Ảnh minh họa: Internet

Tài chính mất cân đối, sản xuất kinh doanh không hiệu quả

Theo Thông báo kết luận, từ sau khi thành lập (2005) trong điều kiện vốn rất khó khăn, Công ty TNHH MTV Cà phê Đắk Nông có nhiều cố gắng tích cực trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, chỉ số nợ phải trả/tổng nguồn vốn rất cao, năm 2010 là 0,91; năm 2013 là 0,82; 2014 là 0,81; chỉ số về vốn chủ sở hữu/tổng nguồn vốn rất thấp, từ 0,09 năm 2010 đến năm 2013 là 0,18. Như vậy, nguồn vốn tại Công ty chủ yếu lệ thuộc vào các chủ nợ do nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số nguồn vốn.

Nợ phải trả dài hạn/tổng số nợ phải trả năm 2010 là 0,6, năm 2013 là 0,5. 

Đến ngày 31/12/2010, Công ty còn nợ Tổng Công ty Cà phê Việt Nam 5,429 tỷ đồng gốc, Tổng Công ty vay Công ty là trên 2 tỷ đồng, việc Tổng Công ty vay của Công ty là không đúng và không phù hợp với thực tế của Công ty đang thiếu vốn để sản xuất kinh doanh. Xử lý nợ khó đòi là trên 9,9 tỷ đồng không đúng thẩm quyền, chưa đủ hồ sơ xử lý nợ theo quy định.

Về tình hình tài chính, tuy đã có những chuyển biến tích cực so với khi sát nhập, nhưng không lành mạnh, mất cân đối, còn nhiều rủi ro như: Việc tồn tại về tài sản khi nhận giao đến thời điểm thanh tra vượt quá khả năng giải quyết của Công ty; nguồn vốn sản xuất kinh doanh chủ yếu phụ thuộc vào chủ nợ, khả năng thanh toán yếu; tỷ suất lợi nhuận ròng/doanh thu tăng trong năm 2010 đến 2011 nhưng giảm từ 2011 đến 2013 cho thấy hoạt động của Công ty ở trong tình trạng không hiệu quả; tỷ suất tổng nợ phải trả/nguồn vốn chủ sở hữu có sự biến động từ năm 2011 đến 2012, giảm khoảng 50%, giai đoạn 2010 đến 2013 bình quân tỷ lệ nợ phải trả cao hơn 5,6 lần so với nguồn vốn chủ sở hữu. 

Công ty đang mất cân đối tài chính, vốn phục vụ sản xuất kinh doanh phụ thuộc vào nguồn vốn vay và nợ phải trả, nên việc lãi vay phải trả lớn dẫn đến mất khả năng trả nợ; tài sản của Công ty không đủ để bù đắp các khoản phải trả; lợi nhuận ròng ở mức khoảng 1,45 lần chi phí lãi nên sau khi đã chi trả lãi vay, số lợi nhuận ròng còn lại không đủ để bù đắp các khoản lỗ lũy kế, dẫn đến không có nguồn vốn để tái đầu tư, phát triển và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Buông lỏng quản lý giao khoán đất

Đến thời điểm thanh tra, Công ty chưa có Quy hoạch sử dụng đất chi tiết được UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt. 

Tổng Công ty chưa có văn bản chấp thuận phươn án Quy hoạch sử dụng đất (SDĐ) chi tiết, chưa chỉ đạo kiểm tra, đôn đốc Công ty xây dựng Quy hoạch SDĐ chi tiết trình UBND tỉnh phê duyệt.

Việc bàn giao tài sản về địa phương quản lý kéo dài, chưa dứt điểm; bàn giao 744,9 ha đất về cho UBND huyện Tuy Đức, nhưng huyện chỉ mới cấp giấy chứng nhận quyền SDĐ cho 15 hộ, còn lại huyện không quản lý được hết từ năm 2008 đến nay; một số diện tích đất sử dụng sai mục đích, làm nhà ở, vườn ở; người nhận khoán đất tự chuyển nhượng, chuyển đổi cây trồng đan xen, phá bỏ cây trồng chính để chuyển sang loại cây mới. Đất được giao quản lý sử dụng không hiệu quả nên phải thu hồi về địa phương chiếm tỷ lệ lớn. 

Việc Công ty tạm ứng tiền cho cán bộ đi mua đất và việc bố trí đất Trụ sở cơ quan làm nhà ở cho cán bộ là không đúng quy định.

Trong quản lý rừng và đất đai, Công ty đã để cho người dân tàn phá hàng ngàn ha rừng tự nhiên và chiếm dụng đất để sản xuất nông nghiệp.

