(Thanh tra) - Thanh tra tỉnh Thanh Hóa mới đây đã có báo cáo kết quả kiểm tra, rà soát toàn diện về việc UBND huyện Thọ Xuân (cũ) đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng tự nguyện trả lại diện tích 84,39 ha đất trên địa bàn 6 xã, thị trấn. Cuộc kiểm tra được tiến hành trong bối cảnh tình trạng sử dụng đất lộn xộn, kéo dài nhiều năm qua tại khu vực này đã phát sinh hàng trăm đơn thư khiếu kiện của người dân.
Từng vị trí được kiểm tra, từng nhóm hộ dân được phân loại
Từ năm 2007 và 2009, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành các quyết định thu hồi một phần diện tích đất của Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng, bàn giao về cho địa phương quản lý. Tuy nhiên, tình trạng chồng lấn, sử dụng đất không rõ ràng, xây dựng trái phép vẫn diễn ra phổ biến. Đặc biệt, nhiều thửa đất của công ty không còn nhu cầu sử dụng nhưng vẫn chưa được thu hồi, dẫn đến khó khăn trong công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân.
Trên cơ sở báo cáo đề xuất từ UBND huyện Thọ Xuân (cũ) và Sở Nông nghiệp và Môi trường, Thanh tra tỉnh đã chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện cuộc kiểm tra toàn diện từ tháng 4 đến tháng 6/2025. Tổng diện tích đất đề xuất thu hồi là hơn 757.000 m² tại 499 thửa, trải rộng tại các xã Thọ Lâm, Thọ Xương, Xuân Phú, Xuân Sinh và 2 thị trấn Lam Sơn, Sao Vàng.
Tại thời điểm kiểm tra, Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng đã chính thức thống nhất không còn nhu cầu sử dụng đối với toàn bộ diện tích nêu trên và đề nghị UBND tỉnh thu hồi đất theo quy định tại khoản 2 Điều 82 Luật Đất đai năm 2024.
Đoàn kiểm tra của Thanh tra tỉnh đã làm việc trực tiếp với UBND huyện Thọ Xuân (cũ), Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng và các xã, thị trấn có liên quan. Trên cơ sở trích đo bản đồ địa chính, kiểm tra thực địa và hồ sơ pháp lý, đoàn đã phân loại các vị trí đất thành hai nhóm chính:
Nhóm thứ nhất: Là các vị trí đất đã được người dân xây dựng công trình để ở trước thời điểm tháng 6/2023. Những công trình này phần lớn nằm trên đất của Nông trường Sao Vàng trước đây. Nhiều trường hợp nhà ở bị chia cắt do đất chỉ mới được bàn giao một phần cho địa phương quản lý, còn phần còn lại vẫn thuộc quyền sử dụng của Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng. Nhóm này được đề xuất thu hồi đợt một với tổng diện tích khoảng 150.610 m², liên quan đến 316 hộ dân tại các xã Xuân Sinh, Thọ Lâm, Xuân Phú, Thọ Xương.
Nhóm thứ hai: Bao gồm các vị trí đang là đất nông nghiệp, đất trồng cây lâu năm, đất vườn hoặc có công trình xây dựng không dùng để ở. Một số trường hợp dù công trình đã tồn tại nhưng không có người sử dụng, bị bỏ hoang lâu ngày. Nhiều thửa đất nhỏ lẻ nằm xen kẹt phía sau nhà ở cũng nằm trong nhóm này. Đây là nhóm chưa được đề nghị thu hồi trong đợt 1 mà sẽ được xem xét kỹ lưỡng trong các đợt tiếp theo.
Đặc biệt nghiêm trọng là tình hình sử dụng đất tại thôn Đội 15, xã Xuân Sinh - nơi đang xảy ra hàng loạt vi phạm pháp luật đất đai. Tại khu vực này, hàng loạt công trình nhà ở, khách sạn, nhà cấp 4 đang được xây dựng trái phép trên đất của Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng. Có hộ dân xây nhà tới 5 tầng, có trường hợp san lấp đất, cắm biển rao bán, thậm chí phân lô bán nền.
Giải pháp cho bài toán “đất không người dùng - dân không có sổ”
Thanh tra tỉnh đã đề nghị UBND huyện Thọ Xuân (cũ) nhanh chóng thành lập các đoàn thanh tra, phối hợp với xã Xuân Sinh, công an xã và chủ đất để xử lý nghiêm theo quy định. Trường hợp không thể xử lý dứt điểm trước ngày 30/6/2025, hồ sơ phải được chuyển giao cho UBND xã mới thành lập để tiếp tục xử lý triệt để.
Việc kiểm tra lần này không chỉ nhằm chấn chỉnh công tác quản lý đất đai mà còn tạo tiền đề pháp lý quan trọng để giải quyết quyền lợi chính đáng cho người dân. Thực tế, nhiều hộ dân đã sinh sống ổn định hàng chục năm trên đất Nông trường cũ nhưng đến nay vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do thiếu căn cứ pháp lý.
Qua kết quả rà soát thực tế, Thanh tra tỉnh kiến nghị UBND tỉnh Thanh Hóa sớm có quyết định thu hồi 150.610,5 m² trong đợt đầu tiên, chủ yếu là các vị trí thuộc nhóm 1, nơi người dân đã sinh sống ổn định. Đối với 2 thị trấn Lam Sơn và Sao Vàng, do thuộc khu vực đô thị nên sẽ bàn giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2024.
Đối với nhóm đất chưa có công trình xây dựng hoặc đang sử dụng làm nông nghiệp, việc thu hồi sẽ được xem xét sau khi các đơn vị hành chính mới đi vào hoạt động ổn định, ngăn chặn hiện tượng lợi dụng quá trình chuyển giao cấp xã để trục lợi.
Cuộc kiểm tra quy mô lớn này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền các cấp, đặc biệt là vai trò của Thanh tra tỉnh trong việc bóc tách từng mảnh đất, đối chiếu hồ sơ và hiện trạng sử dụng, xử lý trách nhiệm tập thể và cá nhân để trả lại sự minh bạch cho công tác quản lý đất đai ở Thọ Xuân.
Bài 2: “Điểm nóng” vi phạm bộc lộ sau cuộc kiểm tra quy mô lớn
