Khu đất D.A Spa Nho hiện vẫn là một bãi đất trống bên đường Tỉnh lộ 702. Ảnh: Báo Ninh Thuận.

D.A Spa nho có tổng diện tích thu hồi là 38,96ha trên địa bàn xã Vĩnh Hải. Quá trình thực hiện thu hồi đất, 36 hộ dân thuộc xã Thanh Hải đã có đơn yêu cầu Nhà nước bồi thường với lý do đất có nguồn gốc ông bà để lại. 270 hộ dân thôn Mỹ Hòa, xã Vĩnh Hải cũng đã làm đơn khiếu nại (KN) yêu cầu Nhà nước bồi thường hoặc giao lại đất để họ sản xuất, vì đất có nguồn gốc do Nhà nước thực hiện chính sách ruộng đất và giao cho Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Mỹ Hòa (sau đó là UBND xã) thực hiện quản lý giao cho các hộ dân. Vì vậy, nếu bồi thường thì phải bồi thường cho 270 hộ dân thôn Mỹ Hòa, xã Vĩnh Hải, không được bồi thường cho các hộ dân xã Thanh Hải.

Theo nguồn gốc và quá trình sử dụng đất được kiểm tra, xác minh, HTX Nông nghiệp Mỹ Hòa được thành lập năm 1979, gồm 4 đội sản xuất. Toàn bộ diện tích 38,96ha đất thuộc D.A Spa nho được đưa vào HTX và giao Đội Sản xuất số 3. Giai đoạn đầu HTX nói chung và Đội Sản xuất số 3 nói riêng làm ăn tập thể. 

Thực hiện theo chủ trương khoán 10, HTX Nông nghiệp Mỹ Hòa lựa chọn các khu vực đất tốt, thuận tiện canh tác để giao khoán đất cho các hộ xã viên theo bình quân nhân khẩu. Riêng vùng đất 38,96ha nói trên không chủ động nước và sử dụng không hiệu quả nên HTX không giao khoán cho hộ viên nào, đất nằm dọc hai bên đường tỉnh lộ 702. 

Phần đất phía Đông đường tỉnh lộ 702, từ khi HTX giải thể và không giao khoán cho các hộ xã viên nào nên UBND xã Vĩnh Hải quản lý cho đến nay. Năm 1998, UBND xã Vĩnh Hải giao cho Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên rừng khô hạn Núi Chúa 27,6ha để trồng rừng chắn cát. Tại thời điểm nhận bàn giao, đây là đất bãi cát hoang, không có hộ gia đình, cá nhân nào canh tác, sản xuất. Trên đất có một số ngôi mộ của thân nhân các hộ dân, đã được chôn cất từ trước năm 1979. Năm 2006, khi đo đạc thành lập bản đồ địa chính và ghi sổ mục kê cấp có thẩm quyền đã xác định khu đất do UBND xã quản lý gồm phần đất thửa số 52, tờ bản đồ số 34. 

Phần đất phía Tây tỉnh lộ 702, từ khi đưa đất vào HTX đến khi giải thể, HTX không giao khoán cho hộ xã viên nào để sản xuất. Tuy nhiên, có một số hộ canh tác nhưng do không có hiệu quả nên sau đó cũng bỏ hoang. Năm 2006, khi đo đạc thành lập bản đồ địa chính và ghi sổ mục kê, cấp có thẩm quyền đã xác định khu đất do UBND xã quản lý, chưa giao cho hộ gia đình, cá nhân.

Căn cứ kết quả xác định nguồn gốc đất, quá trình quản lý sử dụng đất cho thấy, không có căn cứ giải quyết việc 36 hộ dân xã Thanh Hải đòi lại đất cũ và 270 hộ xã Vĩnh Hải đề nghị giao lại đất để các hộ dân sử dụng.

Khi phát sinh KN của 4 hộ có tài sản trên đất, Chủ tịch UBND huyện Ninh Hải, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan tham mưu thực hiện thụ lý thẩm tra, xác minh và ban hành giải quyết KN theo đúng thẩm quyền và trình tự, thủ tục giải quyết KN. Nội dung giải quyết đảm bảo đúng các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi. 

Sau khi phát sinh kiến nghị của 32 hộ dân xã Thanh Hải, UBND huyện cũng đã thành lập đoàn thẩm tra, xác minh. Đồng thời, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) xác định nguồn gốc đất, kiểm tra thực địa và Thanh tra tỉnh kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ vụ việc. Kết quả, cả 3 cơ quan đều thống nhất về nguồn gốc và quá trình quản lý sử dụng đất, qua đó kết luận các hộ dân có đơn kiến nghị không đủ điều kiện bồi thường, hỗ trợ về đất. Việc thành lập hồ sơ hỗ trợ khó khăn cho 17 hộ gia đình, cá nhân của Ban Quản lý các D.A giao thông tỉnh và thẩm định của Sở TN-MT là chưa thực hiện đúng theo trình tự, thủ tục quy định.

Đoàn thanh tra kiến nghị giữ nguyên quyết định giải quyết KN lần đầu của UBND huyện Ninh Hải và các quyết định giải quyết lần 2 của Chủ tịch UBND tỉnh đối với các hộ ông Khoa, ông Lương, ông Năm và ông Tài; không chấp thuận nội dung yêu cầu kiến nghị của 36 hộ dân xã Thanh Hải và 270 hộ dân xã Vĩnh Hải về bồi thường, hỗ trợ về đất và các khoản hộ trợ khác hoặc giao lại quyền sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện D.A Spa nho; hủy Quyết định 1517 ngày 29/7/2013 của Chủ tịch UBND tỉnh về phê duyệt hỗ trợ khó khăn cho 17 hộ gia đình, cá nhân thuộc D.A thành phần đường Vĩnh Huy - Ninh Chữ; Sở TN-MT, Sở Giao thông Vận tải và Ban Quản lý các D.A giao thông tỉnh nghiêm túc rút kinh nghiệm trong quá trình tham mưu triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao, chưa đúng quy trình theo chỉ đạo của UBND tỉnh.

Thái Hải