(Thanh tra) - Năm 2025 - lần đầu tiên kỳ thi tốt nghiệp THPT được tổ chức theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Nhìn lại kỳ thi năm nay, các chuyên gia đều chung nhận định, kỳ thi đã đạt được 3 mục tiêu cốt lõi là đánh giá chất lượng dạy học ở phổ thông theo chương trình mới, xét công nhận tốt nghiệp, đồng thời là "bộ lọc" cho các trường đại học tuyển sinh.
Chương trình Giáo dục phổ thông mới 2018 ra đời với mục tiêu chuyển dịch từ việc truyền thụ kiến thức hàn lâm, ghi nhớ máy móc sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Mục tiêu của chương trình không chỉ nhấn mạnh đến việc học sinh nắm vững "cái gì" mà quan trọng hơn là "để làm gì" và "làm như thế nào".
Các phẩm chất cốt lõi như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm cùng các năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo được đặt lên hàng đầu, hướng tới đào tạo công dân toàn diện, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên số, hội nhập quốc tế.
Với sự thay đổi như vậy, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 được coi là "phép thử" đầu tiên của Chương trình Giáo dục phổ thông mới. Kỳ thi không chỉ đánh giá kiến thức nền tảng mà còn kiểm định khả năng vận dụng, tư duy phản biện, và giải quyết tình huống thực tiễn của học sinh.
Năm nay, thí sinh tham dự kỳ thi phải thi 4 môn, gồm 2 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn và 2 môn tự chọn trong số các môn học còn lại ở lớp 12 (Ngoại ngữ, Lịch sử, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí, Giáo dục Kinh tế & Pháp luật, Tin học, Công nghệ) thay vì 3 môn bắt buộc (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ) và 1 bài thi tự chọn Khoa học Tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học) hoặc Khoa học Xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân) như những năm trước.
Cô Nguyễn Bội Quỳnh, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) chia sẻ, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay đã có những chuyển biến rất tích cực, học sinh được học và thi các môn mình lựa chọn, đúng sở trường. Điều này giúp các em học tập hiệu quả hơn, tâm lý ổn định hơn và kết quả thi phản ánh đúng năng lực.
"Khi chương trình mới được triển khai, chúng tôi từng rất lo lắng về tính khả thi. Nhưng sau 3 năm, đặc biệt qua kỳ thi năm nay, tôi thấy rõ ràng học sinh đã trưởng thành hơn về nhận thức và có định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn", cô Quỳnh bày tỏ.
Từ việc đổi mới trong ra đề thi đòi hỏi giáo viên phải thay đổi cách dạy học ở phổ thông. Giờ đây giáo viên phải đổi mới phương pháp giảng dạy và học sinh cũng phải thay đổi cách thức học tập ngay từ lớp 10, chứ không chờ tới lớp 12 mới học.
Phân tích kỹ hơn, cô Quỳnh nhấn mạnh: "Giờ đây, giáo viên không thể chỉ dạy “mẹo” làm bài, học thuộc mẫu, mà phải giúp học sinh hiểu và vận dụng kiến thức. Đây là quá trình khó khăn nhưng bắt buộc phải thực hiện để không chỉ đáp ứng yêu cầu của kỳ thi mà quan trọng hơn là đáp ứng đòi hỏi của cuộc sống".
Khẳng định, kết quả thi tốt nghiệp THPT năm nay là "thước đo" phản ánh chân thực chất lượng dạy học sau 3 năm triển khai chương trình mới, ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nghệ An chia sẻ: Đề thi năm nay buộc học sinh phải tư duy, phải hiểu mới làm được, không còn chuyện học sinh “đánh bừa'” mà vẫn đạt điểm cao như trước. Điều đó cho thấy kỳ thi đã dần tiệm cận chuẩn đánh giá năng lực quốc tế.
Nhìn chung, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đã hoàn thành tốt sứ mệnh đánh giá học sinh theo hướng toàn diện và thực chất hơn. Từ kết quả của kỳ thi đòi hỏi sự thay đổi trong cách dạy học của các trường phổ thông.
