Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, ATTP không chỉ là vấn đề giống nòi dân tộc mà còn là uy tín quốc tế của đất nước

Nhiều vấn đề nổi cộm

Theo báo cáo của các bộ, ngành, còn nhiều hạn chế, bất cập trong công tác bảo đảm ATTP.

Nhiều ban chỉ đạo liên ngành về ATTP tại địa phương (được tổ chức tại cấp tỉnh, cấp huyện) hoạt động chưa hiệu quả. Hầu hết các vụ vi phạm là do báo chí và các cơ quan chức năng của trung ương phát hiện; rất ít vụ vi phạm do địa phương phát hiện.

Nhất là, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe, ngăn ngừa vi phạm. Việc xử lý vi phạm chưa nghiêm minh, chưa chú ý xem xét xử lý trách nhiệm của cán bộ, công chức. 

Chưa có cơ chế tài chính phù hợp giải quyết kinh phí, ngay cả kinh phí kiểm nghiệm thực phẩm, xử lý, tiêu hủy thực phẩm không an toàn.

Trong khi đó, công tác tuyên truyền còn nặng về các nội dung tiêu cực, chưa có nhiều thông tin về thực phẩm an toàn dẫn đến tâm lý lo lắng, hoang mang trong nhân dân, thậm chí làm ảnh hưởng đến xuất khẩu và chưa kết nối được thực phẩm an toàn với người tiêu dùng tạo được động lực khuyến khích các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn.

Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Khắc Định cho biết, công tác bảo đảm ATTP vẫn còn rất nhiều vấn đề nổi cộm cần được quan tâm xử lý để giải quyết dứt điểm như vấn đề sử dụng sabutamol, vàng ô, kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục, quản lý tại các chợ, nhập khẩu rượu giả, kinh doanh thực phẩm chức năng.

Không ai bị kỷ luật

Bày tỏ dù đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp quyết liệt nhưng kết quả chưa đáp ứng được kỳ vọng của người dân, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung cho biết, ngay trong quý 1 năm 2016, Hà Nội kiểm tra phát hiện ra hơn 6 nghìn cơ sở vi phạm với số tiền hơn 10 tỉ đồng.

Người dân nuôi trồng vẫn dùng chất cấm, còn lực lượng kiểm tra, quản lý chất cấm chưa chặt chẽ, chưa vào cuộc quyết liệt. Và một trong khâu yếu trong xử lý ATTP đó là chế tài chưa đủ sức răn đe.

Ông Chung đề xuất lần đầu phạt tiền, lần 2, 3 cấm kinh doanh đăng báo, nếu vi phạm nhiều lần cấm sản xuất, kinh doanh vĩnh viễn. Đồng thời, quy rõ trách nhiệm cấp cơ sở, tổ chức tuyên truyền mạnh mẽ để thay đổi nhận thức. Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT rà soát công bố chất gây nguy hại, công bố quá trình nhập chất cấm.

Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Đinh La Thăng cũng cho rằng, tình hình ATTP hiện nay đáng báo động, tràn lan, phức tạp, nguy hiểm. Nguyên nhân hàng đầu là không xác định được trách nhiệm, không ai bị kỷ luật.

Công tác thanh tra kiểm soát của lực lượng chức năng không tốt, không nghiêm, còn tình trạng bao che, thông đồng. Cơ chế chính sách chưa hỗ trợ để cá nhân, cơ sở sản xuất đầu tư nuôi trồng, tiêu thụ, phân phối quy mô, hệ thống.

Theo Bí thư Thăng, cần phải xác định xử lý trách nhiệm cơ quan đơn vị, cá nhân có liên quan đến tình trạng lộn xộn, bất cập trong quản lý ATTP hiện nay. Chấn chỉnh, bố trí đúng vai trò chức năng, nhiệm vụ lực lượng thực thi trong quản lý ATTP.

Thủ tướng cho phép các địa phương được chủ động tổ chức bộ máy quản lý ATTP trên nguyên tắc không tăng biên chế và kiến nghị cho phép TPHCM thí điểm thành lập cơ quan thống nhất quản lý về ATTP, tiền xử phạt được để lại địa phương để đầu tư cho công tác quản lý, bảo đảm VSATTP.

