Thanh tra tỉnh Gia Lai chỉ ra hàng loạt sai phạm tại các công ty TNHH MTV lâm nghiệp. Ảnh: Vũ Linh

Các công ty TNHH MTV lâm nghiệp: Sơ Pai, Lơ Ku, Hà Nừng và Đak Roong là doanh nghiệp Nhà nước thuộc UBND tỉnh Gia Lai, được UBND tỉnh phê duyệt đề án sắp xếp, đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động theo nghị định của Chính phủ. Toàn bộ diện tích đất, rừng được UBND tỉnh giao quản lý, bảo vệ và phát triển rừng của 4 công ty nằm trên địa bàn của huyện Kbang.

Qua thanh tra, Thanh tra tỉnh Gia Lai phát hiện công tác đo đạc, lập bản đồ địa chính, việc quản lý đất đai, quản lý bảo vệ, phát triển rừng của các công ty trên còn có nhiều sai phạm.

Đối với công tác đo đạc, lập bản đồ giao đất, nghiệm thu kết quả thực hiện đo đạc, lập bản đồ địa chính, mặc dù đã có đủ kinh phí hơn 16 tỷ đồng và đã nghiệm thu, thanh toán với số tiền hơn 15 tỷ đồng để tổ chức việc lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất; đo đạc, lập bản đồ địa chính; giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 4 công ty lâm nghiệp nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) đã trình UBND tỉnh phê duyệt thiết kế kỹ thuật - dự toán không đúng theo hướng dẫn của Bộ TNMT.

Kết quả đo đạc, lập bản đồ địa chính theo Quyết định 193 không xác định được diện tích đất có rừng, đất trống, đất khoanh nuôi rừng tự nhiên, dẫn đến không xác định được chi tiết từng loại đất (đất có rừng, đất trống, đất khoanh nuôi rừng tự nhiên). Vì vậy, hiện nay không có cơ sở để xác định từ khi đo đạc theo Quyết định 193 đến nay đã mất bao nhiêu rừng tự nhiên, rừng trồng, đất trống bị lấn chiếm và các nguyên nhân.

Mặt khác, trong quá trình thực hiện đo đạc, đơn vị thi công và công ty xác định chưa đúng chủ quản lý, chưa đánh giá đúng loại đất theo hiện trạng, dẫn đến không đủ cơ sở để xây dựng và thẩm định phương án sử dụng đất. Như vậy, việc lập thiết kế - dự toán chưa đúng thông tư hướng dẫn, thiếu trách nhiệm trong việc thi công dẫn đến kết quả đo đạc không đạt được mục tiêu đề ra, gây lãng phí ngân sách Nhà nước.

Đối với việc xây dựng, thẩm định phương án sử dụng đất, tham mưu giao tin đất, cho thuê đất, do kết quả đo đạc, lập bản đồ địa chính theo Quyết định 193 không xác định được diện tích đất có rừng, đất trống, đất khoanh nuôi rừng tự nhiên. Dẫn đến không xác định được chi tiết từng loại đất (đất có rừng, đất trống, đất khoanh nuôi rừng tự nhiên) nên các công ty lâm nghiệp phải vận dụng số liệu của các hồ sơ trước đây (quy hoạch 3 loại rừng theo Quyết định số 53/QĐ-UBND năm 2008, kết quả kiểm kê rừng năm 2014) để xác định đất có rừng tự nhiên và được Sở TNMT thẩm định trình UBND tỉnh phê duyệt phương án sử dụng đất, quyết định giao đất, cho thuê đất.

Các công ty báo cáo không trung thực số liệu về đất, rừng theo hiện trạng quản lý, Sở TNMT và các sở, ngành có liên quan đã thiếu trách nhiệm trong công tác thẩm định dẫn đến việc tham mưu UBND tỉnh phê duyệt phương án sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất không đúng với hiện trạng sử dụng đất. Thanh tra tỉnh Gia Lai chỉ rõ, trách nhiệm thuộc Sở TNMT, các công ty lâm nghiệp, các đơn vị liên quan đến quá trình phối hợp trong công tác đo đạc, thẩm định phương án sử dụng đất, tham mưu giao đất, cho thuê đất.

