Trải nghiệm đánh cá trên hồ Pha Đay ở huyện Quan Hóa. Ảnh: VT

Huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa là một vùng đất có vùng không gian phát triển du lịch cộng đồng gắn chặt với 3 khu bảo tồn thiên nhiên: Pù Hu, Pù Luông và Khu bảo tồn các loại hạt trần quý hiếm Nam Động.

Trong những năm qua, Quan Hóa đã tăng cường thực hiện Đề án Phát triển du lịch cộng đồng tại 8 bản dân tộc, ở 7 xã gồm bản Hang, xã Phú Lệ; bản Vinh Quang, xã Phú Nghiêm; bản En, xã Phú Thanh; bản Khoa, xã Phú Sơn; bản Bút Xuân, khu vực hang Phi, xã Nam Xuân; bản Yên, xã Hiền Chung; bản Bâu, xã Nam Động.

Các bản Hang, bản En, bản Yên là những bản du lịch cộng đồng động lực, thúc đẩy các hoạt động du lịch phát triển tại các địa phương khác của huyện. Bản Vinh Quang, bản Khoa, bản Bút Xuân, bản Bâu là các bản du lịch cộng đồng hỗ trợ, giúp đa dạng hóa các sản phẩm và hoạt động du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện, giúp địa phương khai thác tốt hơn tài nguyên du lịch và liên kết các điểm du lịch với các bản du lịch  cộng đồng động lực.

Các sản phẩm phục vụ du lịch cộng đồng của đồng bào Quan Hóa. Ảnh: VT

Để khai thác có hiệu quả tiền năng du lịch, đa dạng hóa các loại hình sản phẩm và dịch vụ du lịch cộng đồng dựa vào phát huy thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa dân tộc của cộng đồng, tạo việc làm và hoạt động sinh kế cho đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS) du lịch cộng đồng ở các khu, điểm du lịch tự nhiên và văn hóa có lợi thế giúp gắn kết các điểm bản du lịch cộng đồng, hình thành các tuyến du lịch và đa dạng hóa các hoạt động du lịch tại địa phương. Các bản dân tộc lân cận được định hướng phát triển du lịch cộng đồng liên kết với nhau hình thành khu vực hỗ trợ phát triển, cung cấp nông sản, nguyên liệu cho các bản du lịch cộng đồng, liên kết với các bản du lịch cộng đồng để hình thành các tuyến thưởng ngoạn thiên nhiên và một số hoạt động trải nghiệm khác. Các hoạt động du lịch cộng đồng gắn kết với di tích lịch sử, văn hóa, khám phá thiên nhiên, kết hợp với các sự kiện, giáo dục văn hóa.

Du khách khi đến với Quan Hóa có thể thưởng ngoạn các chường trình Homestay tại các bản như đi dã ngoại, đạp xe đạp, chèo thuyền khám phá; tham quan các di tích lịch sử văn hóa, bản dân tộc, khu sản xuất nông nghiệp như chùa Ông, động Bà, hang Co Phường, tham gia các phiên chợ vùng cao.

Ngoài ra, đến với Quan Hóa, du khách còn có thể thỏa thích khám phá, thám hiểm hang Co Luồng, Lũng Mu, hồ Pha Đay, sông Mã, sông Luồng. Những địa điểm này du khách có thể chụp ảnh kỷ niện, cắm trại, chèo thuyền bắt cá, nấu ăn, chơi các trò chơi dân gian, tìm hiểu phong tục tập quán, sinh hoạt cùng đồng bào dân tộc Thái, Mường, mang lại cảm giác gần gũi như ở nhà…

Đến du lịch cộng đồng tại các bản ở Quan Hóa, du khách sẽ được thưởng thức những đặc sản thơm ngon của đồng bào các dân tộc. Ảnh: VT

“Mục tiêu năm 2025, huyện Quan Hóa đón được 11.200 lượt khách du lịch cộng đồng, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 25,7%/năm, trong đó có 7.800 lượt khách du lịch quốc tế và 3.400 lượt khách du lịch nội địa, tổng thu 10.520 triệu đồng, số lượng cơ sở dịch vụ lưu trú cộng đồng 41 hộ; giải quyết việc làm cho 525 đồng bào các dân tộc ở địa phương, từng bước xóa đói giảm nghèo trê địa bàn huyện”, Trưởng phòng Văn hóa huyện Quan Hóa Lương Thị Hồng Nhung nói.

Hiện nay, để xây dựng, phát triển rộng rãi các tour du lịch cộng đồng, góp phần giải quyết công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các DTTS, huyện Quan Hóa đang tập trung đẩy mạnh công tác bảo tồn, tôn tạo di tích, cảnh quan môi trường du lịch, thực hiện công tác xây dựng hạ tầng tới các khu điểm du lịch, các điểm bản có tiềm năng du lịch. Lồng ghép các mục tiêu phát triển du lịch trên địa bàn, dành nguồn thu ngân sách thỏa đáng đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch, ưu tiên phát triển sản phẩm, dịch vụ du lịch cộng đồng tại các điểm bản định hướng là điểm bản du lịch cộng đồng động lực. Mở rộng các hình thức đầu tư, ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư phát triển du lịch cộng đồng; khuyến khích chính sách đào tạo, sử dụng nguồn nhân lực địa phương là đồng bào các DTTS phục vụ trong các hoạt động du lịch.

Bên cạnh đó, huyện Quan Hóa đang liên kết chặt chẽ với Mai Châu, tỉnh Hòa Bình và các huyện trong tỉnh, các công ty lữ hành trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động quảng bá, xúc tiến, tổ chức tour và cung cấp sản phẩm du lịch, liên kết tour, thu hút du khách, chia sẻ kinh nghiệm quản lý di tích. Thu hút các dự án đầu tư du lịch cộng đồng và tạo dựng thương hiệu gắn với đặc trưng về tự nhiên, văn hóa dân tộc, hoạt động sinh kế của mỗi bản làng, mỗi nét văn hóa của đồng bào dân tộc trên địa bàn. Tiếp tục quảng bá hình ảnh du lịch Quan Hóa thông qua các chương trình quảng cáo có tính chất chuyên nghiệp bằng hình ảnh, đa dạng hóa các hình thức thông tin tuyên truyền một cách thường xuyên; đẩy mạnh phát triển hệ thống cây xanh, hoa ở nơi công cộng, khu du lịch, góp phần hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào các dân tộc. Xây dựng và thực hiện các chương trình riêng đào tạo đồng bào các DTTS làm du lịch cộng đồng theo đúng định hướng của huyện và đảm bảo du lịch bền vững.

Ngoài ra, huyện Quan Hóa còn tiến hàn lồng ghép các chương trình đào tạo du lịch bền vững, bảo vệ môi trường, bảo vệ văn hóa trong các hoạt động đào tạo cộng đồng và đào tạo nghề du lịch. Quan tâm phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, thu hút và giữ chân người tài, tăng cường hợp tác trao đổi học tập kinh nghiệm thông qua các chuyến khảo sát, học hỏi mô hình du lịch của các địa phương khác trong thời gian đầu triển khai, xây dựng sản phẩm, từng bước giúp du lịch cộng đồng trên địa bàn phát triển bền vững.