Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: P.Thắng

Chiều ngày 28/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tờ trình điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về Báo cáo Nghiên cứu khả thi Dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng Hàng không quốc tế Long Thành.

Giảm hơn 3.700 tỷ dự án thu hồi đất Sân bay Long Thành

Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Sân bay Long Thành được Quốc hội thông qua với tổng mức đầu tư 22.938 tỷ đồng.

Diện tích đất thu hồi là 5.399,35 ha, trong đó, đất xây Cảng Hàng không quốc tế Long Thành 5.000 ha; đất xây khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn 282,35 ha; đất phân khu III - khu tái định cư Bình Sơn 97 ha; đất khu nghĩa trang 20 ha.

“Việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được tiến hành một lần và hoàn thành trước năm 2021”, theo nghị quyết của Quốc hội.

Tại tờ trình, Chính phủ đề nghị điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư dự án xuống còn 19.207,504 tỷ đồng (giảm 3.730,496 tỷ đồng so với Nghị quyết 53).

Diện tích đất thu hồi cũng được Chính phủ đề xuất giảm 82 ha, còn 5.317,35 ha.

Trong đó, diện tích đất xây của Dự án Sân bay Long Thành giữ nguyên, nhưng đất khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn tăng thêm 2,35 ha lên thành 284,7 ha; tăng diện tích đất tái lập hạ tầng ngoài ranh giới sân bay 32,65 ha.

Đáng chú ý, diện tích đất Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn 97 ha và diện tích đất khu nghĩa trang 20 ha giảm không thực hiện.

Nêu lý do không thực hiện đầu tư với diện tích đất Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn nữa, Chính phủ cho biết, do các hộ dân tái định cư tại phân khu này có nhu cầu muốn chuyển về khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn.

UBND tỉnh Đồng Nai đã chủ động điều chỉnh quy hoạch, tăng số lô tái định cư khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn và có văn bản đề nghị tạm ngưng triển khai các dự án thành phần tại Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn.

“Chính phủ báo cáo Quốc hội giảm phần diện tích đầu tư xây dựng dự án thành phần xây dựng Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn ra khỏi dự án nhằm tiết kiệm quỹ đất”, tờ trình nêu.

Phần diện tích đã thu hồi (78,79 ha của Công ty TNHH MTV Tổng Công ty Cao su Đồng Nai) để thực hiện phân khu này thì giao UBND tỉnh Đồng Nai quản lý, sử dụng để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương theo quy định.

Ngoài ra, Chính phủ đề xuất điều chỉnh thời gian thực hiện dự án "đến hết năm 2024"; bổ sung bố trí tái định cư các hộ dân thuộc 2 tuyến giao thông kết nối T1, T2 vào khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn.

Tiến độ thực hiện dự án “rất chậm”, cần thiết điều chỉnh

Thẩm tra nội dung này, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, Thường trực Ủy ban này cho rằng, xem xét điều chỉnh các nội dung trên là cần thiết, nhất là điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, bởi thực tế tiến độ triển khai “rất chậm”, không đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Đi vào chi tiết điều chỉnh diện tích đất thu hồi, Thường trực Ủy ban Kinh tế thấy, khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn tăng 2.033 lô tái định cư (quy mô từ 5.002 lô lên 7.035 lô).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Đ.X

Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị tỉnh Đồng Nai tiếp tục rà soát, đánh giá rõ việc đầu tư cơ sở hạ tầng xã hội (trường học, khu vui chơi trẻ em, cơ sở y tế…) và cơ sở hạ tầng kỹ thuật (giao thông, điện nước…) tại khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn có đáp ứng đồng bộ với việc tăng quy mô số lô tái định cư hay không.

Cạnh đó là cần đánh giá cụ thể kết quả giải quyết công ăn việc làm, sinh kế, dạy nghề cho người dân; việc có để xảy ra các trường hợp khiếu kiện, khiếu nại…

Với đề xuất không thực hiện đầu tư diện tích đất Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá, làm rõ hơn việc chuẩn bị thực hiện các dự án thành phần trước khi tạm ngưng triển khai như công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các chi phí liên quan.

Thường trực Ủy ban cũng đề nghị đánh giá tác động cũng như làm rõ cơ sở pháp lý việc sử dụng ngân sách địa phương để hoàn trả ngân sách Trung ương phần chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng Phân khu III - khu dân cư, tái định cư Bình Sơn.

Theo ông Thanh, Thường trực Ủy ban cho rằng, diện tích đất đã thu hồi để thực hiện khu dân cư, tái định cư Bình Sơn thì giao địa phương quản lý, sử dụng theo đúng mục đích thu hồi của dự án theo Nghị quyết số 94 hoặc bố trí sử dụng vào mục đích khác của dự án trong dài hạn.

Việc này nhằm phục vụ phát triển sản xuất, bảo đảm ổn định đời sống của người dân tái định cư và nguồn kinh phí vẫn lấy từ nguồn ngân sách Trung ương đã bố trí.

“Trường hợp thực sự không sử dụng đến mới xem xét giao lại cho địa phương quản lý, sử dụng”, ông Thanh nhấn mạnh, việc quản lý, sử dụng đất theo quy định của pháp luật, tránh hiện tượng tái lấn chiếm và lãng phí nguồn tài nguyên đất.

Diện tích đất thu hồi phải sử dụng đúng mục đích

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói, diện tích sử dụng đất tăng lên so với dự kiến ban đầu thì mới phải điều chỉnh chủ trương để thu hồi thêm. Còn đất thu hồi giảm, không sử dụng đến thì tốt.

“Đất giảm đi, kinh phí giảm đi là quá trình tổ chức thực hiện dự án hay phải điều chỉnh lại nghị quyết của Quốc hội? Điều chỉnh lại thì đủ cơ sở để điều chỉnh không? Sau này kiểm toán vào nói không phải thế, các cơ quan chức năng bảo không phải thế thì tự dưng Quốc hội lại làm việc hợp thức hóa các nội dung thực tế phát sinh”, ông Vương Đình Huệ phát biểu.

Theo quan điểm của Chủ tịch Quốc hội, chỉ nội dung bổ sung bố trí tái định cư các hộ dân thuộc 2 tuyến giao thông kết nối T1, T2 vào khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn; kéo dài thời gian thực hiện dự án là thuộc diện phải điều chỉnh nghị quyết và thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Ông Vương Đình Huệ đặc biệt lưu ý, thu hồi đất thực hiện dự án mà sử dụng cho mục đích khác lại là chuyện khác, “phải giải trình với Quốc hội”.

Báo cáo thêm, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nói, thu hồi đất cho tái định cư mà không sử dụng đúng mục đích, nếu sử dụng cho nhà ở thương mại hay dự án bất động sản thì sẽ gây khiếu kiện.

“Nội dung này đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức cân nhắc”, ông Thanh nhấn mạnh.

Ông Vũ Hồng Thanh cũng nêu quan điểm 2 nội dung: tổng mức đầu tư và diện tích đất thu hồi “không tăng” so với Nghị quyết 53 thì thuộc thẩm quyền của Thủ tướng.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thảo luận, rà soát để trình Quốc hội xem xét nội dung thuộc thẩm quyền.

Riêng nội dung kéo dài thời gian thực hiện, Chính phủ đánh giá bổ sung sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thời gian và lộ trình thực hiện giai đoạn 1 của Dự án Sân bay Long Thành.