D.A nút giao thông Long Biên - một trong những D.A vi phạm hợp đồng BT, BOT. Ảnh: internet

Hầu hết các D.A đều bị chậm tiến độ

Kiểm tra 7 D.A thực hiện đầu tư theo hình thức hợp đồng BT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn TP Hà Nội bao gồm: D.A Nhà máy Nước thải Yên Sở; D.A đường Lê Văn Lương kéo dài; D.A đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ; D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương; D.A đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An; D.A đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên và D.A nút giao thông trung tâm quận Long Biên cho thấy, ngoài những ưu điểm thì TTCP còn chỉ ra những khuyết điểm, vi phạm.

Cụ thể: UBND TP Hà Nội chưa thực hiện đúng quy định về việc lập, phê duyệt, công bố danh mục D.A đầu tư theo hình thực hợp đồng BT, BOT lĩnh vực giao thông và môi trường, trong giai đoạn từ năm 2008 - 2012 gây ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà đầu tư (NĐT) để thực hiện chủ trương đầu tư, làm giảm hiệu quả đầu tư; UBND TP Hà Nội chưa thực hiện đúng quy định về việc lập, phê duyệt công bố danh mục D.A đầu tư quy định tại Điều 7, Điều 8 Nghị định số 78/2007-CP.

Mặt khác, UBND TP không thực hiện đúng quy trình lựa chọn NĐT, thẩm định, đánh giá năng lực đối với một số NĐT không chính xác, thiếu chặt chẽ; lựa chọn ký hợp đồng để thực hiện D.A đối với một số NĐT không đảm bảo theo năng lực quy định. Một số NĐT tại thời điểm được thẩm định, đánh giá và lựa chọn để thực hiện D.A trong khi năng lực về tài chính hạn chế, không đảm bảo năng lực như Công ty CP Tasco đối với D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương; Công ty Bitexco đối với D.A đường bao quanh khu tưởng niệm doanh nhân Chu Văn An. Hầu hết các D.A đều bị chậm tiến độ so với yêu cầu, như D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương, D.A đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ.

Dự toán sai, làm tăng vốn đầu tư

Bên cạnh đó, một số nội dung đầu tư, tổng mức đầu tư, dự toán của một số D.A BT đã được UBND TP và các cơ quan trực thuộc thẩm định, phê duyệt chưa chính xác, chưa đúng chế độ quy định làm sai tăng tổng vốn đầu tư D.A, ảnh hưởng đến việc tính toán, sắp xếp các phương án giao đất đối ứng để xác định tiền sử dụng đất.

Tại D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương: Công tác lập, thẩm định và phê duyệt tổng vốn đầu tư không chính xác do áp dụng định mức, đơn giá và tính toán khối lượng không đúng làm tăng giá trị hợp đồng BT là trên 19,5 tỷ đồng.

D.A đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An: Công tác lập, thẩm định và phê duyệt tổng vốn đầu tư không chính xác do tính sai khối lượng, áp dụng đơn giá và định mức không đúng, làm tăng số tiền trên 12,1 tỷ đồng. Công tác lập, phê duyệt dự toán thiết kế bản vẽ thi công chưa chính xác do tính sai khối lượng, áp dụng đơn giá và áp dụng định mức chưa đúng, làm sai tăng số tiền gần 16 tỷ đồng.

D.A nút giao thông Long Biên, công tác lập, thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư không chính xác do tính sai khối lượng, làm tăng giá trị trên 34,3 tỷ đồng. Công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự toán thiết kế bản vẽ thi công không chính xác do áp dụng đơn giá và định mức không đúng làm tăng giá trị trên 4,5 tỳ đồng. Công tác giải phóng mặt bằng D.A BT, phê duyệt dự toán gói thầu di dời áp dụng đơn giá, định mức chưa phù hợp làm tăng giá trị trên 22 triệu đồng. Viện Kinh tế Bộ Xây dựng thẩm tra không phát hiện những sai sót trong việc tính toán khối lượng dự toán và áp dụng đơn giá định mức dẫn đến chênh lệch tăng so với giá trị thẩm định của Sở Giao thông Vận tải Hà Nội số tiền trên 12,3 tỷ đồng.

