Nợ đọng năm sau cao hơn năm trước

Theo thống kê, đến hết năm 2014, toàn tỉnh có gần 1 nghìn đơn vị nợ tổng số tiền hơn 116 tỷ đồng, tăng khoảng 100 đơn vị, 26 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 117 đơn vị nợ từ 1 đến 5 năm, tổng số tiền 29,3 tỷ đồng, tập trung nhiều ở TP Bắc Giang, các huyện: Việt Yên, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn…

Tại Cty TNHH Samuel Dongkwang Daekwang (DN Hàn Quốc), cụm công nghiệp Đồng Đình, huyện Tân Yên, đến hết tháng 8/2014, tổng số nợ không có khả năng thanh toán gần 4,4 tỷ đồng. Cũng trong năm 2014, số lao động của Cty liên tục giảm, từ tháng 1 có 244 người, đến tháng 7 còn 105 người, đến thời điểm thanh tra, chỉ còn 73 người. Đáng nói là, toàn bộ lao động phát sinh chế độ BHXH trong năm 2014 chưa được giải quyết chế độ. Cơ quan thanh tra đã chỉ ra trách nhiệm để xảy ra sai phạm này thuộc Tổng Giám đốc, Kế toán trưởng và phụ trách nhân sự Cty; đề nghị BHXH tỉnh phối hợp với Sở LĐ-TB&XH xem xét tình hình hoạt động, nếu không còn khả năng khôi phục hoạt động thì làm thủ tục phá sản và thực hiện nghĩa vụ thanh toán BH cho người lao động (NLĐ).

Một DN Hàn Quốc khác là Cty TNHH TTB Việt Nam MFG nằm trên địa bàn huyện Việt Yên chuyên về gia công may mặc. Cty này cho đến hết năm 2014 đã để nợ đọng gần 1,4 tỷ đồng tiền BHXH, BHYT…

Đối với Cty Cổ phần Gạch Thượng Lan, xã Thượng Lan, huyện Việt Yên, qua thanh tra phát hiện để nợ đọng BH kéo dài, chưa đăng ký đầy đủ việc đóng BH cho NLĐ và chưa thực hiện nghiêm túc các yêu cầu của đoàn kiểm tra liên ngành. Cty đã để nợ đọng hơn 2,1 tỷ đồng BHXH (tương đương 12 tháng). Có 52 trường hợp đã nghỉ việc trong năm 2014 nhưng chưa chốt được sổ BHXH để giải quyết chế độ…

Tương tự, Cty TNHH Fine Land Apparel Việt Nam có 623 lao động đến từ Hàn Quốc, nằm trong khu công nghiệp Đình Trám, huyện Việt Yên có số tiền nợ đọng BHXH gần 3,8 tỷ đồng (tương đương 12 tháng) tính đến hết năm 2014. Cty này chưa đóng BHXH bắt buộc cho 126 lao động; 233 trường hợp đóng BHXH chưa đúng với thời gian thực tế làm việc. Việc chốt sổ BHXH cho NLĐ chưa xong vì Cty đã để nợ đọng kéo dài tiền BHXH. Các chế độ BHXH ngắn hạn của NLĐ như ốm đau, thai sản từ quý IV/2013 đến nay chưa được thanh toán chế độ là 213 lượt người với số tiền trên 1 tỷ đồng…

Tăng mức xử phạt

Đoàn thanh tra nhận định nguyên nhân do tình trạng nợ BHXH tiếp diễn đã nhiều năm, mức độ vi phạm năm sau cao hơn năm trước. Do công tác tuyên truyền hạn chế, một bộ phận NLĐ chưa biết bảo vệ quyền lợi chính đáng về BHXH mà chủ sử dụng phải thực hiện. Ngoài một số cơ sở chậm nộp vì hiệu quả sản xuất, kinh doanh thấp, không ít DN hàng tháng vẫn trừ tiền BHXH của NLĐ nhưng cố tình chây ỳ, chiếm dụng vốn. Hơn nữa, mức phạt chậm nộp BHXH thấp hơn lãi suất ngân hàng nên nhiều DN không chịu đóng đúng quy định.

Ngoài ra, ngành BHXH có lực lượng làm công tác kiểm tra mỏng, nếu phát hiện vi phạm lại không có quyền xử phạt, phải kiến nghị cấp có thẩm quyền dẫn đến việc  xử lý thiếu kịp thời, thủ tục hoàn thiện hồ sơ rườm rà... khiến việc không tuân thủ pháp luật của các DN này thêm trầm trọng.

Nợ BHXH kéo dài không những làm chậm tiến độ thu, vi phạm quy định pháp luật mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi NLĐ.

Theo chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh Bắc Giang, thời gian tới, BHXH tỉnh cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến Luật BHXH, BHYT; tập trung đào tạo, thay đổi tư duy, phương châm hoạt động của cán bộ chuyên quản bằng việc nâng cao tinh thần trách nhiệm, coi NLĐ là "khách hàng" để thu hút họ tích cực tham gia. Tiếp tục huy động chính quyền các địa phương vào cuộc nhằm nâng hiệu quả xử lý vi phạm.

Theo một số ý kiến của các chuyên gia ngành BH thì cấp có thẩm quyền xem xét nghiên cứu tăng xử phạt hành chính cao hơn lãi suất ngân hàng cùng kỳ; áp dụng mức phạt tối đa đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH; xử lý hình sự với người sử dụng lao động cố tình trốn tránh; tăng quyền cho cơ quan BHXH như phát mại tài sản khi DN phá sản hoặc bỏ trốn, tăng thẩm quyền cho thanh tra chuyên ngành về BHXH để bảo đảm quyền lợi của NLĐ.

 Đinh Lê