Được đầu tư lớn nhưng hệ thống buýt nhanh BRT chưa phát huy hiệu quả như mong đợi. Ảnh: O.H

Theo kết luận thanh tra, tổng chiều dài tuyến BRT là 14,7 km. Lộ trình tuyến đi từ Bến xe Yên Nghĩa - Ba La - Quang Trung (Hà Đông) - Lê Trọng Tấn - Tố Hữu - Lê Văn Lương - Láng Hạ - Giảng Võ - Giang Văn Minh - Kim Mã.

Tổng mức đầu tư cho Hợp phần I là 53,6 triệu USD gồm: Chi phí xây dựng 20,752 triệu USD; thiết bị 24,073 triệu USD; bồi thường, tái định cư 0,185 triệu USD; tư vấn đầu tư xây dựng và tư vấn dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật 6,911 triệu USD; chi phí khác 0,106 triệu USD; chi phí dự phòng 1,575 triệu USD.

Thời gian thực hiện giai đoạn I từ Quý IV/2007 đến năm 2010 (theo Quyết định số 1837/QĐ-UBND ngày 10/5/2007), nhưng thực tế năm 2013 Hợp phần BRT mới khởi công, chậm 6 năm so với thời gian phê duyệt và sau 9 năm (hoàn thành 31/12/2016) đưa vào hoạt động.

Về giá trị nghiệm thu, thanh toán cho toàn bộ Hợp phần, thì tổng giá trị nghiệm thu là 706.119,82 triệu đồng; tổng giá trị đã thanh toán là 657.502,04 triệu đồng (trong đó: Xây lắp 289.031,73 triệu đồng; chi phí thiết bị 255.615,17 triệu đồng; chi phí tư vấn 104.801,32 triệu đồng; chi phí khác 4.166,53 triệu đồng; chi phí giải phóng mặt bằng là 3.887,28 triệu đồng).

Việc triển khai các đoàn công tác đi nước ngoài nghiên cứu, khảo sát, tham quan, học tập mô hình quản lý hệ thống buýt nhanh BRT cũng được kết luận chỉ ra, UBND TP Hà Nội tổ chức 3 đoàn đi nghiên cứu, khảo sát mô hình hệ thống xe buýt nhanh BRT tại Braxin, Colombia, Ecuado, Indonesia (năm 2004, 2009, 2015). Tuy nhiên, 1 đoàn không có báo cáo kết quả và 2 đoàn có báo cáo nhưng không thể hiện nội dung liên quan đến khảo sát. Các tổ được cử đi không có tài liệu để tham gia, đóng góp đối với việc lập dự án đầu tư, thiết kế, dự toán xe BRT, không đạt mục tiêu của việc khảo sát.

Đáng chú ý, “việc lập và phê duyệt kế hoạch đấu thầu từ năm 2008 đến năm 2014 thiếu đồng bộ quy mô gói thầu chưa hợp lý, phải bổ sung điều chỉnh nhiều lần, dẫn đến việc tổ chức đấu thầu bị chậm không đúng theo kế hoạch được phê duyệt, vi phạm khoản 2 và khoản 4 Điều 6 Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 ngày 29/11/2005”, kết luận thanh tra nêu rõ.

Đánh giá về hiệu quả đầu tư dự án, kết luận thanh tra chỉ ra việc đầu tư là chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang phương tiện vận tải công cộng như: Các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ, cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cầu vượt đi bộ chưa hỗ trợ cho người khuyết tật; xe buýt BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt cắt ngang của lượng giao thông trên tuyến rất lớn, nên thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

Theo báo cáo của Sở Giao thông Vận tải về kết quả vận tải hành khách đối với tuyến buýt nhanh BRT 6 tháng năm 2017, lượng khách bình quân đạt 39,9 người/ lượt, mới chỉ đạt 44,3% so với công suất thiết kế là 90 người/lượt; lượng khách bình quân giờ cao điểm cũng chỉ đạt 69,7/90 người/lượt, đạt 75,4% công suất.

“Như vậy, mặc dù được đầu tư với số tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt được mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của TP. Trách nhiệm đối với những sai phạm nêu trên thuộc UBND TP Hà Nội, Sở Giao thông Vận tải, Ban quản lý dự án và Tư vấn thiết kế”, kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ nêu rõ.

Oanh Hữu