D.A đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên: Dự toán điều chỉnh tổng mức đầu tư để điều chỉnh giá trị hợp đồng BT tính sai khối lượng tại một số hạng mục, áp dụng đơn giá và định mức không đúng, làm sai tăng giá trị tổng mức đầu tư điều chỉnh gần 14,5 tỷ đồng.

D.A đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ: Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và tính chi phí lãi vay 920 tỷ đồng trong tổng vốn đầu tư D.A BT là chưa có cơ sở dẫn đến việc xác định giá trị tổng vốn đầu tư để ký hợp đồng sai tăng 920 tỷ đồng, gây ảnh hưởng lớn đến việc xác định giá trị để giao đất của các D.A khác đối ứng D.A BT.

Ngoài ra, việc giám sát thực hiện hợp đồng của UBND TP HN và các cơ quan có liên quan còn chưa chặt chẽ. Hầu hết các D.A đều chậm tiến độ, kéo dài thời gian thực hiện phải gia hạn hợp đồng làm phát sinh tăng, chi phí đầu tư và không hoàn thành đúng tiến độ để đảm bảo phục vụ các mục tiêu cấp bách, kịp thời như chủ trương đề ra ban đầu.

D.A đường Lê Văn Lương kéo dài: Thi công cọc và sàn giảm tải, tường chắn mố cầu vượt Sông Nhuệ, phát sinh do tăng mật độ cọc là gần 8 tỷ đồng, khi chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận về kỹ thuật, không đúng với quy định về quản lý D.A đầu tư; chi phí giải phóng mặt bằng liên quan đến việc di chuyển đường điện 0,4kv, điện nước phục vụ các hộ dân tái định cư, chi phí đo đạc khảo sát, với giá trị trên 7,7 tỷ đồng, trong đó giá trị khối lượng thực hiện trên địa bàn quận Nam Từ Liêm chưa được xác nhận theo quy định, do vậy, chưa đủ điều kiện để quyết toán đối với khối lượng này.

D.A đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ: cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và tính chi phí lãi vay 920 tỷ đồng trong tổng vốn đầu tư D.A BT là không có cơ sở dẫn đến xác định giá trị tổng vốn đầu tư để ký hợp đồng sai tăng 920 tỷ đồng…

Buông lỏng quản lý NĐT thu, nộp tiền

UBND TP Hà Nội, Sở Tài chính, Sở Giao thông Vận tải và NĐT không thực hiện nghiêm túc các quy định của hợp đồng BT đã ký kết; NĐT đã chiếm dụng ngân sách Nhà nước trong thời gian dài đối với số tiền chênh lệch là 510,1 tỷ đồng, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thuộc UBND TP Hà Nội có biểu hiện buông lỏng trong công tác quản lý, giám sát và đôn đốc NĐT thực hiện việc thu, nộp tiền theo quy định.

D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương: D.A chậm tiến độ theo điều khoản hợp đồng BT đã ký, không đáp ứng được yêu cầu sự cần thiết của D.A; NĐT vi phạm trong việc liên doanh đầu tư để phân chia đất tại D.A đối ứng khi chưa được UBND TP. HN phê duyệt.

Việc xác định giá trị tiền sử dụng đất của D.A đối ứng: cần điều chỉnh các Quyết định giao đất Khu đô thị Xuân Phương đối với Tasco cho phù hợp quy hoạch xây dựng chi tiết 1/500 đã được điều chỉnh. Trên cơ sở đó rà soát, xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và xử lý trên 37,6 tỷ đồng tiền thuê đất tăng thêm do chưa xác định giá trị tiền thuê đất đối với phần diện tích đất công cộng và bãi đỗ xe của D.A theo quy định của pháp luật để làm cơ sở quyết toán Hợp đồng BT đã ký kết và làm cơ sở cho Tasco thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.Tính sai tăng chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật do áp sai suất vốn đầu tư, trong việc xác định tiền sử dụng đất đối với D.A đối ứng là  trên 11,2 tỷ đồng.

