Trụ sở làm việc của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Mường Tè. Ảnh: Bùi Bình

Những sai phạm nổi bật

Trong giai đoạn 2022-2023, UBND huyện Mường Tè đã ban hành 26 quyết định thu hồi đất và 31 quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho 24 dự án với tổng diện tích đất thu hồi đạt 223,09 ha và tổng mức phê duyệt phương án hơn 63 tỷ đồng.

Tuy nhiên, qua kiểm tra thực địa và hồ sơ, thanh tra đã phát hiện: Một số dự án thu hồi đất được ban hành mà chưa có văn bản chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền theo Luật Đất đai năm 2013. Cụ thể, có 7 dự án thu hồi đất vượt diện tích kế hoạch (6,44 ha) đã được phê duyệt.

Tất cả 31 phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư không xác định được diện tích đất nông nghiệp hiện có của các hộ bị thu hồi. Hơn nữa, 30/31 phương án không thực hiện chính sách thưởng di chuyển đúng tiến độ, kèm theo sai sót trong chi phí như nghiệm thu, thanh toán chi phí đo đạc vượt diện tích đất thu hồi và chi cho cán bộ vượt số ngày theo quy định, dẫn đến tổng số tiền sai phạm lên đến hàng chục triệu đồng.

Về chuyển mục đích sử dụng đất và đấu giá quyền sử dụng đất, UBND huyện Mường Tè đã chuyển mục đích sử dụng đất cho 1.006,7 m² qua các năm 2022 và 2023. Tuy nhiên, hồ sơ của 11 trường hợp kiểm tra cho thấy quy trình hành chính chưa được đảm bảo thời hạn theo quy định.

Mặc dù đã tổ chức 4 cuộc đấu giá, việc bàn giao đất trên thực địa trước khi được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã vi phạm Thông tư liên tịch số 14/2015/TTLT-BTNMT-BTP. Công tác quản lý, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí đấu giá cũng gặp nhiều sai sót: Tổng dự toán giao thực hiện hơn 260 triệu đồng nhưng chỉ thực hiện được hơn 228 triệu đồng, kèm theo khoản chi không đúng quy định trị giá 4,6 triệu đồng.

Ngoài ra, qua kiểm tra 184 dự án đầu tư công, Thanh tra tỉnh nhận thấy, có tới 93 dự án (50,5%) chưa lập báo cáo quyết toán, 146 dự án chậm lập báo cáo với thời gian trễ từ dưới 6 tháng đến trên 5 năm. Sai sót về hồ sơ, tính chi phí thẩm định, báo cáo kinh tế kỹ thuật, tư vấn, điều chỉnh hợp đồng, cước vận chuyển và khối lượng hạng mục đã gây sai số hơn 1,7 tỷ đồng. Thực tế thi công của 7/12 công trình nghiệm thu thanh toán sai khối lượng với số tiền hơn 69 triệu đồng.

Nhiều dự án vi phạm quy định về đăng tải kế hoạch lựa chọn nhà thầu hoặc tổ chức lựa chọn, vi phạm Điều 8 và Điều 22 của Luật Đấu thầu năm 2013.

Trong quản lý hoạt động khoáng sản, mặc dù UBND huyện Mường Tè đã ban hành văn bản chỉ đạo kiểm tra và tuyên truyền pháp luật, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Người dân vẫn khai thác khoáng sản trái phép, với 6 cá nhân bị xử phạt hành chính với tổng số tiền 246 triệu đồng nhưng chỉ nộp ngân sách được hơn 124 triệu đồng (khoảng 50,6% số tiền phạt). Đồng thời, 4 vụ việc khai thác, thăm dò khoáng sản trái phép chưa được xử lý triệt để cùng với những bất cập trong công tác bảo vệ và thanh quyết toán nguồn kinh phí giao.

Nguyên nhân và trách nhiệm

Theo kết luận thanh tra, nguyên nhân dẫn đến các sai phạm trên bao gồm: Chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nhiều xã, dẫn đến việc thực hiện không đúng kế hoạch đã được phê duyệt. Sự phân công, bố trí lãnh đạo và cán bộ không phù hợp với chuyên môn, nhiều phòng ban kiêm nhiệm quá nhiều việc, năng lực quản lý đầu tư của một số chủ đầu tư và UBND cấp xã còn hạn chế. Hồ sơ dự án chưa được lưu trữ một cách khoa học, dẫn đến thất lạc và chậm trễ trong việc lập, nộp báo cáo quyết toán.

Tổng số kiến nghị xử lý về kinh tế của thanh tra lên đến hơn 1,9 tỷ đồng, trong đó có số tiền cần thu hồi nộp ngân sách Nhà nước hơn 1,7 tỷ đồng và giảm trừ qua thanh toán, quyết toán hơn 200 triệu đồng.

Trách nhiệm chỉ đạo, điều hành được xác định chủ yếu thuộc về UBND huyện Mường Tè, bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch phụ trách lĩnh vực liên quan. Các phòng, ban chuyên môn như Trung tâm phát triển quỹ đất, Ban Quản lý công trình dự án phát triển kinh tế - xã hội, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Tài chính, Phòng Kinh tế - Hạ tầng, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phòng Giáo dục cũng đều có liên quan.

Bên cạnh đó, còn có trách nhiệm của UBND xã, thị trấn như Thu Lũm, Ka Lăng, Tá Bạ, Mường Tè, Mù Cả, Pa Ủ, Tà Tổng, Nậm Khao, Bum Nưa, Pa Vệ Sủ, Bum Tở, Can Hồ và Vàng San.

Thanh tra tỉnh Lai Châu yêu cầu Chủ tịch UBND huyện Mường Tè cần: Tổ chức rà soát, kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan đến sai phạm trong công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, chuyển mục đích sử dụng đất, đấu giá quyền sử dụng đất, quản lý khoáng sản và quyết toán dự án. Xem xét xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, thu hồi nộp ngân sách số tiền vi phạm hơn 1,7 tỷ đồng và giảm trừ qua thanh toán, quyết toán số tiền hơn 200 triệu đồng. Nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát việc sử dụng và thanh quyết toán các nguồn kinh phí được giao. UBND huyện cần chỉ đạo các phòng ban chuyên môn phối hợp rà soát, điều chỉnh các dự án thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất để đảm bảo đúng thực tế; đồng thời, cải tổ, kiện toàn đội ngũ cán bộ, chuyên viên chuyên môn nhằm nâng cao năng lực quản lý và xử lý hồ sơ dự án.

Kết luận thanh tra số 1317 tại huyện Mường Tè đã làm sáng tỏ hàng loạt sai phạm nghiêm trọng trong công tác quản lý đất đai, đầu tư công và khoáng sản. Với tổng số vi phạm kinh tế vượt hơn 1,9 tỷ đồng, trách nhiệm chủ yếu được xác định thuộc về UBND huyện Mường Tè cùng với những chậm trễ, sai sót từ các phòng ban chuyên môn và UBND các xã, thị trấn liên quan. Những kiến nghị xử lý được đưa ra nhằm khắc phục triệt để các bất cập, đảm bảo thực hiện đúng quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên và đầu tư công.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin về việc thực hiện kết luận thanh tra.