Bộ GTVT phát hiện nhiều sai phạm tại D.A BOT cầu Đồng Nai. Ảnh: Cảnh Nhật

Chưa tuân thủ Luật Đấu thầu

D.A xây dựng cầu Đồng Nai và tuyến 2 đầu cầu theo hình thức BOT gồm các hạng mục: Nút giao thông Tân Vạn, cầu Đồng Nai mới, nút giao thông Vũng Tàu, nâng cấp cầu Đồng Nai cũ và đường gom kết nối vào D.A.

Theo kết luận thanh tra, D.A có tổng mức đầu tư được phê duyệt cao hơn tổng mức đầu tư bước đầu lập đề xuất D.A khi chưa có ý kiến thỏa thuận của Cục Đường bộ Việt Nam. Do đó, khi ký hợp đồng D.A, tổng mức đầu tư phải điều chỉnh giảm hơn 127 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt.

Nhà đầu tư thành lập doanh nghiệp D.A là Công ty Cổ phần Đầu tư & Xây dựng cầu Đồng Nai, đến nay đã thay đổi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh 3 lần, các lần thay đổi chủ yếu là thay đổi các cổ đông góp vốn. Tuy nhiên, nhà đầu tư không báo cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về việc thay đổi cổ đông theo quy định.

Mặc dù doanh nghiệp D.A được thành lập để thực hiện D.A nhưng công tác hạch toán kế toán và quản lý tài chính được tổ chức tập trung tại Tổng Công ty Xây dựng số 1. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc kiểm tra, kiểm soát và minh bạch thông tin, tách bạch chi phí.

Theo giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp điều chỉnh lần 3, ngày 24/6/2015, nhà đầu tư phải góp 461 tỷ đồng vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, số tiền được góp là 365 tỷ đồng (trong đó Tổng Công ty Xây dựng số 1 góp được 247,035 tỷ đồng; các cổ đông khác gồm 16 tổ chức và một số cán bộ, công nhân viên của công ty góp 117,965 tỷ đồng). Như vậy, còn thiếu so với vốn điều lệ đã đăng ký là 96 tỷ đồng và chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 5 Nghị định số 108 của Chính phủ.

Theo Bộ GTVT, công tác lựa chọn nhà thầu thực hiện D.A của nhà đầu tư chưa tuân thủ theo quy định của Luật Đấu thầu và các nghị định hướng dẫn. Kế hoạch đấu thầu chưa hợp lý, chia nhiều gói thầu quá nhỏ; áp dụng hình thức chỉ định thầu hoặc tự thực hiện để lựa chọn nhà thầu nhưng hồ sơ yêu cầu sơ sài, không phù hợp với hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; một số gói thầu xây lắp lựa chọn nhà thầu thi công khi chưa có hồ sơ thiết kế và dự toán được duyệt.

Bên cạnh đó, năng lực, kinh nghiệm của một số nhà thầu được lựa chọn chưa phù hợp với yêu cầu của D.A, quy định của pháp luật. Cụ thể: Nhà thầu thẩm tra D.A là Công ty TNHH Tư vấn thiết kế xây dựng giao thông Trường Thịnh không có tài liệu chứng minh năng lực kinh nghiệm đã thẩm tra D.A tương tự; Công ty Huy Thục, Công ty Việt Hưng, Công ty Cổ phần Xây dựng 14 chưa tham gia thi công công trình cấp II hoặc 2 công trình cấp III tương tự; Chỉ huy Trưởng Hà Đông Bắc - Công ty Huy Thục chưa tham gia chỉ huy trưởng công trình cấp II hoặc 2 công trình cấp III cùng loại…

Sử dụng thầu phụ không phù hợp

Cũng theo Bộ GTVT, công tác quản lý thi công, nghiệm thu còn tồn tại, làm ảnh hướng đến chất lượng, giá trị D.A. Tại gói thầu thi công, sửa chữa cầu Đồng Nai cũ, hồ sơ biện pháp thi công thay đổi so với hồ sơ đề xuất nhưng thiếu chấp thuận của chủ đầu tư; sử dụng nhà thầu phụ cho hạng mục cào bóc bê tông nhựa không phù hợp với hồ sơ đề xuất khi chưa được sự chấp thuận của chủ đầu tư; áp dụng giá vận dụng theo hồ sơ đề xuất để thanh toán một số công việc là không đủ căn cứ, chỉ sử dụng báo giá của 1 nhà cung cấp là không đúng quy định.

Tại gói thầu thi công trạm thu phí và nhà điều hành trung tâm không lập hệ thống quản lý chất lượng theo hồ sơ đề xuất; hồ sơ biện pháp thi công không được tư vấn giám sát, chủ đầu tư phê duyệt; sử dụng nhà thầu phụ khi chưa được chủ đầu tư chấp thuận; một số đơn giá thanh toán lấy theo giá tạm tính là không có cơ sở…

Việc quản lý thực hiện hợp đồng xây dựng của nhà đầu tư đối với các nhà thầu tham gia dự án còn nhiều tồn tại. Trong đó, nhiều hợp đồng hạng mục công trình thực hiện trải dài qua các giai đoạn triển khai D.A nên bị chồng lấn khối lượng thanh toán.

Đáng chú ý, hầu hết trong các hợp đồng cho ứng từ 30%, 50% đến 60 - 70%, đến nay có nhà thầu đã bàn giao công trình nhưng chưa thu hồi được hết tạm ứng (Công ty Việt Hưng nợ gần 12 tỷ đồng, Công ty Việt Hòa nợ 5,7 tỷ đồng, Công ty Mê Kông nợ 6,648 tỷ đồng); một số gói thầu tạm ứng nhưng không thi công trong thời gian dài do không giải phóng mặt bằng được, chậm từ 8 - 12 tháng.

Thanh tra Bộ GTVT đề nghị không quyết toán chi phí lãi vay vào chi phí D.A đối với các khoản tạm ứng vượt quy định, các khoản tạm ứng không thu hồi theo quy định.

Kết luận thanh tra chỉ rõ: Những tồn tại trong thực hiện D.A đã nêu trong kết luận thanh tra thuộc trách nhiệm của nhà đầu tư là Tổng Công ty Xây dựng số 1, doanh nghiệp D.A và các nhà thầu tham gia thực hiện D.A.

Bộ GTVT yêu cầu Ban PPP, Vụ Tài chính, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông, Ban Quản lý D.A 7 khẩn trương rà soát những tồn tại, rút kinh nghiệm và sớm khắc phục những tồn tại nêu trong kết luận thanh tra. Đặc biệt, Ban PPP phải rà soát lại những phương án tài chính nêu ở phần “phương án tài chính trong hợp đồng BOT” khi điều chỉnh hợp đồng và chịu trách nhiệm về sự phù hợp của phương án tài chính D.A.

Đối với nhà đầu tư, doanh nghiệp D.A, Bộ GTVT yêu cầu chỉ đạo, phối hợp với các đơn vị tư vấn, nhà thầu thi công khắc phục những tồn tại và thực hiện các kiến nghị được nêu trong kết luận thanh tra; theo dõi, xử lý triệt để những đoạn hằn lún vệt bánh xe; đồng thời tiến hành giảm trừ 16,696 tỷ đồng khi quyết toán D.A hoàn thành.

Cảnh Nhật