Đối với công tác quản lý đất đai, quản lý bảo vệ, phát triển rừng, qua thanh tra cho thấy các công ty lâm nghiệp đã thiếu trách nhiệm trong quản lý sử dụng đất, quản lý bảo vệ rừng được giao còn để xảy ra tình trạng diện tích đất được giao, cho thuê còn chồng lấn, lấn chiếm.

Cụ thể, 627,05ha tại Công ty Sơ Pai chủ yếu là đất nông nghiệp cây ngắn ngày và cây lâu năm nhưng vẫn đề nghị UBND tỉnh cho thuê đất, dẫn đến không thực hiện được việc đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 553,39ha đất lâm nghiệp người dân đang sản xuất nông nghiệp; 113,05ha còn rừng tự nhiên nhưng đã xác định sai hiện trạng khi thực hiện rà soát quy hoạch 3 loại rừng năm 2021.

Thiếu trách nhiệm trong công tác theo dõi diễn biến rừng, không phát hiện và báo cáo kịp thời diện tích rừng tự nhiên không đúng với hồ sơ pháp lý và các diện tích bị lấn chiếm.

Trước các sai phạm trên, Thanh tra tỉnh Gia Lai kiến nghị UBND tỉnh yêu cầu lãnh đạo Sở TNMT kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với lãnh đạo Sở trong việc tham mưu UBND tỉnh phê duyệt thiết kế - dự toán gói thầu “lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất; đo đạc, lập bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đổi với công ty nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh Gia Lai”.

Đồng thời, chỉ đạo Giám đốc Sở TNMT tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể và các cá nhân có liên quan đến sai phạm trong việc lập thiết kế kỹ thuật - dự toán dự án đo đạc, việc thi công, nghiệm thu dẫn đến kết quả đo đạc, lập bản đồ địa chính không đạt được mục tiêu đề ra gây lãng phí ngân sách Nhà nước và việc thẩm định phương án sử dụng đất, việc tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất không đúng hiện trạng, không thống nhất về loại đất giữa các công ty.

Trên cơ sở kết quả đo đạc loại đất theo mục đích sử dụng đất, tự chịu trách nhiệm tổ chức đo đạc, lập bản đồ địa chính phân loại đất theo hiện trạng phù hợp với hiện trạng đất sử dụng đất của các công ty, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch 3 loại rừng của địa phương. Trên cơ sở đó, tham mưu UBND tỉnh sửa đổi các quyết định phê duyệt phương án sử dụng đất, quyết định giao đất, cho thuê đất đối với các công ty lâm nghiệp.

Chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể và các cá nhân có liên quan đến sai phạm trong việc tham gia thẩm định phương án sử dụng đất khi chưa đầy đủ cơ sở thẩm định, công tác theo dõi diễn biến rừng, kiểm kê rừng, công tác rà soát quy hoạch 3 loại rừng…

Chỉ đạo các công ty TNHH MTV lâm nghiệp tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể và các cá nhân có liên quan đến các sai phạm trong công tác quản lý đất đai, công tác quản lý bảo vệ rừng được giao.

Phối hợp với các cơ quan liên quan xác định chính xác hiện trạng chi tiết các loại đất, loại rừng đang quản lý để có cơ sở lập hồ sơ đề nghị điều chỉnh phương án sử dụng đất, quyết định giao đất, thuê đất và quy hoạch 3 loại rừng của địa phương.

Đối với các diện tích đất lâm nghiệp bị lấn, chiếm tổ chức rà soát xác định tình trạng tranh chấp, hiện trạng sản xuất, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch rừng để đề xuất biện pháp xử lý theo quy định, trồng lại rừng và cây lâm nghiệp theo đúng mục đích được giao và cho thuê.