Ông Đinh La Thăng lưu ý, cần quản lý chặt chẽ các chợ kinh doanh hóa chất, phụ gia thực phẩm, khuyến khích phát triển chuỗi thực phẩm an toàn quy mô lớn, tăng cường phối hợp giữa các địa phương. Nhưng các bộ ngành, địa phương không được quy định thêm "giấy phép con".

“Chúng ta nên giao cho lực lượng cựu chiến binh tại địa phương giám sát các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm”, ông Thăng đề xuất.

Đưa sản phẩm sạch đến tận tay người dân

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát, hiện nay các văn bản pháp luật đã quy định rất rõ về trách nhiệm chính của từng bộ, ngành, địa phương trong bảo đảm vệ sinh ATTP. Sản phẩm do nhà máy sản xuất hay bày bán trong siêu thị thuộc trách nhiệm của bộ, ngành nào luật quy định rất rõ.

Toàn cảnh phiên họp

Tuy nhiên, có nơi vẫn chưa nắm rõ nên ở một số địa phương tổ chức bộ máy và chỉ đạo thực hiện chưa theo đúng luật.

“Chúng ta cần tổ chức quán triệt, phân công, quy trách nhiệm theo đúng luật, đồng thời cần tăng cường năng lực bộ máy, củng cố, kiện toàn ban chỉ đạo liên ngành về ATTP tại địa phương”,  Bộ trưởng Cao Đức Phát đề nghị.

Chúng ta muốn có rau, thịt an toàn mà lại có hàng triệu hộ nông dân nhỏ lẻ thì không quản lý được. Do vậy, theo ông Phát, phải đưa nông dân vào hợp tác để hướng dẫn họ thực hiện theo Viet GAP, Global GAP, kết nối với doanh nghiệp phân phối.

Trong thanh tra, kiểm tra ATTP cũng phải thay đổi cách làm từ theo kế hoạch sang đột xuất, đi cùng với tăng cường giám sát, xử lý nghiêm, truy đến cùng nguồn gốc thực phẩm vi phạm.

Từ nay đến cuối năm, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục kiểm soát, tiến tới chấm dứt sử dụng chất cấm trong chăn nuôi; cơ bản kiểm soát việc buôn lậu thuốc bảo vệ thực vật, chất bảo quản, chất cấm; cơ bản kiểm soát việc lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản.

Hơn nữa, muốn thức ăn có chuẩn không phải kiểm nghiệm phải kinh phí, biết có độc phải có phí tiêu hủy.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề xuất, phải có phương pháp kiểm nghiệm TP có an toàn không bằng các máy đo cố định, di động giúp bà con nhận biết thực phẩm nào an toàn hoặc không an toàn và có hệ thống phân phối sản phẩm sạch đưa đến tận tay người dân.

Cần giải pháp mạnh, kiên quyết

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, ATTP không chỉ là vấn đề giống nòi dân tộc mà còn là uy tín quốc tế của đất nước.

Chúng ta chưa thành công trong quản lý ATTP do vậy cần giải pháp mạnh, kiên quyết để quản lý ATTP. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cả hệ thống chính trị, các cấp chính quyền phải vào cuộc thì mới thành công.

Phải làm rõ trách nhiệm cá nhân trong quản lý ATTP. "Nếu chúng ta không quy trách nhiệm người đứng đầu thì khó thành công" - Thủ tướng nói và nêu rõ, việc xảy ra tại xã, tại huyện, tại tỉnh, thì lãnh đạo xã, huyện, tỉnh phải chịu trách nhiệm, tiếp đó là lãnh đạo các ngành phải chịu trách nhiệm.

Thủ tướng yêu cầu, “Trưởng Ban Chỉ đạo ATTP phải do Chủ tịch UBND tỉnh, TP đảm nhiệm”. Đồng thời phải kiện toàn bộ phận tham mưu và có quy chế để bộ phận này làm việc theo pháp luật.

Bên cạnh đó, phải bảo đảm kinh phí quản lý ATTP bao gồm: Kinh phí kiểm tra, tiêu hủy; đầu tư trang thiết bị; bồi dưỡng nguồn nhân lực; động viên nhân dân… và có thể xã hội hóa nguồn kinh phí quản lý ATTP.

Thủ tướng đồng ý “để lại 100% kinh phí xử phạt vi phạm hành chính cho quản lý ATTP địa phương”, đồng thời yêu cầu các lực lượng chức năng: quản lý thị trường, hải quan, thanh tra, công an phải vào cuộc cương quyết, điều tra, xử lý các vi phạm trên địa bàn. 