D.A đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An: phần chi phí lãi vay nguồn vốn trái phiếu và vay vốn tín dụng tại Ngân hàng Vietinbank trước thời điểm khởi công D.A không được xác định để tính chi phí lãi vay trong Tổng mức đầu tư D.A BT được duyệt; việc giao đất và xác định tiền sử dụng đất của D.A đối ứng chậm theo chỉ đạo của Chính phủ.

D.A đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên: số tiền  gần 18,8 tỷ đồng tiền trả lãi vay của các khoản vay để đảo nợ không được dùng vào mục đích đầu tư D.A BT, không đủ cơ sở để tính vào giá trị quyết toán công trình; việc giao đất và xác định tiền sử dụng đất của D.A đối ứng chậm theo quy định, dẫn đến, phát sinh tăng khoản chi phí của D.A.

D.A nút giao thông Long Biên: tính lại chi phí vận chuyển dầm thép theo thực tế, giá trị giảm là 2,9 tỷ đồng.

Kiến nghị xử lý nộp ngân sách hàng nghìn tỷ đồng

TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP Hà Nội thẩm tra, xem xét lại hàng loạt khoản chi phí, dự toán khác, trong đó đáng chú ý là khoản chi phí bồi thường đất cho D.A Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở với giá trị dự toán 66,4 nghìn USD; chi phí luật chung với giá trị dự toán hơn 612 nghìn USD đề nghị giảm trừ khi quyết toán vốn đầu tư.

Đối với D.A đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ, TTCP kiến nghị UBND TP Hà Nội yêu cầu Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 5 (Cienco 5) nộp ngay vào ngân sách Nhà nước 1.428 tỷ đồng, bao gồm 902 tỷ đồng chi phí lãi vay và 510 tỷ đồng tiền chênh lệch giữa tiền giá trị sử dụng đất và công trình BT.

D.A BT và D.A khu đô thị đã bị chậm tiến độ, đề nghị UBND TP Hà Nội chỉ đạo các sở, ngành liên quan tham mưu lựa chọn NĐT, tiến hành xem xét, đánh giá toàn bộ năng lực tài chính của NĐT để quyết định việc tiếp tục triển khai, thực hiện và hoàn thành D.A BT.

Đối với D.A đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương, yêu cầu UBND TP Hà Nội chỉ đạo UBND huyện Nam Từ Liêm và NĐT là Công ty Cổ phần Tasco giảm trừ tổng mức đầu tư hơn 19,5 tỷ đồng; yêu cầu NĐT tính thêm giá trị tiền sử dụng đất để nộp vào ngân sách Nhà nước hơn 11,2 tỷ đồng do áp sai suất vốn đầu tư.

Đối với một số D.A khác như đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An, đường liên tỉnh Hà Nội - Hưng Yên, nút giao thông trung tâm quận Long Biên… TTCP cũng kiến nghị giảm trừ tổng mức đầu tư và loại khỏi danh mục quyết toán gần 100 tỷ đồng.

Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng Chỉnh phủ chỉ đạo UBND TP Hà Nội căn cứ vào kết quả thanh tra, thực hiện việc xử lý trách nhiệm của lãnh đạo UBND TP liên quan đến khuyết điểm, vi phạm trong việc quyết định lựa chọn NĐT, thực hiện quy trình chỉ định NĐT; đôn đốc, chỉ đạo, giám sát các đơn vị cấp dưới triển khai, thực hiện hợp đồng BT và các D.A đối ứng... như nêu tại kết luận thanh tra.

TTCP kiến nghị Thủ tướng Chỉnh phủ xử lý trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc chậm cấp giấy chứng nhận đầu tư cho D.A đường Hà Nội - Hưng Yên trong giai đoạn thực hiện theo quy định. TTCP cũng kiến nghị Chủ tịch UBND TP Hà Nội căn cứ kết quả thanh tra xem xét, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân thuộc các sở, ngành của thành phố; các nhà thầu tư vấn, các doanh nghiệp, NĐT có liên quan…

Bảo Anh