Việc giao khoán đất canh tác cà phê cho người dân cũng không được Công ty thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Hàng trăm hộ dân mặc dù được Công ty giao đất để sản xuất cà phê, nhưng lại không có hợp đồng giao khoán. Tỷ lệ thu phần trăm sản phẩm sau khi giao khoán đất đối với các hộ dân cũng không được Công ty tính toán một cách hợp lý, dẫn đến việc thất thu sản phẩm hàng năm. 

Trong quá trình giao khoán đất nông nghiệp, Công ty đã buông lỏng quản lý, để cho hơn 200 hộ dân chiếm dụng đất để làm đất ở. Nhiều hộ dân cũng không tuân thủ quy trình canh tác, sản xuất cà phê theo như quy định do Tổng Công ty Cà phê Việt Nam đưa ra, dẫn đến năng suất, sản lượng không đạt yêu cầu, nhưng Công ty cũng không có biện pháp xử lý, khắc phục…

Đặc biệt, trong phương án khoán đất tại các đơn vị trực thuộc Công ty còn bất hợp lý. 

Tại Xí nghiệp TMDV có 3,6 ha nhà xưởng và thiết bị chế biến không sử dụng, gây lãng phí; 24,7 ha cà phê vối hết thời kỳ kiến thiết cơ bản chưa chuyển sang khóa kinh doanh; 2,3 ha đất bị lấn chiếm chưa có giải pháp xử lý; 20 ha giao khoán 25 năm thu tiền 1 lần không đúng...

Tại 2 đội sản xuất trực thuộc Công ty chi khoán 358,6 ha/503,5ha, việc giao khoán cà phê có khoán chưa đúng, giao khoán 156 đất cao su còn chậm, còn thiếu quy định cập nhật...

Tại Nông trường Đắk Ngo, việc giao khoán 58,8 ha Công ty và người nhận khoán cùng đầu tư không rõ ràng, thiếu cơ sở; 28 ha cà phê kiến thiết cơ bản không có dự án đầu tư, chưa báo cáo Tổng Công ty; thanh lý vườn cà phê cũ để có mặt bằng thực hiện dự án chưa được Tổng Công ty phê duyệt. 

Xử lý việc lấn chiếm, SDĐ sai mục đích theo quy định

Thanh tra Chính phủ kiến nghị thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chỉ đạo kiểm tra, đôn đốc Tổng Công ty Cà phê Việt Nam, Công ty TNHH MTV Cà phê Đắk Nông tiếp tục thực hiện công tác sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của Công ty; kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của các cá nhân, tập thể; rà soát và thực hiện các biện pháp xử lý dứt điểm các tồn đọng kéo dài trong thanh toán nợ của Công ty. 

Kiểm tra, xác định rõ trách nhiệm và kiến nghị các cơ quan có liên quan biện pháp xử lý các tồn tại và các khoản nợ vay để chủ đầu tư đối với các dự án đã thực hiện từ trước khi thành lập Công ty (2005); chấn chỉnh công tác quản lý, SDĐ; rà soát, khắc phục, chẩn chỉnh các sai phạm, thiếu sót trong khoán đất, phê duyệt phương án giáo khoán đất 

Bộ Tài chính chỉ đạo, kiểm tra việc thưc hiện xử lý vốn vay ODA; kiểm tra rà soát, đánh giá việc cho vay và hiệu quả quản lý, sử dụng vốn AFD để chăm, trồng, chế biền cà phê chè.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng kiểm tra rà soát việc đối chiếu, thanh toán nợ của Công ty, có giải pháp xử lý dứt điểm nợ cho Công ty trong điều kiện đầu tư trong nông nghiêp trên địa bàn không thuận lợi, nhiều rủi ro.

UBND tỉnh Đắk Nông tiếp tục giải quyết các kiến nghị của công dân; tổ chức kiểm tra rà soát để quản lý, sử dụng triệt để diện tích đất UBND tỉnh đã thu hồi giao cho Công ty giao địa phương quản lý, sử dụng; xử lý theo quy định của pháp luật về việc lấn chiếm, SDĐ sai mục đích và các hành vi vi phạm pháp luật đất đai. 

Chỉ đạo rà soát, phối hợp giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại phức tạp kéo dài trên địa bàn Đắk Ngo, Tuy Đức theo thẩm quyền; giao UBND huyên Tuy Đức, Đắk Song, Đắk Rlấp và các cơ quan chức năng phối hợp với Tổng Công ty, Công ty là soát, lập quy hoạch SDĐ trình cơ quan thẩm quyền phê duyệt...

Bảo Anh