Ông Đặng Hoàng Giang, Phó Giám đốc CECODES, đồng tác giả của YIS 2014 chia sẻ: Thanh niên đang hoài nghi tính liêm chính của môi trường xung quanh nhiều hơn. Ảnh: Thảo Nguyên

Đó là kết quả Khảo sát Liêm chính trong thanh niên Việt Nam 2014 (gọi tắt là YIS 2014) do Tổ chức Hướng tới Minh bạch (TT), Trung tâm Nghiên cứu Phát triển & Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES) và Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live&Learn) phối hợp thực hiện công bố sáng ngày 4/8. 

Dễ thỏa hiệp và hoài nghi hơn

Theo kết quả YIS 2014, thanh nhiên vẫn nhận thức rất rõ những điều đúng, sai. 94% cho rằng, trung thực quan trọng hơn giàu có, 82% cho rằng tuân thủ pháp luật và liêm chính quan trọng hơn giàu có, 89% đồng ý rằng một người liêm chính không gian lận và 95% cho rằng một người liêm chính không nhận hay đưa hối lộ. Nhưng khi đứng trước các quyết định liên quan đến liêm chính, thanh niên Việt Nam thể hiện xu hướng dễ thỏa hiệp. 

So với kết quả của cuộc khảo sát đầu tiên thực hiện năm 2011, thanh niên hiện nay có xu hướng coi trọng thu nhập của gia đình và giàu có hơn liêm chính (35% năm 2014 so với 31% năm 2011) và sẵn sàng nói dối để bảo vệ thu nhập gia đình hoặc tình cảm với bạn bè (41% năm 2014 so với 35% năm 2011). 

Thanh niên cũng có cái nhìn bi quan hơn về tính liêm chính của các cơ quan cung cấp dịch vụ công. Năm 2014, tỉ lệ thanh niên đánh giá ‘rất tốt’ về mức độ liêm chính của các cơ quan này đều giảm. Trong đó, đánh giá ‘rất tốt’ dành cho cảnh sát giao thông và y tế công đều giảm gần một nửa so với năm 2011, từ 12% xuống còn 6% (cảnh sát giao thông) và từ 11% xuống 6% (y tế công). 

Đặc biệt, nhóm thanh niên có trình độ học vấn cao (trên bậc trung học phổ thông) thể hiện sự bi quan rõ hơn với mức độ đánh giá khắt khe nhất về vấn đề này (chỉ có tối đa 7% đánh giá ‘rất tốt’ trong khi có tới 19% đánh giá ‘rất kém’).

“Thanh niên đang hoài nghi tính liêm chính của môi trường xung quanh nhiều hơn. Họ cũng không cảm nhận được bất kỳ ảnh hưởng tích cực nào từ các chương trình giáo dục liêm chính và phòng, chống tham nhũng chính thức. Thực tế này phần nào lý giải một trong những phát hiện quan trọng nhất của YIS 2014: Khi đứng trước lựa chọn giữa liêm chính và tình cảm với gia đình hay bạn bè, thanh niên cho rằng vi phạm liêm chính trong các trường hợp này là ‘chấp nhận được’” - ông Đặng Hoàng Giang, Phó Giám đốc CECODES, đồng tác giả của YIS 2014 chia sẻ.

Sẵn sàng tham gia các sáng kiến phòng, chống tham nhũng

Dù vẫn gặp khó khăn khi phải đưa ra các quyết định liên quan đến liêm chính, 87% thanh niên Việt Nam được hỏi sẵn sàng tham gia vào các sáng kiến phòng, chống tham nhũng như VACI do Thanh tra Chính phủ phối hợp với Ngân hàng Thế giới tổ chức. Tỷ lệ tham gia cao nhất được ghi nhận đối với các hoạt động như vận động bạn bè không đưa phong bì, ứng xử một cách có đạo đức tại trường học hoặc nơi làm việc. 

Đặc biệt, thanh niên vẫn tiếp tục rất lạc quan về vai trò của mình trong việc tăng cường liêm chính và phòng, chống tham nhũng với 87% cho rằng thanh niên có thể có vai trò quan trọng trong lĩnh vực này. Điều đáng mừng, 84% trong hóm có trình độ học vấn thấp nhất đồng ý với điều này, tăng mạnh so với 67% năm 2011.

Internet và mạng xã hội đang ngày càng ảnh hưởng đến quan điểm của thanh niên về liêm chính: trong nhóm thanh niên có trình độ học vấn cao, 92% (năm 2014) cho rằng Internet góp phần hình thành nên quan điểm của họ về liêm chính. Đối với nhóm thanh niên có trình độ học vấn thấp, số người đồng tình với quan điểm này cũng tăng mạnh: Từ 2% (2011) lên 16% (2014) đối với Internet và từ 3% lên 24% đối với mạng xã hội.

Bà Đào Nga, Giám đốc TT nhấn mạnh: “Chúng tôi luôn đi từ bất ngờ, thích thú đến khâm phục khả năng dẫn dắt của các bạn. Vì vậy, một trong các khuyến nghị quan trọng nhất của YIS 2014 hướng tới chính các bạn trẻ - những con người tràn đầy sáng tạo - hãy chủ động tham gia và đề xuất các sáng kiến về liêm chính. Bằng cách tham gia vào các sáng kiến này, các bạn sẽ tìm ra những con đường mới để giải quyết những vấn đề thách thức tính liêm chính của bản thân. Đồng thời, các bạn sẽ có thêm cảm hứng và động lực để tiếp tục lan tỏa nhiệt huyết cho mọi người cùng thực hành liêm chính”. 

Thảo Nguyên