Thanh tra TP HCM khẳng định, quá trình thực hiện dự án đầu tư cải tạo kênh Ba Bò, chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn có nhiều vi phạm... Ảnh: Nam Hà

Hàng loạt vi phạm tại Trung tâm Chống ngập

Đó là những vi phạm nổi bật được Thanh tra TP HCM nêu rõ trong Thông báo kết luận thanh tra số 23/TB-TTTP-P5 ngày 16/3/2023 về thanh tra việc thực hiện dự án đầu tư cải tạo kênh Ba Bò tại phường Bình Chiểu, TP Thủ Đức, TP HCM và phường Bình Hòa, TP Thuận An, tỉnh Bình Dương.

Qua thanh tra, đã xác định: Trung tâm Điều hành Chương trình chống ngập nước TP (tháng 3/2019, sáp nhập và đổi tên thành Trung tâm Quản lý hạ tầng, thuộc Sở Xây dựng, sau đây viết tắt là Trung tâm Chống ngập) đã có nhiều vi phạm. Cụ thể: Trung tâm Chống ngập đã trình hồ sơ điều chỉnh dự án nhưng đánh giá không đúng thực tế mức độ ô nhiễm của nước kênh Ba Bò, bỏ qua các ý kiến góp ý đánh giá của Sở Giao thông vận tải (GTVT) dẫn đến thiết kế áp dụng cho dự án không phù hợp… Do đó, trạm xử lý nước thải vẫn chưa thể vận hành, gây lãng phí, không hiệu quả về kinh tế - xã hội.

Chưa đánh giá đầy đủ cơ sở dữ liệu của dự án trong giai đoạn 5 đến 10 năm, chưa phân tích, đánh giá kỹ phương thức xử lý nguồn nước ô nhiễm kênh Ba Bò theo công nghệ hồ sinh học của hồ sơ thiết kế; không có hệ thống chắn rác, vớt rác, bùn, thu gom rác từ đầu nguồn Bình Dương; chưa tiếp thu đầy đủ ý kiến của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT).

Không bổ sung hoàn chỉnh thiết kế trước khi trình thẩm định và phê duyệt thiết kế kỹ thuật nhằm đảm bảo chất lượng thiết kế, chất lượng thi công công trình, là nguyên nhân chính dẫn đến hệ thống bơm nước cho hồ sinh học mất tác dụng, gây lãng phí khi xây dựng hồ sinh học mà không thực hiện được mục tiêu dự án là xử lý nước thải, cải thiện môi trường, cảnh quan đô thị…

Bên cạnh đó, Thanh tra TP HCM cũng chỉ ra, Trung tâm Chống ngập đã không báo cáo xin phép người có thẩm quyền khi phê duyệt điều chỉnh thiết kế bản vẽ thi công đối với gói thầu xây lắp số 4 “xây dựng mới các cầu qua kênh”; phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công làm thay đổi về quy mô đối với hạng mục hồ sinh học thuộc gói thầu xây lắp số 1 mà không báo cáo người quyết định đầu tư quyết định, là không đúng quy định…

Trung tâm Chống ngập đã lựa chọn Liên danh Công ty Quản lý Khai thác Dịch vụ Thủy lợi và Công ty Cổ phần Tàu Cuốc là đơn vị trúng thầu gói thầu số 1 không đúng theo quy định…

Trong quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn đã có nhiều vi phạm… dẫn đến dự án kéo dài nhiều năm, gây lãng phí và không đạt được mục tiêu xử lý ô nhiễm nước thải và cải thiện môi trường đặt ra từ đầu. Ảnh: Nam Hà

Nhiều đơn vị bị điểm tên liên quan tới vi phạm

Sở GTVT thẩm định hồ sơ điều chỉnh dự án khi còn nhiều thiếu sót, bất cập tại Tờ trình số 70/TTr-SGTVT ngày 11/11/2009; thẩm định, phê duyệt dự án khi chưa phù hợp giữa thiết kế cơ sở với quy hoạch chi tiết xây dựng và các chỉ tiêu quy hoạch đã được chấp thuận đối với công trình xây dựng tại khu vực…