Nhìn lại kỳ thi tốt nghiệp năm nay, PGS Bùi Thị An, nguyên Đại biểu Quốc hội - Uỷ viên, Uỷ ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội khoá XIII cho rằng, đây là một kỳ thi được tổ chức nghiêm túc, đáp ứng được mục tiêu xét tốt nghiệp THPT và cung cấp cơ sở dữ liệu tin cậy cho các trường đại học tuyển sinh.
PGS Bùi Thị An đánh giá, đề thi năm nay có chất lượng tốt, thể hiện rõ định hướng đánh giá năng lực thay vì kiểm tra khả năng ghi nhớ kiến thức. Nhiều câu hỏi mang tính thực tiễn, gợi mở tư duy, yêu cầu học sinh liên hệ cuộc sống thay vì học thuộc lòng máy móc, vốn là căn bệnh kéo dài nhiều năm trong giáo dục.
“Lúc đầu, dư luận còn lo ngại đề thi khó, nhưng kết quả có rất nhiều điểm 10, phổ điểm đẹp cho thấy đề thi vừa sức, phù hợp với năng lực học sinh hiện nay. Thực tế này cũng cho thấy các em học sinh đã thích ứng tốt”, PGS Bùi Thị An nói.
Từ kết quả của kỳ thi, PGS Bùi Thị An cho rằng, cần đẩy mạnh truyền thông về định hướng đổi mới của kỳ thi, giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ mục tiêu đánh giá năng lực, từ đó thay đổi cách học, cách dạy theo hướng thực chất hơn.
Bên cạnh đó, cũng phải tiếp tục điều chỉnh đề thi theo hướng đánh giá tư duy, năng lực vận dụng kiến thức gắn với thực tiễn, tạo "cú hích" mạnh mẽ thúc đẩy đổi mới dạy học trong nhà trường phổ thông.
Theo dõi phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm nay, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, ông thực sự bất ngờ "vì đề thi được xây dựng tốt hơn tôi kỳ vọng". Phân tích kỹ hơn ở 2 môn thi bắt buộc là Toán và Ngữ Văn, ông cho biết: “Toán - môn học vốn được xem là "thước đo" năng lực tư duy của học sinh, phổ điểm đã thể hiện rõ tính phân hóa".
“Việc điểm trung bình môn Toán thấp, điều này không đồng nghĩa với thất bại, mà cho thấy đề thi đã yêu cầu học sinh phải vận dụng tư duy và hiểu bản chất thay vì chỉ học thuộc. Đặc biệt, đề thi không dễ dãi, cũng không đánh đố, mà phân loại học sinh rõ rệt - đó là điểm rất đáng ghi nhận”, theo GS.TSKH Nguyễn Đình Đức.
Với môn Ngữ văn, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức cho rằng, tuy là môn tự luận với đổi mới cách ra đề, không có ngữ liệu quen thuộc trong sách giáo khoa, nhưng năm nay phổ điểm vẫn cao, cho thấy hướng ra đề đã phù hợp với trình độ học sinh phổ thông. Điều này cho thấy học sinh đã thích ứng tốt với yêu cầu mới.
Chia sẻ về kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng khẳng định, không còn đơn thuần kiểm tra kiến thức, đề thi đã chuyển trọng tâm sang đánh giá năng lực. Học sinh được lựa chọn môn thi theo sở trường, đây là một bước tiến trong định hướng nghề nghiệp cá nhân.
"Thậm chí, có môn có tỉnh chỉ có 1 thí sinh đăng ký dự thi nhưng vẫn được tạo điều kiện tối đa để các em dự thi. Chính sự linh hoạt đó đã giúp học sinh phát huy tối đa năng lực cá nhân, đồng thời đặt ra thách thức mới cho giáo viên trong công tác giảng dạy", Thứ trưởng nói.
Với chương trình giáo dục phổ thông ở bậc THPT, theo Thứ trưởng, học sinh được lựa chọn môn học yêu thích để phát triển hết năng lực phẩm chất. Ở kỳ thi năm nay, quy chế thi tốt nghiệp, quy chế tuyển sinh của Bộ GD&ĐT lần đầu tiên làm được việc hướng tới học sinh và hướng tới kết quả học tập "thi thật, kết quả thật, nhân tài thật" như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.
