(Thanh tra) - Thấp thỏm đợi điểm tốt nghiệp THPT để xét tuyển đại học năm nay, không ít sĩ tử 2K7 tiếp tục lo lắng khi việc áp dụng phương thức xét tuyển/cộng điểm thưởng bằng các chứng chỉ ngoại ngữ mỗi trường là một khoảnh trời riêng. Với nhận định thí sinh 7,5 IELTS, 1.500 SAT cũng “khó nhằn” đề thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT năm nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cùng khối các trường đại học, cao đẳng cần sớm thống nhất, công bằng, minh bạch trong việc xét tuyển bằng các chứng chỉ ngoại ngữ.
Theo đánh giá chung, phổ điểm các môn thi tốt nghiệp THPT năm nay rất có thể sẽ có sự chênh lệch không nhỏ. Trong khi đó, khi xét tuyển đại học, các tổ hợp xét tuyển bình đẳng và chung một điểm chuẩn ở mỗi trường. Mặt khác, nhiều trường đã quy đổi chứng chỉ IELTS thành một thành phần điểm trong tổ hợp xét tuyển và có lợi hơn thí sinh lấy điểm môn tiếng Anh trong kì thi tốt nghiệp này. Lo ngại bất công đối với những thí sinh xét tuyển bằng tổ hợp D01 và các phương thức xét tuyển qui đổi/ công thưởng chứng chỉ quốc tế có sự phân biệt, không công bằng có thể sẽ xảy ra.
Chỉ khảo sát riêng với môn tiếng Anh, rất dễ nhận ra sự không công bằng đầu tiên là giữa các chứng chỉ quốc tế. Rất rõ xu thế “lên ngôi”, độc tôn của chứng chỉ IELTS trong xét tuyển đại học.
Theo thống kê của chúng tôi, năm 2024, chỉ có 20 trường đại học ở Hà Nội xét tuyển bằng điểm SAT - bài thi chuẩn hóa ở Mỹ, trong khi chứng chỉ IELTS được hầu hết các trường xét. SAT là bài kiểm tra kiến thức tự nhiên, xã hội và tư duy logic, được nhiều trường đại học, cao đẳng ở Mỹ sử dụng như một tiêu chí tuyển sinh. Còn ACT (kỳ thi chuẩn hóa được sử dụng để đánh giá năng lực học tập của học sinh trung học) đánh giá kỹ năng trong các lĩnh vực như tiếng Anh, toán học, khoa học và đọc hiểu.
Theo thống kê của College Board, đơn vị tổ chức kỳ thi SAT, điểm SAT trung bình của sinh viên trúng tuyển đại học ở Mỹ năm 2021 là 1.060. Trong đó, chỉ 12 trường có mức SAT trung bình của tân sinh viên từ 1.500 trở lên. Các đại học Việt Nam thường sử dụng kết quả hai bài thi này theo hướng xét độc lập chứng chỉ, hoặc kết hợp với điểm thi tốt nghiệp THPT hay học bạ. Một số trường tính cộng điểm khuyến khích.
Cũng theo thống kê, năm 2024, trường có điều kiện tuyển điểm SAT cao nhất là Đại học Bách khoa Hà Nội. Ở phương thức xét tuyển dựa vào chứng chỉ quốc tế, thí sinh cần có điểm trung bình học tập từng năm ở cấp ba đạt 8 trở lên và có một trong các chứng chỉ SAT, ACT, A-Level, AP, IB. Nếu sử dụng SAT, thí sinh đạt 1.250/1.600 điểm có thể đăng ký vào các chương trình đào tạo liên kết với đại học quốc tế. Còn để đăng ký vào các ngành như Khoa học máy tính, Kỹ thuật máy tính hay Kỹ thuật Điều khiển - Tự động hóa, thí sinh cần đạt SAT tối thiểu 1.450.
Còn Đại học Thương mại và Đại học Công nghiệp yêu cầu mức SAT thấp nhất. Với phương thức xét tuyển kết hợp chứng chỉ quốc tế với điểm thi tốt nghiệp hoặc học bạ, Trường Đại học Thương mại yêu cầu thí sinh có điểm SAT 1.000 trở lên. Điểm chứng chỉ sẽ được quy đổi, kết hợp với điểm môn Toán và một trong các môn Ngữ văn, Vật lý, Hóa học để xét tuyển.
Thí sinh nộp vào các trường khối quân đội cần có điểm SAT từ 1.068 trở lên, đồng thời đạt học lực loại giỏi và hạnh kiểm tốt ở 5 kỳ (trừ kỳ II lớp 12). Hơn 10 trường còn lại yêu cầu thí sinh có điểm SAT tối thiểu là 1.100. Cùng với SAT, các trường còn xét điểm ACT (bài thi chuẩn hóa, gồm Toán, Khoa học, Tiếng Anh và đọc hiểu) với mức 18-25/36 điểm trở lên.
Sang năm 2025, có khoảng 30 trường đại học top đầu tại Hà Nội sử dụng điểm SAT để xét tuyển vào hệ chính quy. Trong đó, Trường Đại học Dược Hà Nội đặt điều kiện điểm SAT cao nhất. Cụ thể, trường xét tuyển kết hợp học bạ vào ngành Dược học với thí sinh có SAT 1.400/1.600, các ngành khác là 1.350. Tiếp đó là Đại học Ngoại thương, thí sinh đạt SAT 1.380 và ACT 30/36 trở lên mới được đăng ký xét kết hợp với chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam yêu cầu thấp nhất, thí sinh chỉ cần đạt từ 800 điểm SAT hoặc 13 điểm ACT sẽ được cộng điểm ở phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT và học bạ.
