đoạn 2019 - 2024.
Sở Nông nghiệp và Môi trường cần hoàn thiện quy trình quản lý khai thác cát, sỏi lòng sông; xác định, phê duyệt khu vực cấm hoặc tạm cấm hoạt động khoáng sản; tăng cường kiểm tra, giám sát. Sở Xây dựng được yêu cầu nâng cao chất lượng thẩm định dự án, kiểm soát chặt việc khai thác đúng thiết kế. Cục Thuế tỉnh phải đôn đốc doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính, phối hợp thu hồi triệt để số tiền còn thiếu. Các doanh nghiệp cần khẩn trương khắc phục vi phạm, hoàn thiện hồ sơ pháp lý, chấp hành nghiêm quy định về môi trường, an toàn lao động.
Kết luận thanh tra số 1753 đã chỉ ra những bất cập trong công tác quản lý khoáng sản tại Lai Châu và trách nhiệm của từng cơ quan, cá nhân; đồng thời kiến nghị các giải pháp khắc phục cụ thể không chỉ góp phần chấn chỉnh công tác quản lý Nhà nước mà còn hướng tới mục tiêu khai thác tài nguyên khoáng sản bền vững, hiệu quả, đúng pháp luật, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.
