Người dân Phổ Thạnh (Đức Phổ, Quảng Ngãi) dựng chướng ngại vật để ngăn xe chở rác về nhà máy. Ảnh: NP

Kết luận thanh tra do ông Trần Ngọc Căng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi ký và được Đại tá Võ Văn Dương, Phó Giám đốc Công an tỉnh kiêm Phó trưởng Đoàn thanh tra công bố cuối tuần qua, đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của lãnh đạo các cấp từ xã lên huyện, tỉnh và chủ đầu tư trong quá trình lập dự án (DA), triển khai, xây dựng nhà máy tại huyện Đức Phổ.

Cụ thể: Vị trí đặt nhà máy vi phạm khoảng cách an toàn đến khu dân cư, thực tế trong phạm vi khoảng cách 500m từ chân hàng rào đến nhà máy đã có dân cư hiện hữu nhưng Cty TNHH Thương mại và Công nghệ môi trường MD (Cty MD) đưa thông tin sai sự thật khi sửa lại đánh giá tác động môi trường (DTM) được phê duyệt trong DA là không có nhà dân.

Sở Xây dựng thẩm định chưa sát trong quá trình tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư, không thẩm định thiết kế cơ sở và thiết kế bản vẽ thi công (phần xây dựng); UBND huyện Đức Phổ và Sở Kế hoạch - Đầu tư không thông báo cụ thể, rõ ràng về trình tự thủ tục thuộc thẩm quyền quản lý cho tỉnh, để Chủ tịch UBND tỉnh ký quyết định dẫn đến nhà máy được đầu tư chưa đúng quy hoạch; chủ đầu tư là Công ty MD không thực hiện việc khảo sát xây dựng, thay đổi kết cấu nhà xưởng khi chưa được thẩm định...

Kết luận thanh tra còn chỉ ra nhiều sai phạm khác như: Quá trình tham mưu của các cơ quan, đơn vị liên quan về vị trí đặt nhà máy chưa rõ ràng, dẫn đến nhà máy đầu tư chưa đúng quy hoạch; việc chấp hành pháp luật về đầu tư, môi trường, đất đai của DA cũng có một số vi phạm.

Việc nhà máy hoạt động gây ô nhiễm môi trường (mùi hôi, khí thải, nước rỉ rác thấm vào mạch nước ngầm) là có hiện tượng, nhưng chưa đủ cơ sở kết luận vì từ ngày 29/7/2018 đến nay, nhà máy đã ngưng hoạt động, không có cơ sở để quan trắc độc lập, khách quan nhằm đánh giá mức độ ô nhiễm về mùi hôi, khí thải...

Quá trình thực hiện DA không hề tham vấn ý kiến cộng đồng dân cư chịu tác động trực tiếp bởi DA. UBND xã Phổ Thạnh cũng không công khai quyết định chủ trương đầu tư, tiến độ DA… khiến dư luận hết sức bức xúc.

Kết luận cũng khẳng định có đến 3/5 nội dung người dân phản ánh về DA là đúng, gồm vị trí đặt nhà máy vi phạm khoảng cách an toàn đến khu dân cư; quá trình thực hiện không tham vấn ý kiến cộng đồng và Bãi chôn lấp đã xử lý của cả huyện Đức Phổ trong khi theo quy hoạch chỉ xử lý rác của 3 xã Phổ Thạnh, Phổ Châu, Phổ Khánh (huyện Đức Phổ) kể từ ngày 25/12/2011.

Về nội dung phản ánh nhà máy tiếp nhận, xử lý rác thải đưa từ TP Quảng Ngãi và huyện Tư Nghĩa về là không đúng, vì các đơn vị này có phương án xử lý rác theo sự chỉ đạo của UBND tỉnh.

Từ kết luận trên, UBND tỉnh Quảng Ngãi đưa ra biện pháp xử lý, gồm: Bổ sung quy hoạch xử lý chất thải rắn đến năm 2020 và huy động nguồn lực thực hiện DA khu liên hợp xử lý chất thải rắn tại huyện Đức Phổ để giải quyết căn bản đối với rác thải sinh hoạt. Trong thời gian chờ đợi, đề nghị người dân xã Phổ Thạnh đồng thuận cho nhà máy được hoạt động nhằm xử lý dứt điểm 22.500m³ rác thải tồn đọng và lượng rác phát sinh hàng ngày của 3 xã Phổ Khánh, Phổ Thạnh, Phổ Châu.

UBND tỉnh sẽ chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của cán bộ, công chức có liên quan đến sai phạm liên quan đến DA, nhất là việc UBND xã Phổ Thạnh xác nhận, báo cáo không đúng khoảng cách an toàn về môi trường. Chỉ đạo chủ đầu tư khắc phục tất cả các vi phạm đã được kết luận...

Phần lớn người dân xã Phổ Thạnh (nơi thực hiện DA) tham dự buổi công bố kết luận đã bày tỏ sự đồng tình. Tuy nhiên, theo người dân, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi nên tìm phương án di dời nhà máy xử lý rác và xây dựng ở một vị trí khác thích hợp hơn.

Đa số người dân đồng tình với kết luận thanh tra DA nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Ảnh: NP

Dự kiến sau khi công bố kết luận, lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Ngãi sẽ tiếp tục tổ chức đối thoại trực tiếp với người dân xã Phổ Thạnh để lắng nghe ý kiến của bà con, từ đó đưa ra những quyết định phù hợp.

Như Báo Thanh tra đã thông tin, từ ngày 29/7/2018, hàng trăm người dân xã Phổ Thạnh đã dùng chướng ngại vật ngăn không cho xe chở rác vào Nhà máy xử lý rác Đức Phổ vì  cho rằng bãi rác gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân; nhà máy đặt sai vị trí, việc xây dựng nhà máy chưa thực hiện tham vấn cộng đồng, bãi rác còn tồn đọng hàng ngàn tấn rác cũ; trước đây, quá trình xử lý gây mùi hôi thối, khói bụi, chưa có bể xử lý nước thải, khiến nước thải chảy ra khe suối đầu nguồn nước gây ô nhiễm...

Trong thời gian này, chính quyền huyện Đức Phổ và UBND tỉnh Quảng Ngãi đã tổ chức nhiều cuộc gặp gỡ, đối thoại với người dân xã Phổ Thạnh; nhưng chưa tìm được hướng giải quyết phù hợp.

Ngày 8/9/2018, UBND tỉnh Quảng Ngãi ra quyết định thành lập Đoàn thanh tra việc chấp hành pháp luật về đầu tư, đất đai, quy hoạch xây dựng và môi trường; việc sử dụng vốn vay ưu đãi đối với Nhà máy xử lý rác thải rắn sinh hoạt MD (xã Phổ Thạnh)... và đã đưa ra các dạng sai phạm nêu trên...

Nguyên Phê