Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

Tiếp tục chương trình phiên họp 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự án Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn, sáng 22/4.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho hay, hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng và quy hoạch nông thôn chưa được điều chỉnh thống nhất tại một luật.

Việc này được điều chỉnh trực tiếp tại Luật Quy hoạch đô thị 2009, Luật Xây dựng 2014 và tản mạn tại nhiều luật khác có liên quan gây khó khăn cho công tác áp dụng và thi hành.

Thêm nữa quy định pháp luật về quy hoạch đô thị - nông thôn còn những tồn tại, hạn chế; chưa thống nhất với các luật khác như Luật Đất đai; Luật Đấu thầu…

Vì thế, theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị, ban hành Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là “hết sức cần thiết”.

Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế Ủy ban Kinh tế nhất trí sự cần thiết ban hành dự luật này.

Nhưng theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, ủy ban này đặc biệt lưu ý, xây dựng dự luật này phải bảo đảm quy hoạch đô thị có tầm nhìn phù hợp, có tính chiến lược, tôn trọng quy luật thị trường và nguyên tắc phát triển bền vững; gắn kết chặt chẽ với quy hoạch nông thôn.

Dự thảo luật cũng phải phân định rõ vị trí, vai trò của các loại quy hoạch, các cấp độ quy hoạch, bảo đảm sự liên kết, khớp nối, tránh chồng chéo, trùng lặp, mâu thuẫn về nội dung giữa các quy hoạch, gây lãng phí nguồn lực, khó khăn cho công tác quản lý, tạo rào cản đối với các hoạt động kinh tế - xã hội của người dân và doanh nghiệp.

Cạnh đó, thực hiện phân cấp và phân quyền trong lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh, quản lý quy hoạch đô thị và nông thôn; cắt giảm thủ tục hành chính trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn.

“Cần kiên quyết xóa bỏ tư duy nhiệm kỳ, cơ chế “xin - cho”, “lợi ích nhóm” trong xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, dẫn đến tình trạng dự án “treo”, chậm triển khai thực hiện trên thực tế”, ông Vũ Hồng Thanh nói.

Siết chặt việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch

Dự thảo luật có 5 Chương, 61 Điều, quy định về hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn; lập, thẩm định, phê duyệt, rà soát, điều chỉnh; tổ chức quản lý quy hoạch đô thị và nông thôn và nội dung, trách nhiệm quản lý nhà nước về quy hoạch đô thị và nông thôn.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị. Ảnh: P.Thắng

Ông Nghị cho biết, để đáp ứng yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, dự thảo luật đề xuất rút gọn trình tự lập quy hoạch.

Cụ thể, dự thảo không yêu cầu lấy ý kiến cộng đồng dân cư với nhiệm vụ quy hoạch chung của thành phố, thị xã, huyện và khu chức năng (trừ đô thị mới, thị trấn và xã).

Dự thảo luật cũng không yêu cầu lập riêng cấp độ quy hoạch phân khu đối với các đô thị vừa và nhỏ. Thay vào đó, sẽ tích hợp nội dung quy hoạch phân khu vào quy hoạch chung các đô thị loại III, IV, V để giảm việc lập cấp độ quy hoạch phân khu đối với các loại đô thị này, góp phần giảm thời gian, chi phí cho công tác quy hoạch, đẩy nhanh tiến độ triển khai đầu tư xây dựng.

Vấn đề nữa, dự thảo luật bổ sung quy định chặt chẽ về điều kiện, yêu cầu đối với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch.

Theo đó, dự thảo đề xuất quy định phải rà soát quy hoạch trước khi thực hiện điều chỉnh cục bộ quy hoạch. Việc điều chỉnh này phải đáp ứng các căn cứ, điều kiện như không làm thay đổi phạm vi, ranh giới, quy mô, tính chất, chức năng của khu vực điều chỉnh.

Cạnh đó, phải có đánh giá về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, tác động tiêu cực của việc điều chỉnh và đề xuất giải pháp, biện pháp thực hiện đảm bảo tuân thủ, phù hợp với quy hoạch cấp trên, quy chuẩn, tiêu chuẩn có liên quan...

Về nội dung này, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng phân biệt các điều kiện, tiêu chí điều chỉnh tổng thể quy hoạch và các điều kiện, tiêu chí điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn.

Yêu cầu về “không gây quá tải hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội” cần cụ thể hóa hơn, nghiên cứu theo hướng xác định hệ quy chiếu là mật độ cư trú, quy mô, mật độ dân số của khu vực đã có quy hoạch được cấp thẩm quyền phê duyệt.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị làm rõ trường hợp điều chỉnh cục bộ quy hoạch có bao gồm cả trường hợp dẫn đến việc điều chỉnh quy hoạch cấp trên hay không.

“Nếu có thì trong phạm vi và với mức độ như thế nào? Thực hiện quy trình điều chỉnh quy hoạch cấp trên trước hay thực hiện song song quy trình điều chỉnh?”, ông Thanh nêu.

Ngoài ra, theo cơ quan thẩm tra, cần làm rõ cơ chế kiểm tra, kiểm soát, giám sát, bảo đảm chặt chẽ việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch.

Tính đến cuối năm 2023, cả nước có 902 đô thị, gồm: 2 đô thị loại đặc biệt, 22 đô thị loại I, 35 đô thị loại II, 46 đô thị loại III, 94 đô thị loại IV, 703 đô thị loại V.

Tỷ lệ đô thị hóa ước đạt 42,6%. 100% thành phố, thị xã, thị trấn đã có quy hoạch chung được duyệt; quy hoạch phân khu tại đô thị đặc biệt và đô thị loại 1 ước tính khoảng đạt khoảng 79%, tại đô thị còn lại ước tính khoảng 55% so với đất xây dựng đô thị.