Các vi phạm của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp phải xử phạt ở mức cao nhất... để mang lại niềm tin cho nhân dân.

Sử dụng chất cấm trong chăn nuôi về cơ bản đã được khống chế

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, tình hình sử dụng chất cấm trong chăn nuôi về cơ bản đã được khống chế. Nguồn nhập khẩu và kinh doanh chất Salbutamol của các công ty dược đã được Bộ Y tế quản lý chặt chẽ hơn, đưa vào danh mục các chất quản lý đặc biệt.

Các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi đã không còn sử dụng chất cấm. Hiện nay, chỉ còn các trang trại sử dụng chất Salbutamol thông qua các thương lái và nhân viên tiếp thị của một số công ty cung cấp trực tiếp.

Đến thời điểm hiện tại, số vụ vi phạm sử dụng chất cấm trong chăn nuôi đối với các trang trại đã giảm đáng kể (tháng 1/2016 là 9,8%; tháng 2/2016 là 1,46%; tháng 3/2016 là 0,66%).

Qua đợt cao điểm ATTP (10/2015 - 2/2016) cho thấy mức độ tồn dư các chất độc hại, chất cấm trong nhiều loại thực phẩm đã có mức giảm đáng kể:

- dư lượng dư lượng thuốc BVTV trong rau là 5,17% (năm 2014 là 5,43%, 9 tháng đầu 2015 là 10,3%)

- Thịt vi phạm chỉ tiêu chất cấm, kháng sinh vượt giới hạn là 1,91% (năm 2014 là 6,84%, 9 tháng đầu năm 2015 là 4%);

Tuy nhiên, cũng có những sản phẩm vi phạm với tỷ lệ cao hơn như thủy sản: vi phạm các chỉ tiêu về hóa chất, kháng sinh cấm và vượt giới hạn là 7,27% (2014 là 1,21%, 9 tháng đầu năm 2015 là 1,01%).

Trung bình mỗi năm phát hiện trên 99.350 cơ sở vi phạm

Báo cáo của Bộ Y tế cho thấy, trong giai đoạn 2012-2014, trung bình mỗi năm thanh tra liên ngành ATTP đã tiến hành thanh, kiểm tra tại khoảng 470.000 cơ sở, phát hiện trên 99.350 cơ sở vi phạm (21,1%).

Trong năm 2015, 20.641 đoàn thanh tra liên ngành tiến hành kiểm tra tại 344.657 cơ sở, phát hiện 77.946 cơ sở vi phạm, chiếm 22,6% (năm 2014 là 21,3%). Trong quý I/2016, kiểm tra tại 109.195 cơ sở, phát hiện 20.572 cơ sở vi phạm, chiếm 18,8% (quý I/2015 là 20,4%).

Đối với nước uống đóng chai: Năm 2014, kiểm tra 5.645 cơ sở (chiếm 38,0%), đã phát hiện 1.191 cơ sở vi phạm (21,1%); kiểm nghiệm mẫu nước uống đóng chai 87/1.062 (8,2%) số mẫu không đạt yêu cầu về chỉ tiêu vi sinh vật, 20/386 (5,2%) số mẫu không đạt yêu cầu về các chỉ tiêu lý, hóa.

Đối với sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa: Năm 2014, kiểm tra tại 990 cơ sở phát hiện 230 cơ sở vi phạm.

Đối với bếp ăn tập thể: Năm 2014, kiểm tra 119.024 cơ sở (chiếm 72,1% trên tổng số cơ sở có trên địa bàn toàn quốc), đã phát hiện 29.327 cơ sở vi phạm (24,6%); đã đình chỉ hoạt động 56 cơ sở; tiêu hủy sản phẩm của 620 cơ sở với 562 loại sản phẩm; chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để xử lý 13 trường hợp.

Đối với phụ gia thực phẩm, vật liệu bao gói chứa đựng thực phẩm: Năm 2014 kiểm tra 12.340 cơ sở, phát hiện 3.055 cơ sở vi phạm.

Đối với thực phẩm chức năng: Năm 2014, kiểm tra 4.514 cơ sở được phát hiện 1.974 cơ sở vi phạm (chiếm 43,7%).

Bài, ảnh: Thảo Nguyên