Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên nhấn mạnh: Làm luật phải bảo đảm tính minh bạch, không thể có “quy định khác” ở đây, áp dụng tương tự là tối kị. Ảnh: TN

Vẫn tranh luận về phạm vi sửa đổi

BLHS 2015 lùi thời hạn thi hành, kéo các luật khác cũng phải lùi hiệu lực. Với thời gian hạn hẹp, để kịp trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2016), theo Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Hoàn, dự thảo chỉ tập trung sửa đổi, bổ sung những điều khoản có lỗi kỹ thuật mà không thể giải thích hoặc thống nhất hướng dẫn được và nếu không sửa sẽ ảnh hướng đến việc bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật, không đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm cũng như ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người phạm tội.

Những vấn đề khác như sai sót về kỹ thuật nhưng không ảnh hưởng đến nội dung quy định hoặc có thể giải thích, hướng dẫn được thì chưa nên đặt vấn đề sửa. Còn các vấn đề liên quan đến chính sách, nói chung, không nên đặt vấn đề sửa vì chưa được thực tiễn kiểm nghiệm, có thể dẫn đến việc sửa đổi, bổ sung các Luật đang lùi hiệu lực thi hành cùng BLHS 2015. Tuy nhiên, một số quy định về chính sách cụ thể trong một số điều luật mà chưa bảo đảm tính chặt chẽ, chưa thể hiện nhất quán của chính sách hoặc thấy trước khả năng sẽ không phù hợp với thực tiễn, không đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm thì cần đề xuất sửa đổi.

Đồng ý với phương án này nhưng PGS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, vẫn nên đưa thêm phương án 2 theo tinh thần chung là qua rà soát, nếu phát hiện thấy có vấn đề bất cập, chưa hợp lý thì cần nghiên cứu để sửa. Đây cũng là quan điểm của tổ công tác liên ngành khi thẩm định Dự án Luật.

Điều 292 liệu có bảo vệ được không?

Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015 đang lấy ý kiến không bỏ Điều 292 quy định “tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” mà chỉ sửa đổi, bổ sung cho phù hợp hơn.

Quan điểm đồng tình cho rằng, quy định này nhằm góp phần tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh trên mạng, bảo vệ những người làm ăn chân chính, đúng pháp luật, xử lý nghiêm những người cố tình vi phạm pháp luật và thu lời bất chính lớn từ việc vi phạm đó.

Ông Hoàng Thế Liên đặt vấn đề: Điều 292 quy định để bảo vệ những người làm ăn chân chính, nhưng có bảo vệ được không? Mạng Internet là toàn cầu. Mình không làm thì người khác vẫn làm. Như đánh bạc vậy! Người Việt Nam mình sang Campuchia đánh bạc, mình có xử phạt được không là cả vấn đề đấy!

“Có những chính sách nói rất hay nhưng phải tính đến thực tiễn. Quan điểm của tôi nên bỏ Điều 292. Thứ nhất, mình không giải thích được tại sao trong 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện lại quy định xử lý hình sự đối với ngành nghề này. Thứ nữa, mình cấm dân mình làm thì người nước ngoài vẫn làm mà không thể bắt được, xử được”.

“Treo lơ lửng trên trời là không được”

“Luật các nước muốn sống lâu dài phải “định tính” và đề cao trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng. Chúng ta thì ngược lại, biến các cơ quan tiến hành tố tụng thành các “cỗ máy”. Như vậy, luật sẽ rất chóng lạc hậu bởi định lượng hôm nay thế là to nhưng ngày mai lại thành nhỏ. Giờ quy định 100 triệu là mức định lượng làm căn cứ để truy cứu hình sự, vậy một ông 100 triệu bị xử lý hình sự, ông 99 triệu thoát, thế là bất công rồi. Trong khi lẽ ra cần căn cứ vào tính chất nguy hiểm của hành vi, còn mức càng lớn là tình tiết tăng nặng”, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp nêu.

Khi sửa đổi, bổ sung BLHS phải dựa vào Hiến pháp vì liên quan đến quyền cơ bản nhất của con người. Theo ông Liên, nhất là không thể có chuyện để “nghị định, thông tư hướng dẫn”. “Thông tư chỉ hướng dẫn về vấn đề kỹ thuật, đụng đến chính sách, đụng đến quy tội hay không quy tội là không được. Quy định các chất ma túy khác do Chính phủ quy định là không được. Theo luật anh không có tội, theo Nghị định của Chính phủ thì anh có tội, nghe được không? Không được”!

PGS Hoàng Thế Liên nói tiếp: “Làm luật phải bảo đảm tính minh bạch. Không thể có “quy định khác” ở đây. Một cái mà chưa biết, treo lơ lửng trên trời là không được. Chính vì vậy, Điều 165 BLHS năm 1999 tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” phải đưa về các tội cụ thể để tránh thiếu minh bạch. Trong hình sự áp dụng tương tự là tối kị. Vấn đề là nhìn nhận theo lối cũ thì không hợp nữa đâu”.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 lần này liên quan đến 93 điều của BLHS, gồm 12 điều thuộcphầnnhững quy định chung và 81 điều thuộcphầncác tội phạm, trong đó có 45 điều chỉnh lý về kỹ thuật và 48 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật, tập trung vào ba nội dung chính:

1. Sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của BLHS nhằm khắc phục những bất cập về các mức định lượng, mức hình phạt trong các khung của một số điều luật

-Sửa đổi, bổ sung các quy định về mức định lượng trong các khung của một số điều luật nhằm bảo đảm sự nối tiếp giữa các mức định lượng trong các khung, tránh chồng chéo, trùng lặp, gây khó khăn cho việc xử lý tội phạm

- Sửa đổi, bổ sung các quy định về mức hình phạt trong các khung của một số điều luật để bảo đảm sự phân hóa rõ, hợp lý mức độ trách nhiệm giữa các trường hợp phạm tội khác nhau

2. Sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của BLHS liên quan đến yếu tố cấu thành của một số tội phạm để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm

3. Sửa đổi, bổ sung một số điều khoản thuộc Phần Những quy định chung của BLHS

- Sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến người chưa thành niên phạm tội

- Sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tạo thuận lợi cho việc áp dụng trên thực tế

- Sửa đổi, bổ sung Điều 54 về quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhằm tạo linh hoạt trong việc áp dụng quy định này, đồng thời phù hợp với thực tiễn.

Thảo Nguyên