Phần đất Tịnh xá Ngọc Kỳ tranh chấp với hộ ông Nguyễn Hòe có diện tích 373m2, loại đất thổ cư, thuộc thửa số 57, tờ bản đồ số 10, phường An Xuân, TP Tam Kỳ. Diện tích này có nguồn gốc là của ông Trần Tuyên đứng quyền nghiệp chủ, có số hiệu 181, diện tích 9 sào 7 thước, tại xứ đồng Hóc La, tổng Chiên Đàn, huyện Tam Kỳ, do chính quyền chế độ cũ cấp ngày 19/12 năm Bảo Đại thứ 13. 

Trước năm 1954, thực hiện chủ trương tiêu thổ kháng chiến, gia đình ông Tuyên cũng như các gia đình khác trong vùng đi tản cư. 

Sau năm 1954, gia đình ông Tuyên hồi cư về địa phương nhưng không ở lại phần đất này mà đi nơi khác sinh sống. 

Theo ông Trần Anh Tuấn (con trai ông Tuyên), khi về đó thì những hộ hồi cư trước đã làm nhà trên đất vườn của gia đình, trong đó có con cháu của Tộc Trần như hộ ông Nguyễn Hương cha ông Hòe, Trần Bình… 

Ngày 7/8/1961, đại diện 2 bên gia tộc nội, ngoại Tộc Trần lập Giấy cúng đoạn cho Tịnh xá toàn bộ thửa đất theo tấm Fiche tạm số 181 nêu trên để xây cất ngôi Tịnh xá, trong đó có nhà đất của ông Nguyễn Hương đang sử dụng ở trên, tại thời điểm này Tịnh xá không có tranh chấp, khiếu nại gì.

Tịnh xá dựng nhà tạm bằng tranh tre để thờ tượng Phật, đến năm 1984 thì làm nhà cấp 4 lợp tôn, sử dụng đến năm 1998 thì xây dựng chính điện và các công trình như hiện nay.

Phần đất của gia đình ông Hòe đang sử dụng có nguồn gốc do cha ông Hòe là ông Nguyễn Hương sử dụng từ năm 1954. 

Năm 1954, gia đình ông hồi cư về quê, cha ông có xin Tộc Trần một phần đất vườn không rõ diện tích của ông Trần Tuyên để cất nhà ở và được ông Tuyên đồng ý. Khi cho đất có làm giấy viết tay được Ủy ban Kháng chiến chống Pháp xác nhận, nhưng bị thất lạc trong trận lụt năm 1964. Sau khi được cho đất, gia đình ông Hương đã làm nhà tranh tre nền đất 3 gian và một số công trình phụ để ở, trong quá trình sử dụng có sửa chữa và ở ổn định đến nay.

Đối với đất có giếng nước, trước 1975, Tịnh xá đào giếng lấy nước phục vụ sinh hoạt cho Tịnh xá và chung cho các hộ trong khu vực. Khoảng đến năm 1998, Tịnh xá xây dựng tường bao phía ngoài và để lại cho gia đình ông Hòe sử dụng riêng. Trên bản đồ đo đạc năm 1999 đã thể hiện diện tích này nằm trong thửa đất gia đình ông Hòe đang sử dụng. 

Theo hồ sơ quản lý đất đai theo Chỉ thị số 299/TTg và Nghị định 60/CP đã thể hiện rõ diện tích đất của ông Hòe đang sử dụng và diện tích đất của Tịnh xá là 2 thửa riêng, đăng ký 2 chủ SDĐ riêng biệt. Trong quá trình sử dụng, ông Hòe thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước và đã có tường bao phân cách được Tịnh xá xây từ năm 1989.

Tranh chấp quyền SDĐ phát sinh từ năm 1996 khi Tịnh xá kê khai vào Tờ khai SDĐ có tổng diện tích đang quản lý, sử dụng 5.247,7m2, trong đó có 1.165m2 đất đang bị chiếm dụng, được UBND phường xác nhận, kèm theo sơ đồ khu đất do cán bộ địa chính phường đo vẽ, trong đó thể hiện đất của ông Hòe là đất của Tịnh xá bị chiếm dụng.

Ngày 10/1/2008, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam có Quyết định 143 về việc giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ ông Nguyễn Hòe với Tịnh xá, cho phép hộ ông Hòe được tiếp tục SDĐ đối với diện tích 373m2. 

Tịnh xá không đồng ý, có đơn khiếu nại.

Theo xác minh của Bộ TN&MT, gia đình ông Nguyễn Hòe đã đến ở khu đất này trước khi Tộc Trần cúng đoạn cho Tịnh xá. Sau khi được cúng đoạn, Tịnh xá không có ý kiến gì đối với việc SDĐ của gia đình ông Hòe cho đến khi tranh chấp. Năm 1961, Tịnh xá được Tộc Trần hiến đất vườn theo tấm Fiche tạm số hiệu 181, có xác nhận của chế độ cũ. Từ khi được cúng đoạn, Tịnh xá chưa bao giờ sử dụng và chưa xác lập quyền quản lý, sử dụng đối với diện tích đất gia đình ông Hòe đang sử dụng. Năm 1983, ông Hương chết, diện tích đất trên để lại cho ông Hòe tiếp tục sử dụng ổn định từ trước cho đến nay.

Căn cứ vào Điều 19 Hiến pháp 1980, Điều 117, 18 Hiến pháp 1992; Điều 1, 2 Luật Đất đai năm 1993 và Điều 10 Luật Đất đai 2003 thì việc Tịnh xá tranh chấp đòi lại diện tích đất hộ ông Hòe đang sử dụng có nguồn gốc đất của Tộc Trần cúng đoạn cho Tịnh xá là không có căn cứ pháp lý để giải quyết. Quyết định số 143 của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam về việc giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ ông Hòe và Tịnh xá là phù hợp với quy định của pháp luật. 

Bộ TN&MT quyết định không công nhận việc đòi quyền SDĐ của Tịnh xá đối với diện tích đất 373m2 đất thuộc thửa số 57, tờ bản đồ số 10, phường An Xuân, TP Tam Kỳ hiện gia đình ông Hòa đang sử dụng làm nhà ở; công nhận cho hộ ông Hòe được tiếp tục sử dụng diện tích 373m2 đất nêu trên.

Bảo Anh