Trong khi đó, xu hướng sử dụng chứng chỉ IELTS trong xét tuyển đại học xuất hiện từ năm 2017 và ngày càng phổ biến. Những năm gần đây, khoảng 100 trường đại học từ khối kinh tế, kỹ thuật, y dược đến công an, quân đội đều áp dụng hình thức xét tuyển này.
Cũng theo quy chế tuyển sinh đại học Bộ GD&ĐT, các trường được quy đổi chứng chỉ ngoại ngữ thành điểm môn này để đưa vào tổ hợp xét tuyển, nhưng trọng số không quá 50%.
Ngoài ra, Bộ GD&ĐT quy định điểm cộng khuyến khích, điểm thưởng với thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ, không được vượt quá 10% mức tối đa của thang điểm xét (ví dụ tối đa 3 điểm trên thang 30). Đồng thời, các trường phải đảm bảo không có thí sinh nào có điểm xét tuyển (bao gồm cả điểm cộng và điểm ưu tiên khu vực, đối tượng) vượt quá mức tối đa. Như vậy, nếu thí sinh đạt 30 điểm theo tổ hợp xét tuyển, việc có chứng chỉ ngoại ngữ gần như vô nghĩa.
Đó là chưa kể đến các chứng chỉ TOEFL, TOEIC, ACT/A-level, TOEFL iBT , FCE (Tên mới: B2 First) CAE (Tên mới: C1 Advanced) CPE (Tên mới: C2 Proficiency)…
Điều đáng nói là, dù đề án tuyển sinh của trường đại học nào cũng có dòng “và các chứng chỉ quốc tế tương đương” nhưng đến khi thực sự tuyển sinh, lại chỉ định là IELTS, chứ không chấp nhận SAT hay chứng chỉ khác.
Đây là điều bất công bằng đối với các chứng chỉ quốc tế và gây khó cho học sinh.
Bạn Trung Đức, một học sinh 2k7 ấm ức chia sẻ: Cháu đọc trên báo chí, danh sách các trường khối B xét tuyển chứng chỉ SAT có Đại học Y - Đại học Quốc gia Hà Nội. Cháu cũng thấy phấn khởi vì đó là trường cháu yêu thích và việc học SAT cũng rất phù hợp với khối A, B. Do vậy cháu rất tự tin ôn, thi được 1.500 điểm. Đến khi đọc đề án tuyển sinh của trường không hề có chứng chỉ SAT. Gọi điện đến văn phòng tuyển sinh hỏi thì cô giáo nói trường chưa bao giờ xét chứng chỉ SAT. Do vậy, ở thời điểm cuối giai đoạn nước rút, cháu phải thay đổi định hướng ôn thi của mình, khá vất vả.
Có lẽ, sự vất vả và tâm lý ấm ức đó không phải của riêng thí sinh Đức.
Sự không công bằng, minh bạch thứ 2 trong việc xét tuyển đại học bằng các chứng chỉ ngoại ngữ, là mức qui đổi điểm để xét tuyển. Có thể nhận thấy, mỗi trường đang áp dụng một mức qui đổi khác nhau, có thể dẫn đến sự không công bằng trong việc đỗ/ trượt của thí sinh.
Ví dụ, với SAT 1.000/1.600, Đại học Thương mại tính thành 8 điểm nhưng Đại học Công nghiệp tính là 9. Còn Đại học Ngoại thương quy đổi theo thang điểm 20, thí sinh đạt điểm SAT 1.260 được tính 17 điểm.
Với chứng chỉ IELTS từ 4.0 - 9.0, thí sinh có thể quy đổi thành 6 - 10 điểm môn tiếng Anh khi xét tuyển vào đại học năm 2025. Với chứng chỉ IELTS từ 4.0 trở lên, thí sinh được quy đổi thành điểm môn tiếng Anh tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đại học Thủ đô Hà Nội, Đại học Sài Gòn, Đại học Phan Châu Trinh, Đại học Nha Trang và Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên.
Đa phần trường còn lại chấp nhận chứng chỉ từ 5.0 trở lên. Trong đó khó hiểu là Đại học Y Hà Nội, luôn đứng ở top 1 điểm xét tuyển đầu vào thi tốt nghiệp THPT nhưng phổ điểm IELTS xét điểm cộng ưu tiên cũng chỉ từ 5,5. Học viện Ngoại giao yêu cầu cao nhất, thí sinh phải có IELTS 8.5 mới được tính 10 điểm.
PGS.TS Nguyễn Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT khẳng định, năm nay Bộ có quy định quy đổi tương đương điểm xét tuyển. Nhưng trong bối cảnh có sự khác biệt giữa độ khó của các môn thi, dẫn tới phổ điểm thi cũng khác nhau, Bộ GD&ĐT có tính toán đến phương án quy đổi tương đương giữa các môn thi để đảm bảo công bằng cho thí sinh sử dụng các tổ hợp khác nhau không.
Ông Dũng cho rằng, việc tuyển sinh đại học sẽ phải theo quy chế, trong đó có việc quy đổi điểm IELTS. Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện việc quy đổi này đảm bảo sự công bằng cho thí sinh.
Theo Bộ GD&ĐT, theo chương trình cải cách giáo dục, từ năm 2025, môn Ngoại ngữ không còn là môn thi bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, thí sinh có thể lựa chọn thi môn Ngoại ngữ hoặc sử dụng chứng chỉ ngoại ngữ để xét tuyển. Việc sử dụng chứng chỉ ngoại ngữ có thể giúp thí sinh tăng cơ hội trúng tuyển vào các trường đại học. Vì vậy, cần một sự công bằng, minh bạch và có sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT để đảm bảo sự công bằng, minh bạch đó trong xét tuyển đại học