Sở TN&MT đã chấp thuận cho chủ đầu tư thay đổi vị trí bãi đổ không theo phương án đổ bùn và đất đào trong hồ sơ đánh giá tác động môi trường đã được Bộ TN&MT phê duyệt…

Thanh tra TP HCM cũng chỉ ra những vi phạm của các đơn vị tư vấn. Cụ thể, Chi nhánh Công ty Cổ phần Thiết kế và Xây dựng Hà Nội (đơn vị tư vấn điều chỉnh dự án, thiết kế) có sai sót trong việc tư vấn lập hồ sơ điều chỉnh dự án và thiết kế, đánh giá không đúng thực tế mức độ ô nhiễm của nước kênh Ba Bò, thiết kế áp dụng cho dự án không phù hợp, công nghệ xử lý nước thải không đáp ứng được mục tiêu đã đề ra, đồng thời chịu trách nhiệm với chủ đầu tư về hậu quả hệ thống xử lý nước thải hiện nay.

Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Vina Mekong (đơn vị thẩm tra) không kiểm tra, sử dụng kết quả khảo sát ở bước lập dự án để phục vụ cho công tác điều chỉnh, là không phù hợp với các quy chuẩn, tiêu chuẩn tại thời điểm điều chỉnh...

Công ty Tư vấn Xây dựng Công trình Giao thông Công chánh đề xuất đơn vị trúng thầu Liên danh Công ty Quản lý Khai thác Dịch vụ Thủy lợi và Công ty Cổ phần Tàu Cuốc khi không đáp ứng được hồ sơ yêu cầu, là thực hiện không đúng quy định…

Ngoài ra, Thanh tra TP HCM còn chỉ ra hàng loạt công ty khác có vi phạm quản lý chất lượng công trình…

Kết quả giám sát của Chi cục Bảo vệ môi trường thuộc Sở TN&MT TP từ năm 2004, cho thấy chất lượng nước kênh Ba Bò ô nhiễm rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân trong khu vực và hạ lưu sông Sài Gòn. Ảnh: Nam Hà

Không khắc phục được thiệt hại thì chuyển sang cơ quan điều tra

Liên quan tới nội dung kết luận thanh tra, ngày 2/3/2023, Văn phòng UBND TP HCM đã có Thông báo số 127/TB-VP, thể hiện Phó Chủ tịch UBND TP Ngô Minh Châu đã cơ bản thống nhất với những kiến nghị của Chánh Thanh tra TP và chỉ đạo xử lý một số nội dung.

Theo đó, giao Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với tổ chức, cá nhân có thiếu sót, vi phạm; thuê đơn vị tư vấn để xây dựng phương án khắc phục (có phối hợp và nghiên cứu thêm một số giải pháp của ông Nguyễn Ngọc Công - nguyên Giám đốc Trung tâm Chống ngập), lấy ý kiến của các cơ quan chuyên môn có liên quan để đưa dự án vào vận hành theo mục tiêu đã duyệt, chú ý những tồn tại của hệ thống xử lý nước thải của dự án. Trường hợp không khắc phục được thiệt hại thì chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra thụ lý, làm rõ theo quy định.

Tổ chức lập, thẩm định, trình, phê duyệt lại dự toán các gói thầu xây lắp số 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 và nạo vét hồ điều tiết theo đúng quy định, làm cơ sở thực hiện công tác nghiệm thu; thanh, quyết toán công trình… Nhanh chóng lập thủ tục ghi vốn đầu tư của dự án và hoàn trả tạm ứng theo đề nghị của Sở Tài chính để hoàn trả tạm ứng ngân sách đối với phần kinh phí hơn 7,1 tỷ đồng bồi thường, hỗ trợ cho diện tích đất 37.436m² mỏ đất xây dựng hồ sinh học.

Kiểm tra xác định khối lượng đất, bùn nạo vét đã đổ cho Quân đoàn 4 để quyết toán theo dự toán được duyệt theo đúng quy định trên cơ sở UBND TP không thu hồi giá trị đất, bùn đã nạo vét; thu hồi nộp ngân sách số tiền gần 750 triệu đồng do chi sai quy định về xây dựng cơ bản tại các gói thầu số 2, 6 và rà phá bom mìn…