Theo ông Trần Đình Thiên, cơ chế hội đồng vùng hiện nay không hiệu quả. Ảnh: Đ.X

Chiều ngày 26/7, Ban Chỉ đạo Tổng kết Nghị quyết 54-NQ/TW ngày 14/9/2005 của Bộ Chính trị khóa IX về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 (Ban Chỉ đạo 54) và Tỉnh ủy Nam Định đã tổ chức Hội thảo Phát triển kết cấu hạ tầng và kinh tế biển ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Tỉnh nào lo tỉnh ấy thì dẫn đến xung đột

Theo Bí thư Tỉnh ủy Nam Định Phạm Gia Túc, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 54 và Kết luận số 13 thể hiện sự quan tâm đặc biệt với vùng ĐBSH.

Theo ông Túc, đây là chủ trương có ý nghĩa chiến lược nhằm huy động cao nhất các nguồn lực, khai thác có hiệu quả tiềm năng và lợi thế để vùng ĐBSH phát triển mạnh mẽ, đi đầu cả nước và là cầu nối để hội nhập, hợp tác kinh tế có hiệu quả với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo 54 cho hay, GDP vùng ĐBSH là 1,5 triệu tỷ, chiếm hơn 29% GDP chung cả nước; thu nhập bình quân đầu người là hơn 103 triệu đồng/người, chỉ sau miền Đông Nam Bộ.

Đáng chú ý, hạ tầng giao thông và kinh tế biển đã vượt rất xa so với Nghị quyết 54. Cụ thể, ĐBSH có 8 tuyến đường cao tốc với 500km; 25 tuyến quốc lộ với hơn 2.000 km; 4 cảng biển lớn ở Hải Phòng, Quảng Ninh và có 3 sân bay (Nội Bài, Hà Nội; Cát Bi, Hải Phòng; Vân Đồn, Quảng Ninh).

Ông Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương và Bí thư Tỉnh ủy Nam Định Phạm Gia Túc chủ trì hội thảo: Ảnh: ĐX

Theo đánh giá, sự phát triển của vùng ĐBSH chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế.

“Nếu vẫn cứ hài lòng hoặc tạm hài lòng với sự phát triển của ĐBSH thì đất nước khó phát triển vì “sứ mệnh” của vùng còn giúp các vùng không thuận lợi khác phát triển. Việc đánh giá một cách nghiêm túc, với tầm nhìn đúng đắn sẽ là cơ sở để xây dựng cấu trúc kinh tế - xã hội trong tương lai của vùng ĐBSH”, PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nói.

Đề cập đến cơ chế hội đồng vùng hiện nay, theo ông Thiên là “không hiệu quả”.

“Tôi họp nhiều cuộc rồi vui vẻ, thoải mái nhưng hiệu quả không nhiều. Ẩn bên trong vẫn là xung đột trong phát triển. Chúng ta thiết kế mọi thứ trên tinh thần tỉnh, lợi ích tỉnh nên tỉnh nào lo tỉnh ấy dẫn đến xung đột”, ông Thiên thẳng thắn góp ý.

Ông Thiên cho rằng bản chất quyền lực vùng không thể như UBND tỉnh mà là quyền lực của Trung ương để giúp điều hành phát triển vùng.

“Trong bối cảnh chưa thể đủ hành lang pháp lý, chủ trương thì cơ quan điều hành vùng phải như một cơ quan tham mưu, giúp việc cho Chính phủ, Thủ tướng”, ông Thiên đề xuất.

PGS.TS Nguyễn Quang Hồng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thì nhấn mạnh, cần một ban chỉ đạo logistics quốc gia làm đầu mối chứ không thể nói “Nam Định làm cái này, Thái Bình làm cái kia đi”.

Hội đồng vùng phải tư vấn cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và phải nằm ở Văn phòng Chính phủ do Phó Thủ tướng đứng đầu, còn chủ tịch UBND tỉnh là thành viên.

“Chủ tịch tỉnh này không tuân thủ tỉnh kia đâu. Vì vậy cần có người to hơn để cầm trịch chuyện này. Hội đồng phải họp và tư vấn cho Chính phủ, Thủ tướng những vấn đề liên quan đến vùng”, ông Hồng nêu ý kiến và nhấn mạnh như vậy thì mới hiệu quả.

Đồng tình, ông Lê Quang Trung, Phó Tổng Giám đốc Vinalines đề nghị thành lập Ủy ban Quốc gia về Logistics để làm đầu mối quản lý, chỉ đạo phát triển lĩnh vực này.

Đề xuất thí điểm thành lập ban chỉ đạo vùng

Trước nhiều ý kiến đề xuất có mô hình điều hành vùng ĐBSH, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng đề nghị các chuyên gia góp ý mô hình điều hành cụ thể.

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng. Ảnh: Đ.X

TS Cấn Văn Lực mong muốn Trung ương làm rõ liên kết vùng trong lĩnh vực nào (giao thông vận tải, y tế, kinh tế…) và mô hình vận hành liên kết vùng. Ông đề xuất thí điểm thành lập ban chỉ đạo vùng, hoạt động quyết liệt trong một thời gian và cấp kinh phí hoạt động cho mô hình này.

Trong khi đó, theo ông Thiên, mô hình điều hành liên kết vùng là phải làm rõ quyền lực và nguồn lực để bảo thực thi quyền lực. Xuất phát từ nhu cầu bức xúc hiện nay giữa các tỉnh trong một vùng như phân tán nguồn lực, cạnh tranh… giữa các địa phương thì quyền lực vùng phải ngăn được xung đột, cạnh tranh không lành mạnh hay phân tán nguồn lực.

Từ đó, ông Thiên kiến nghị 3 vấn đề cho mô hình điều hành liên kết vùng. Thứ nhất là quyền lực thực hiện quy hoạch vùng để thiết kế lợi ích phát triển của vùng ưu tiên hơn so với quyền lợi của từng tỉnh thành. Thứ hai phải có thể chế giám sát và có giải pháp tối ưu cho phát triển kinh tế - xã hội tác động lợi ích chung cả vùng. Thứ ba có nguồn lực thực thi các dự án cấp vùng.

“Bản chất quyền lực của vùng không thể như UBND tỉnh mà là quyền lực của Trung ương để giúp điều hành phát triển vùng. Trong bối cảnh chưa thể đủ hành lang pháp lý, chủ trương thì cơ quan điều hành vùng phải như một cơ quan tham mưu, giúp việc cho Chính phủ, Thủ tướng”, ông Thiên góp ý.

Kết luận, Phó Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp tại hội thảo đề tổng kết báo cáo Bộ Chính trị.

Ban Thường trực Ban Chỉ đạo 54 sẽ có báo cáo cụ thể, có đột phá để trình Bộ Chính trị ban hành nghị quyết mới đáp ứng nhu cầu phát triển và tạo điều kiện cho vùng ĐBSH phát triển trong thời gian tới.

Nhấn mạnh ĐBSH phải tạo ra sức tăng trưởng cao hơn mặt bằng chung của cả nước để kéo các vùng không thuận lợi khác, ông Hưng cho rằng, phải tạo ra được cơ chế liên kết nội vùng ĐBSH giữa 11 địa phương trong vùng và với 5 vùng khác trong cả nước hiệu quả.

“Liên kết phải đồng bộ quy hoạch, tạo ra tính liên kết chặt chẽ, tạo ra đột phá kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông vận tải. Đồng thời, khai thác tiềm năng rất lớn của kinh tế biển của cả vùng ĐBSH”, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương nói.