Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 16/8, tại phiên họp chuyên đề pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Dầu khí (sửa đổi).

Dự thảo luật này đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 3 (5/2022), dự kiến sẽ được thông qua tại kỳ họp thứ 4 (10/2022).

Một trong những vấn đề còn ý kiến khác nhau là về hợp đồng dầu khí.

Đề xuất cả Thủ tướng và Bộ Công thương duyệt hợp đồng dầu khí

Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay, quá trình thảo luận, có 2 loại ý kiến về hợp đồng dầu khí.

Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, hợp đồng chia sản phẩm dầu khí có cấu trúc nội dung phức tạp do đặc thù của hoạt động dầu khí.

Trong bối cảnh hiện nay, cần có cơ chế mới về phê duyệt hợp đồng dầu khí bảo đảm tính chủ động cũng như nâng cao vai trò, trách nhiệm của Bộ Công Thương và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) trong quá trình triển khai thực hiện.

“Việc giao PVN phê duyệt hợp đồng dầu khí không bảo đảm khách quan trong trường hợp PVN tham gia với tư cách nhà thầu độc lập ký kết hợp đồng dầu khí”, ông Thanh nêu và cho hay, Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với loại ý kiến này.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Đ.X

Vì vậy, phương án 1 được chính lý theo hướng: Thủ tướng chỉ phê duyệt nội dung chính; giao Bộ Công Thương phê duyệt nội dung hợp đồng dầu khí, trên cơ sở đó, PVN ký kết và quản lý hợp đồng dầu khí. Đồng thời, bỏ quy định về Chính phủ ban hành hợp đồng dầu khí mẫu để bảo đảm sự thống nhất về chính sách.

Còn phương án 2 giữ như dự thảo Chính phủ đã trình Quốc hội tại kỳ họp 3. Theo đó, Bộ Công Thương thẩm định, trình Thủ tướng phê duyệt toàn bộ nội dung trước khi PVN ký kết hợp đồng dầu khí.

Phải rõ ràng, rành mạch trách nhiệm

Bày tỏ băn khoăn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, phương án Thường trực Ủy ban Kinh tế lựa chọn có bất cập.

“Phê duyệt hợp đồng dầu khí phải rõ ràng, rành mạch về thẩm quyền. Tôi thấy phương án 1 là chưa rõ điều này khi một việc mà 2 chủ thể phê duyệt. Thủ tướng phê duyệt khung, Bộ Công thương lại phê duyệt bước thứ 2. Sau này có chuyện gì ai chịu trách nhiệm?”, ông Vương Đình Huệ nói.

Theo Chủ tịch Quốc hội, phương án 1 chưa rành mạch trách nhiệm của Thủ tướng và Bộ trưởng Công thương. “Tinh thần là phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, đảm bảo nhanh, mà như thế này thì kéo rê, kéo dài”, ông nêu.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhắc lại ý kiến của nhiều đại biểu nói “hợp đồng dầu khí rất quan trọng với nhà nước, nhà đầu tư dầu khí, quyền và nghĩa vụ các bên trong thăm dò, khai thác, có tính chất rất dài hạn, 20-30 năm. Quá trình đó tranh chấp, rủi ro trong hợp đồng phát sinh nhiều”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Dầu khí (sửa đổi). Ảnh: Đ.X

Từ đó, theo ông Huệ, nên chăng Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ hợp đồng. Còn nếu phân cấp thì quy định trong luật nguyên tắc cơ bản để Bộ trưởng Công thương phê duyệt.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, hiện chưa rõ Chính phủ có thay đổi ý kiến về hợp đồng dầu khí hay không. Cho nên, trước khi trình Quốc hội cần phải hỏi lại Chính phủ.

“Trường hợp đồng thuận thì tốt, còn Chính phủ có ý kiến khác thì về nguyên tắc phải báo cáo Quốc hội”, ông Định nói.

Không nên “2 bậc” phê duyệt hợp đồng dầu khí

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc nói sau đó, trong hoạt động dầu khí thì hợp đồng dầu khí là quan trọng nhất. “Tất cả các tranh chấp đều liên quan đến hợp đồng”, ông cho hay.

Với tầm quan trọng như vậy, Thứ trưởng Bộ Tư pháp nghĩ phương án 2 là “hợp lý” quy định Thủ tướng phê duyệt, không nên “2 nấc”. “Hoạt động dầu khí liên ngành, đa ngành, đa lĩnh vực, Bộ Công thương không thể tự quyết được”, ông Ngọc nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Đ.X

Đồng quan điểm, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, quy định thẩm quyền của Thủ tướng phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí là phù hợp thực tiễn hoạt động dầu khí tại Việt Nam.

Phân tích cụ thể, theo ông Diên, hợp đồng dầu khí là thoả thuận ràng buộc pháp lý giữa Nhà nước và nhà thầu dầu khí, có thời hạn rất dài, nhiều nội dung đặc thù liên quan đến quốc phòng, an ninh, chủ quyền, mặt biển...

“Các điều khoản của hợp đồng dầu khí liên quan mật thiết với nhau, do đó rất khó phân định các điều khoản chính, điều khoản phụ”, ông Diên nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Diên cho rằng, tại dự thảo luật, Chính phủ đã phân cấp nhiều nội dung cho Bộ Công Thương và PVN, chỉ còn một số nội dung rất quan trọng thuộc thẩm quyền phê duyệt/chấp thuận của Thủ tướng gồm: kết quả lựa chọn nhà thầu, nội dung hợp đồng dầu khí, gia hạn hợp đồng dầu khí trong trường hợp đặc biệt, chuyển nhượng quyền lợi tham gia trong hợp đồng dầu khí.

Kết lại nội dung thảo luận này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị tiếp tục rà soát căn cứ pháp lý, thực tiễn, đánh giá đầy đủ, toàn diện tác động, ưu - nhược điểm của 2 phương án. Trên cơ sở đó, xin ý kiến tại hội nghị đại biểu quốc hội chuyên trách để lựa chọn phương án phù hợp.

Cũng theo ông Vũ Hồng Thanh, khi thảo luận, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định kinh phí điều tra cơ bản về dầu khí từ nguồn ngân sách Nhà nước. 

Ý kiến khác đề nghị phân định rõ trường hợp bố trí chi phí từ ngân sách Nhà nước; với hoạt động của doanh nghiệp thì doanh nghiệp tự cân đối.

Về vấn đề này, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, công tác điều tra cơ bản về dầu khí là nhiệm vụ điều tra, khảo sát ban đầu phải thực hiện để đánh giá tiềm năng, triển vọng dầu khí làm căn cứ khoa học cho việc định hướng hoạt động tìm kiếm thăm dò dầu khí. 

Khi phê duyệt danh mục đề án điều tra cơ bản về dầu khí sẽ xác định cụ thể về nguồn kinh phí đối với mỗi đề án. 

“Công tác này có tính rủi ro cao, nhu cầu vốn lớn, cần huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân khác ngoài nguồn ngân sách nhà nước để thực hiện”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói. 

Vì vậy, dự thảo luật đã quy định cụ thể trách nhiệm phê duyệt, kiểm tra, giám sát của Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên Môi trường và các bộ, ngành có liên quan.

Với PVN, dự thảo luật quy định chi phí thực hiện điều tra cơ bản về dầu khí được thanh toán bằng nguồn lợi nhuận sau thuế của PVN.