Theo kết luận của TTCP, trong 11 năm qua, đã có trên 24,5 triệu lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách được vay trên 267 nghìn tỷ đồng vốn từ NHCSXH. Vốn tín dụng chính sách đã góp phần giúp hơn 3,2 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; thu hút, tạo việc làm cho hơn 10 triệu lao động, giúp hơn 3.000 học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập…

Tuy nhiên, trong hoạt động huy động vốn, cho vay, xử lý nợ rủi ro, đầu tư xây dựng cơ bản tại NH này còn nhiều vi phạm cần phải chấn chỉnh.

Điển hình như việc cho vay hộ nghèo và cận nghèo tại một số chi nhánh NHCSXH chưa chặt chẽ, chưa đối chiếu với danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo được UBND cấp tỉnh, cấp huyện phê duyệt hàng năm, chưa đồng bộ với các quy định khác về an sinh xã hội.

Việc cho vay giải quyết việc làm còn tình trạng phê duyệt thời hạn cho vay, thẩm định hồ sơ không có căn cứ thực tế, không đủ điều kiện vay vốn, thiếu tài liệu chứng minh khả năng tài chính, năng lực chủ dự án, thiếu kiểm tra sau cho vay dẫn đến tại nhiều dự án vay vốn chương trình cho vay giải quyết việc làm không đạt được mục đích, không xứng với số tiền cho vay...

Không chỉ vậy, việc kiểm tra trước khi cho vay đối với một số hồ sơ cho vay xuất khẩu lao động cũng chưa chặt chẽ, thời gian cho vay vượt quá thời gian lao động trong hợp đồng, việc kiểm tra rà soát tính hợp pháp, hợp lệ của một số hồ sơ vay vốn chương trình xuất khẩu lao động chưa đầy đủ. NHCSXH cũng chưa có cơ chế giám sát thu nhập của người lao động, người vay vốn dẫn đến tỷ lệ nợ quá hạn cao... tiềm ẩn khả năng mất vốn lớn.

Qua thanh tra, TTCP cũng cảnh báo rủi ro tiềm ẩn đối với một số chi nhánh NHCSXH trong việc cho vay hộ sản xuất kinh doanh vùng khó khăn, thương nhân hoạt động thương mại tại các vùng khó khăn chưa đầy đủ thủ tục, thậm chí cho vay sai đối tượng, sử dụng vốn sai mục đích…

TTCP còn chỉ ra việc thẩm định trước khi cho vay của NH này có vấn đề. Việc thẩm định tình hình sản xuất kinh doanh, phương án vay vốn của đơn vị vay vốn chương trình doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa chính xác, thời gian cho vay không phù hợp với thời gian thu hồi vốn dẫn tới việc cho vay vượt quá thời gian luân chuyển vốn của đơn vị vay vốn...

Trong hoạt động xử lý nợ rủi ro, NHCSXH cũng bộc lộ những sai sót. Việc hướng dẫn các điều kiện để khoanh nợ, xóa nợ chưa phù hợp với quy định. Các chi nhánh được kiểm tra chưa tuân thủ quy định trong hoạt động này. NHCSXH lại thiếu kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc gia hạn nợ của các chi nhánh dẫn tới các chi nhánh thực hiện gia hạn nợ theo văn bản đã hết hiệu lực thi hành.

Thanh tra hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản, TTCP chỉ ra nhiều tồn tại, vi phạm ở một số công trình xây dựng do chi nhánh NHCSXH các tỉnh, thành phố làm chủ đầu tư như: Chưa kiểm tra chặt chẽ quy trình thực hiện đấu thầu từ khâu thẩm định hồ sơ mời thầu, xét thầu đến quyết định phê duyệt đơn vị trúng thầu; tư vấn giám sát xác nhận chưa đúng khối lượng thi công xây lắp; khối lượng nghiệm thu thanh toán chưa đúng theo hồ sơ hoàn công, sai đơn giá...

Đối với một số công trình xây dựng phòng giao dịch huyện cũng tồn tại nhiều vi phạm: Sử dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình không đúng quy định; không thẩm định dự toán, thanh toán sai đơn giá; kiểm tra khối lượng thi công thực tế không chặt chẽ dẫn đến việc phải điều chỉnh lại quyết định phê duyệt quyết toán.

Với hàng loạt vi phạm trên, TTCP kiến nghị Hội đồng Quản trị NHCSXH chỉ đạo ban điều hành nghiêm túc rút kinh nghiệm trong quản lý, điều hành hoạt động của NH; khắc phục, chấn chỉnh các thiếu sót, tồn tại; kiểm điểm, xử lý kỷ luật đối với Giám đốc Phòng Giao dịch, cán bộ tín dụng đã cho vay sai quy định đối với HTX Nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Thịnh Phát tại Chi nhánh Gia Lai...

Đồng thời, phải thu hồi hơn 1,6 tỷ đồng từ các nhà thầu do thanh toán không đúng khối lượng, chế độ trong hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản, nộp về tài khoản tạm giữ của TTCP.

Hải Hà